- Ты вельм╕ прыгожая дзя╝чынка, - сказала ёй спадарыня Сорэкс, соладка ╝см╕хаючыся. - Зус╕м як маленькая прынцэса. Спадар Пелягрыюс будзе задаволены.
Сястра Марта прывезла выхаванку ╝ Лемар напярэдадн╕ вечарам. ╤х сустрэча з новаспечаным бацькам мус╕ла адбыцца сёння ╝ранку. Але не скалалася. Не╝забаве пасля вячэры сястры Марце зраб╕лася блага. Кашталян выкл╕ка╝ доктара, але было запозна. Яе пачало ван╕таваць жо╝цю, потым яна павал╕лася на падлогу, раск╕ну╝шы рук╕, ╕ больш не варушылася. Перапуджаная Нара спусц╕лася ╝н╕з, каб пакл╕каць на дапамогу. Потым прыеха╝ доктар, ╕ пачалася пан╕ка. Усё гаварыл╕ аб пошасц╕ ╕ моравай язве. У агульнай м╕тусн╕ пра Нару папросту забыл╕ся. Яна ц╕хенька сядзела ля паста кашталяна аж да ран╕цы. На дзя╝чынку н╕хто не звярта╝ уваг╕. З першым╕ прамяням╕ сонца яна высл╕знула за дзверы гасц╕н╕цы ╕ адправ╕лася блукаць па вул╕цах горада.
- Каламутны ён нейк╕...як там яго...Пелягрыюс, - сказа╝ Ян. - Можа, яно ╕ лепш, што вы з ╕м так ╕ не сустрэл╕ся... Выходз╕ць, ты так ╕ бадзялася па горадзе цэлы дзень?
- Ага. Я заблукала, ╕ мне вельм╕ хацелася есц╕. Сястра Марта аддала мне чарн╕чнае суфле, таму што яно ёй не спадабалася, але яна не стала карм╕ць мяне вячэрай. Сказала, што ╝ спадара Пелягрыюса я наемся ╝волю... А потым был╕ стрэлы ╕ крык╕. Я схавалася пад ганкам нейкага дома ╕ сядзела там, пакуль не звечарэла. Потым стала вельм╕ холадна. Я стукала ╝ дзверы дамо╝, але мне н╕хто не адчын╕╝. Адчын╕л╕ тольк╕ ╝ той начлежцы, але ╕ туды мяне не захацел╕ пускаць... Ян, а кал╕ мы будзем есц╕?
- Пытанне, канечне, ц╕кавае.
Ян паспрабава╝ успомн╕ць, кал╕ ж ён сам ╝ апошн╕ раз е╝. Здаецца, у гарн╕зоне. Пэ╝на, так. Палоннаму прынесл╕ ежы, каб ён, баран╕ божа, не памёр з голаду, пакуль не прыедзе ╤нспектар. У гарадской турме Лемара гэтым пытаннем не заклапац╕л╕ся, ну а потым ужо стала не да таго.
- Нара, дзе мы цяпер? - спыта╝ Ян.
- На вял╕кай вул╕цы.
- Што ты бачыш?
- Тут людз╕. Давол╕ шмат людзей. Адны ходзяць, ╕ншыя стаяць ╕ гутараць. Яны ╝се выглядаюць вельм╕ спалоханым╕.
- Дз╕ва што спалоханыя... Што яшчэ, Нара?
- Яшчэ... - працягнула дзя╝чынка, - Яшчэ тут ста╕ць адна гандлярка рыбай, але ╝ яе н╕хто н╕чога не купляе. ╤ некальк╕ жабрако╝ уздо╝ж вул╕цы, просяць м╕ласц╕ну.
Ян пама╝ча╝.
- Нара, ты можаш знайсц╕ жэрдку якую-небудзь? Ц╕ хаця б гал╕ну дрэва? - спыта╝ ён.
- А навошта?
- Ты што, сляпых н╕кол╕ не бачыла? Так я змагу ╕сц╕, не трымаючыся ╝весь час за тваё плячо.
- Я зразумела!
Нара высл╕знула з-пад яго рук╕, ╕ яе крок╕ згуб╕л╕ся ╝ гомане галасо╝. Ян спын╕╝ся. Заста╝шыся без усякай апоры, ён ╕зно╝ адчу╝ знаёмае пачуццё пан╕чнага страху. Кал╕ Нара не вернецца, ён застанецца без павадыра, адз╕н у чужым горадзе, не ведаючы, куды ╕сц╕ ╕ ╝ каго прас╕ць дапамог╕. Ён сц╕сну╝ кулак╕ ╕ зраб╕╝ глыбок╕ ╝дых, прымушаючы сябе супако╕цца.
- Знайшла, знайшла! - пачу╝ ён.
- Вось! - дзя╝чынка падбегла да яго ╕ сунула яму ╝ рук╕ сукаватую палку.
Ян павольна правё╝ па ёй пальцам╕ ╕ пах╕та╝ галавой.
- Не падыходз╕ць, занадта кароткая. Трэба трох╕ да╝жэйшую.
- Ага, зразумела!
Яна ╕рванулася была бегчы на пошук╕, але Ян спын╕╝ яе.
- Чакай, Нара. Спачатку падвядз╕ мяне да сцяны якога-небудзь будынка, кал╕ ласка.
- Навошта?
- Ну паспрабуй сама стаяць з заплюшчаным╕ вачыма, хапаючыся за паветра. Трэба на нешта абаперц╕ся. Так спакайней, разумееш?
- Так...разумею.
Нара зно╝ адправ╕лася на пошук╕. Ян стая╝, прых╕ну╝шыся да халоднай мураванай сцяны ╕ напружана ╝слухо╝ва╝ся ╝ галасы м╕нако╝. Цяпер усё гаварыл╕ аб паветраным карабл╕ з грузам проц╕чумнай сываратк╕, як╕ ╝ хутк╕м часе мус╕╝ прыбыць са стал╕цы. Кал╕ гараджане атрымаюць сываратку, каранц╕н будзе зняты. Але чаканне магло расцягнуцца на некальк╕ дзён, а за гэты час могуць памерц╕ сотн╕ людзей... Час, мус╕ць, набл╕жа╝ся да по╝дня, але мароз усё ╝змацня╝ся. Ян сцепану╝ся ╕ суну╝ адубелыя пальцы ╝ к╕шэн╕ футравай куртк╕. У к╕шэн╕ ляжала манета. Ян прабег пальцам╕ па яе рубчастай паверхн╕, пытаючыся ╝ сябе, што ╝сё гэта значыць. Альбо незнаёмец адда╝ яму тры манеты, што малаверагодна, альбо гэта была адна ╕ тая ж манета, якая нейк╕м чынам вярнулася да свайго ╝ладальн╕ка.
Нара прыбегла, валакучы за сабой до╝гую жардз╕ну. Дзя╝чынка сказала, што выламала яе з нейкага плота.
- Гэта падыходз╕ць? - спытала яна.
- Трох╕ да╝гаватая, але не бяда. Зараз адлом╕м л╕шняе, ╕ будзе файна.
Цяпер яны ╕шл╕ намнога хутчэй. Нара, якая вызвал╕лася ад абавязка╝ павадыра, нас╕лася вакол, то забягаючы наперад, то адстаючы на некальк╕ крока╝.
- Нара, не адыходзь ад мяне занадта далёка. Кал╕ ты заблудз╕шся, я не змагу цябе адшукаць, - сказа╝ Ян.
- Добра, не буду, - сказала Нара сур'ёзным голасам. Яна стала поруч з Янам ╕ рушыла размеранай хадой, падладжваючыся пад яго няпэ╝ныя крок╕.
Ян апусц╕╝ руку ╝ к╕шэнь, намаца╝ там манету. Адз╕н медны? Занадта мала, каб куп╕ць ежы, а пасля яшчэ ╕ заплац╕ць "кашталяну" начлежк╕.
- Нара, нам грошы патрэбны, - сказа╝ ён.
- А дзе ╕х узяць?
- Прыйдзецца прас╕ць.
- Як жабракам?!
Нара рэзка спын╕лася.
- Я не буду, - прамов╕ла яна рашуча.
- А што ты прапано╝ваеш?
- Зараб╕ць! - выпал╕ла яна.
- Што, сумленнай працай? - спыта╝ ён з ╕рон╕яй у голасе. - ╤ многа ты ╝мееш?
- Вышываць б╕серам, - сказала дзя╝чынка. - Спяваць магу. Граць на лютн╕...
- Чаго? Б╕серам? - ён рагатну╝. - Гамон як важна ╝ зачумленым горадзе. Мяшк╕ для трупа╝ вышываць?
- Злосны ты нейк╕, - прагаварыла Нара. Пакры╝дз╕лася?
Ян працягну╝ наперад руку ╕ дакрану╝ся да пляча дзя╝чынк╕.
- Нара, паслухай. Кал╕ мы будзем так╕м╕ ганарл╕вым╕, то не╝забаве з голаду памром. Ведаеш, неяк кры╝дна памерц╕ ад голаду, кал╕ ╝се астатн╕я пам╕раюць ад моравай язвы.
Дзя╝чынка ма╝чала.
- Нара, ты есц╕ хочаш? Я таксама, - працягва╝ Ян. - А выбару ╝ нас асабл╕вага няма. Я, ведаеш, таксама не прафес╕йны жабрак. Ну, ╝яв╕, што гэта гульня такая. А, Нара? Затое потым мы зможам паесц╕ ╕ расплац╕цца з 'камендантам'.
- Добра. Давай паспрабуем, - уздыхну╝шы, сказала дзя╝чынка.
На заставе
Застава размяшчалася на ╝звышшы, прыкладна ╝ па╝м╕л╕ ад Лемара, зачыненага на каранц╕н. Горад, як╕ ляжа╝ у н╕з╕не, бы╝ бачны, як на далон╕. Па перыметры ахо╝най зоны бы╝ нацягнуты Цёрн. Уздо╝ж жалезнай сетк╕, якая шчац╕н╕лася шыпам╕, бегл╕, патрэскваючы, с╕н╕я агеньчык╕. Загараджальны пост прапуска╝ тольк╕ армейск╕ транспарт, як╕ перавоз╕╝ салдат сан╕тарнага атрада, а таксама коранера╝. Цыв╕льным асобам уваход бы╝ забаронены.
Уздо╝ж абочыны на подступах да заставы стаял╕ ╝пярэмежку самаходныя эк╕пажы ╕ конныя павозк╕ - хвост выцягну╝ся на добрую м╕лю. На зацярушанай снегам пустцы ля загароды то╝п╕л╕ся людз╕. Трох╕ наводдаль проста пасярод поля размясц╕╝ся ╕мправ╕заваны лагер - чатыры гандлёвыя падводы, паста╝леныя кругам. Пасярэдз╕не гарэла вогн╕шча, над калёсам╕ был╕ нацягнуты тэнты з крамн╕ны. Вакол вогн╕шча на лямцавых к╕л╕мках, к╕нутых проста ╝ снег, сядзел╕ гандляры ╕ п╕л╕ з алавяных конавак чорны, як дзёгаць, брыкетны чай з галетам╕ ╕ жо╝тым сушаным сырам.
Кал╕ пачалася пошасць, большасць гараджан ╕мкнул╕ся як мага хутчэй уцячы з Лемара. Людз╕, як╕я стаял╕ цяпер каля ахо╝най зоны, наадварот, гатовыя был╕ заплац╕ць любую цану, каб прайсц╕ за шлагба╝м заставы ╕ трап╕ць у горад. Там, за сцяной, застал╕ся ╕х родныя ╕ бл╕зк╕я, ад як╕х друг╕ дзень запар не было н╕як╕х вестак. Вядома было тольк╕, што ╝ горадзе ╝жо ёсць памерлыя, а кал╕ прыбудзе паветраны карабель з проц╕чумнай сывараткай, н╕хто не мог сказаць дакладна. 'Хутка. З дня на дзень', - суха рапартавал╕ аф╕цэры сан╕тарнай каманды. Не╝забаве яны наогул перастал╕ рэагаваць на роспыты цыв╕льных - в╕давочна, паступ╕ла адпаведнае распараджэнне зверху. Заставалася тольк╕ чакаць. Рана ц╕ позна сываратку даставяць, ╕ каранц╕н будзе зняты, але кольк╕ людзей заг╕не да таго часу, веда╝ тольк╕ Госпад Вышн╕.