- Ну, што ты глядз╕ш? - прамов╕ла яна з прыкрасцю. - Я ж казала, што н╕чога не атрымаецца.
Памва ╝см╕хну╝ся.
- Значыць, трэба раб╕ць так, як я каза╝ напачатку. Рэзаць сетку ╕ ламаць генератар. То бок, наадварот. Спачатку ламаць, потым рэзаць.
Яна махнула рукой.
- Ты не здолееш.
- Л╕та, ну ты што, думаеш, я зус╕м бо╝дз╕ла дурны? - Памва-Хлус╕к пакры╝джана ╝тароп╕╝ся на яе. - Ян мне адз╕н раз патлумачы╝, я ╝сё запомн╕╝. Не атрымалася ╝ дзюнах, атрымаецца цяпер. А зрэшты, мы яшчэ можам дачакаць гэтага...паветрапла╝ца. Можа, прыляц╕ць акурат пад вечар, хто яго ведае.
Л╕та ╝здыхнула ╕ паглядзела на неба, дзе ╝жо пачынал╕ зб╕рацца снегавыя хмары.
- Цяпер тольк╕ ╕ гаворк╕, што аб гэтым карабл╕. Ну ╕ дзе ён? - сказала яна.
Хлус╕к хмыкну╝.
- Ты ж ведаеш, як гэта роб╕цца. Альбо хтосьц╕ камусьц╕ недаплац╕╝, альбо чына╝ё аж дагэтуль важдаецца з паперам╕. Альбо ╕ тое, ╕ другое адначасова. А Морава Дзе╝ка-то не чакае. Палова горада апражэцца, пакуль яны свае пячатк╕ расставяць...
Тут Памва прыкус╕╝ язык, зразуме╝шы, што ляпну╝ л╕шняе. Ён бачы╝, што ╝ Л╕ты задрыжэл╕ вусны, як быццам яна вось-вось расплачацца. Але Л╕та не заплакала. Яна мо╝чк╕ паглядзела на рудавалосага хлопца, а потым раптам абняла яго, прыц╕сну╝шыся шчакой да яго ва╝чынага кажуха. Памва-Хлус╕к адчу╝, што шчок╕ яго зно╝ запалал╕.
- Ды годзе табе, - сказа╝ ён ╕ трох╕ павага╝шыся, прыня╝ся нязграбна гладз╕ць яе далонню па валасах. - Н╕чога з ╕м не здарыцца. Ён жа стражн╕к. А стражн╕к╕ - яны так╕я. Н╕якая халера ╕х не возьме.
Гаспадар Вул╕ц
'Гульню ╝ жабрако╝' Нара нечакана ╝падабала. Усё аказалася вельм╕ проста. ╤ прав╕ла╝ н╕як╕х. Ёй нават не давялося падыходз╕ць да м╕нако╝ ╕ выпрошваць грошы. Людз╕, праходзячы м╕ма, сам╕ к╕дал╕ манетк╕. Дзя╝чынка радасна засмяялася, кал╕ на маставую са звонам упала першая манета ╕ пакац╕лася ╕м пад ног╕.
- Ян, гэта ж срэбран╕к! - крычала яна ╝ захапленн╕. - Цэлы срэбран╕к! Так╕я грашышчы!
- Спадзяюся, сапра╝дны, а не фальшы╝ка, - адказа╝ Ян.
Потым ╕м к╕нул╕ пару медных, затым па╝срэбран╕ка, потым зно╝ медны. Нара зб╕рала манеты ╕ складвала ╕х у п╕рам╕дку. Н╕кол╕ яшчэ яна не адчувала сябе такой заможнай. У прытулку выхаванкам не належыла мець к╕шэнныя грошы.
- Ян, тут стольк╕ грошай! ╤х ёсць куды схаваць?
- У к╕шэнь, х╕ба што.
- Ой, я зус╕м забылася. У мяне ж кашэль ёсць!
Нара сунула руку ╝ к╕шэнь пал╕цечка ╕ выцягнула адтуль маленьк╕ кашалёчак, пашыты з рознакаляровых лап╕ка╝ ╕ ╝прыгожаны б╕сернай вышы╝кай.
- Я сама зраб╕ла яго ╝ прытулку, - сказала яна. - Дакладней, сястра Марта загадала мне яго зраб╕ць, у падарунак спадару Пелягрыюсу. Яна сказала, што яму падабаюцца так╕я заба╝к╕.
- Здаецца мне, у спадара Пелягрыюса так╕х забавак по╝ная шуфляда. Пэ╝на, разглядвае ды шныпарыць ц╕шком, - прагавары╝ Ян.
- Што?
- Н╕чога, Нара, - спахап╕╝ся Ян. - Так, задума╝ся.
- А хто шныпарыць?
- Н╕хто. Давай, трамбуй манеты, - сказа╝ Ян.
А ╝ думках ён адзначы╝, што неяк гладка ╝сё ╕дзе. Занадта гладка. Так не бывае. Зараз напэ╝на здарыцца якое-небудзь паскудства. ╤ ён не памыл╕╝ся. Радасны настрой Нары не╝забаве бы╝ азмрочаны з'я╝леннем Гаспадара Вул╕ц са св╕тай. Ва ╝сяк╕м разе, так назва╝ сябе худы цыбаты стары са злым╕ вачыма, апрануты ╝ амаль новае ва╝нянае пал╕то ╕ высокую а╝чынную шапку. Ён бы╝ кульгавы ╕ ╕шо╝, абап╕раючыся на мыл╕цу. За яго сп╕ной маячыл╕ яшчэ двое. Адз╕н з ╕х выгляда╝ сапра╝дным грам╕лай - шырок╕ ╕ прысадз╕сты, у шырачэзных штанах, кра╕ як╕х цягал╕ся па зямл╕, ╕ лямцавым п╕нжаку, як╕ бы╝ яму зацесны. Друг╕, худы ╕ жыл╕сты, бы╝ апрануты ╝ до╝гае л╕с╕нае футра - зрэшты, ужо добра пашматанае, пад як╕м в╕днел╕ся рудыя клец╕стыя штаны ╕ чырвоная кашуля-саколка. У грам╕лы не ставала правай рук╕ - пусты рука╝ бы╝ запра╝лены ╝ к╕шэню п╕нжака. Затое ╝ левай ён трыма╝ важкую дуб╕нку, ╕ мяркуючы па ╝с╕м, ён уме╝ з ёй абыходз╕цца. У таго, што ╝ футры, усе канечнасц╕ был╕ на месцы, ╕ ён з гультаяватым выглядам пагульва╝ здаравенным мясн╕цк╕м нажом, перак╕дваючы яго з адной рук╕ ╝ другую.
- Новапрыбылыя? - спыта╝ Гаспадар Вул╕ц, ак╕ну╝шы ацэньваючым поз╕ркам дзя╝чынку ╕ сляпога. ╤, не чакаючы адказу, абвясц╕╝: - Гэта адна з пешаходных вул╕ц Лемара. Працо╝нае месца тут каштуе па╝срэбран╕ка. Дакладней, каштавала да ╝чорашняга дня. У сувяз╕ з эп╕дэм╕яй цэны паднял╕ся. Адз╕н срэбран╕к. Можаце дробнай манетай насыпаць, мне ╝сё ро╝на.
- Заплац╕ ╕м, Нара, - шапну╝ Ян.
Дзя╝чынка прыц╕снула да грудзей кашэль ╕ адмо╝на пакруц╕ла галавой, дзёрзка гледзячы на Гаспадара Вул╕ц.
- Капрыз╕ць давай не будзем, ладна? - сказа╝ аднарук╕ грам╕ла. - Непаслухмяных у нас караюць
Той, што з нажом, за╝см╕ха╝ся ╕ шматзначна правё╝ указальным пальцам сабе папярок горла.
- Нара, аддай ╕м грошы! - сказа╝ Ян.
Ледзь не плачучы, дзя╝чынка дастала з кашалька срэбран╕к ╕ працягнула яго Гаспадару Вул╕ц.
- М╕лае дз╕ця, - сказа╝ той, заб╕раючы грошы.
Затым тройца нак╕равалася да старога жабрака, як╕ сядзе╝ на супрацьлеглым баку вул╕цы. Не чакаючы, пакуль яны набл╕зяцца, жабрак суну╝ руку ╝ к╕шэнь пал╕то ╕ пача╝ паспешл╕ва адл╕чваць дан╕ну.
- Яны адабрал╕ самую кашто╝ную манету. Гэта несумленна, - з абурэннем прамов╕ла дзя╝чынка.
- Так трэба, Нара, - адказа╝ Ян. - Л╕чы, што гэта так╕я прав╕лы гульн╕.
- Мне яны не падабаюцца, - сказала дзя╝чынка.
- А што зроб╕ш? Усе так жывуць.
- Сапра╝ды? - Ян адчу╝ на сабе яе п╕льны поз╕рк. - Ц╕кава, а ёсць яшчэ як╕я-небудзь прав╕лы, як╕х я не ведаю?
Ян к╕╝ну╝.
- Ёсць, напрыклад. Н╕кол╕ не спрачайся з людзьм╕, як╕я трымаюць у руках буда╝н╕чыя лом╕к╕.
- Як╕я яшчэ лом╕к╕? - не╝разумела спытала дзя╝чынка. - Ты пра што?
- Ну, я так ╕х сабе ╝яв╕╝. Гэтых трох. А што было на самай справе?
- ╬ аднаго нож, у другога дуб╕нка. А ╝ трэцяга мыл╕ца.
- Вось бачыш, амаль што адгада╝.
Цяпер Нара глядзела на яго з непадробнай ц╕ка╝насцю. ╤ часта ён так адгадвае?
Кал╕ гадз╕нн╕к на гарадской ратушы адзван╕╝ тры папа╝дн╕, на вул╕цы з'яв╕╝ся невял╕к╕ атрад жа╝нера╝ у чумных масках. За ╕м╕ не╝парадкаванай калонай крочыл╕ мужчыны ╝ цыв╕льнай вопратцы. ╤ жа╝неры, ╕ цыв╕льныя несл╕ на плячах к╕рк╕ ╕ рыдлё╝к╕. Яны рухал╕ся ╝ бок гарадскога вала.
- Што яны зб╕раюцца раб╕ць? - шэптам спытала дзя╝чынка, сц╕сла ап╕са╝шы ╝сё ╝бачанае.
- ╤дуць рыць траншэю. Там будуць хаваць целы памерлых, - сказа╝ Ян.
Адз╕н з жа╝нера╝ аддзял╕╝ся ад атрада ╕ падышо╝ да гандлярк╕ рыбай, якая ╝сё яшчэ стаяла пасярод вул╕цы. Ён нешта сказа╝ ёй. Жанчына паспешл╕ва падхап╕ла з зямл╕ цяжк╕я кошык╕ ╕ зн╕кла ╝ падваротн╕.
- А гандлярка? Навошта жа╝неры прагнал╕ гандлярку? - спытала Нара.
- Таму што пошасць. Падчас каранц╕ну вул╕чны гандаль забаронены.
- Ты так файна ва ╝с╕м разб╕раешся, Ян. Ты ╝жо быва╝ у зачумленых гарадах?
- Ды не. Мы гэта на вучэньнях адпрацо╝вал╕ся. У ваеннай школе.
- Ты бы╝ ваенным? - з ц╕кавасцю спытала Нара.
- Ну, так. Бы╝ кал╕сьц╕.
- А, дык вось яно што...- прамов╕ла дзя╝чынка.
Ваенны, як жа, падума╝ Ян. Страц╕╝ зрок на эверонск╕х франтах. Тольк╕ б яна не стала далей распытваць, а то прыйдзецца хлус╕ць... На шчасце, дзя╝чынка пытання╝ больш не задавала.
Прыкладна праз гадз╕ну на вул╕цы з'яв╕л╕ся пахавальныя драбы, запрэжаныя парай калматых яка╝. Драбы даверху был╕ напо╝нены целам╕ памерлых, загорнутым╕ ╝ саваны. Яка╝ вё╝ за аброць чалавек у лямцавым пал╕то. Ягоны твар да самых вачэй бы╝ заматаны шал╕кам, а на руках ╝ яго был╕ працо╝ныя пальчатк╕ з грубага палатна. Услед за драбам╕ ╕шо╝ коранер у зелянявым балахоне ╕ птушынай масцы. Ён нёс на плячы до╝гую тычку, да якой бы╝ прымацаваны жалезны крук з трыма зубцам╕. Дра╝ляныя колы гучна рыпел╕ ╕ грукатал╕ па камянях маставой. Гараджане ма╝кл╕ва тул╕л╕ся да сцен дамо╝ ╕ праводз╕л╕ драбы до╝г╕м╕ поз╕ркам╕. Прайшо╝шы ╝ тым жа к╕рунку, у як╕м напярэдадн╕ крочы╝ атрад далакопа╝, маркотная працэс╕я зн╕кла з вачэй.