- Яна памерла? - ц╕ха спытала дзя╝чынка.
- Так, нажаль.
Усе зама╝чал╕. У ц╕шын╕ чуваць было тольк╕, як патрэскваюць дровы ╝ кам╕не ды паскрыпвае механ╕зм у старым хранометры, як╕ в╕се╝ на сцяне.
- Што ж. Зараз я вас пак╕ну, - сказа╝ Нартас, к╕ну╝шы поз╕рк на хранометр. - Падн╕муся да сябе наверх. Хачу зраб╕ць некаторыя зап╕сы.
- Вы кн╕гу п╕шаце? - з ц╕ка╝насцю спыта╝ Памва.
Чалавек у чорным трох╕ суме╝ся.
- Ну, як сказаць. Мы жывём у няпросты час. Ён варты таго, каб быць захаваным у хрон╕ках. Ц╕ хаця б у дзённ╕кавых нак╕дах. Для будучых пакалення╝. Кал╕, вядома, гэты свет не зг╕не ╝ полым╕, як тысячу гадо╝ таму.
- Мы паклапоц╕мся аб прынцэсе, Ваша Светласць, - сказа╝ Хлус╕к без ценю ╕рон╕╕ ╝ голасе.
- Ян, а ты паедзеш на сядз╕бу Х╕льдэгерд? - спытала Нара, кал╕ Нартас выйша╝.
- Не ведаю, - адказа╝ той бясколерным голасам.
- Мне б не хацелася разв╕твацца з табой, - прамов╕ла яна нягучна.
- Нара, г╕сторыя пра прынцэсу ╕ стражн╕ка ╝ зачумленым горадзе скончылася,- сказа╝ Памва-Хлус╕к. Ён глядзе╝ на дзя╝чынку з усмешкай. - Цяпер пачынаецца новая казка. А магчыма, нават легенда. ╤ прыдумляць яе мы будзем сам╕, усе разам. У нас добра атрымл╕ваецца.
Убачы╝шы, што вочы яе зл╕паюцца, ён саскочы╝ з крэсла ╕ сх╕л╕╝ся ╝ паклоне - давол╕, зрэшты, нязграбна.
- Ц╕ не жадае Ваша Высокасць адправ╕цца ╝ ложак? Прынцэсам нягожа спаць на голай падлозе
- Ага. Так спаць хочацца, што, здаецца, на хаду ╝жо сон сню, - усм╕хнулася Нара. - Дзякуй, Хлус╕к!
- Бывай, Ян. Да за╝тра, - сказа╝ Памва.
Потым, к╕╝ну╝шы Л╕це ╕ Альб╕ну, ён узя╝ Нару за руку ╕ павё╝ па╝сонную дзя╝чынку наверх, дзе для яе падрыхтаваны бы╝ ложак.
- Гатан-кхаан, - прагавары╝ Альб╕н, праводзячы ╕х вачыма.
Усе╝ладарка. На мове ксайлахск╕х качэ╝н╕ка╝ "Гатан-кхаан" значыць 'Усе╝ладарка'.
- А ты няблага ведаеш ксайлахскую, - за╝важыла Л╕та.
- Даводз╕лася мець справу з наёмн╕кам╕ ╝ свой час. Да╝но гэта было.
Ён не без намагання падня╝ся з лавы. Л╕та бачыла, што яго трох╕ водз╕ць ад стомленасц╕. Не дз╕ва. Ён амаль не спа╝ апошн╕я некальк╕ дзён.
- Вы дапазна тут не сядз╕це. За╝тра на сядз╕бу ехаць, шлях нябл╕зк╕, - сказа╝ Альб╕н.
- А М╕рка Шэлег?
- Пачакае.
Л╕та пры╝знялася ╕ села на канапцы, спусц╕╝шы ног╕ на падлогу.
- Альб╕н, ты вось што мне скажы, - прамов╕ла яна мякка. - Я разумею, сям'я ╤мператара. Але што табе да нас? Да мяне вось, да Яна. Нам ты навошта дапамагаеш? Дзеля чаго?
Ён усм╕хну╝ся краёчкам╕ вусна╝.
- Л╕чы, гэта за 'лядо╝ню' вашу падзяка. Кал╕ б Валога тады даскака╝, я б з вам╕ не гутары╝ зараз. Пад елкай прыкапаны бы ляжа╝, побач з Сэтам.
Л╕та глядзела на яго зн╕зу ╝верх. Альб╕н. Рамеец з Царгорада. Захопн╕к... Не. Проста чалавек. Проста жыве. Жыве, як умее... Яна раптам адчула цеплыню ╝ сэрцы. Дз╕╝нае, незнаёмае пачуццё, якога яна не ведала н╕кол╕ ╝ жыцц╕. Ёй захацелася падысц╕ да яго, абняць, прыц╕снуцца шчакой да ягонай шчак╕ - ╕ стаяць так, забы╝шыся пра ╝сё на свеце, проста адчуваючы яго побач... Але яна стрымала гэты пары╝.
- Добра, Альб╕н. За╝тра ╝сё вырашым. Дабранач, - сказала яна.
Кал╕ яго крок╕ сц╕хл╕ на лесв╕цы, Л╕та паднялася з канапк╕ ╕ села на падлозе ля кам╕на. Яна глядзела на брата.
- Ян, ты верыш гэтаму Нартасу? - спытала яна.
Ён пацепну╝ плячыма.
- Памва, здаецца, верыць.
- Паедзем на сядз╕бу?
- Ды мне без розн╕цы.
Яны пама╝чал╕.
- А сама ты што надумала? - спыта╝ Ян. - Пойдзеш Во╝чака даганяць?
Л╕та пах╕тала галавой.
- Не. Я не магу больш яму давяраць. Альб╕н сказа╝, што ╝сё было падстроена знарок. ╤ мяцеж, ╕ закалоты. Тут проста счап╕л╕ся два варагуючыя лагеры. Людз╕ А╝густы ╕ Савет Наглядчыка╝ на чале з Севастам. Грызуцца за трон. А мы для ╕х тольк╕ разменная манета. Во╝чак усё веда╝, ╕ таксама гуля╝ся ╝ гэтыя гульн╕.
- А я ж табе каза╝, што ён прайдз╕свет, - Ян раптам ц╕хенька засмяя╝ся.
- Ян! - сказала Л╕та з прыкрасцю.
- А што, х╕ба не? ╤ я ме╝ рацыю, кал╕ да╝ яму па зубах тады. У В╕льску яшчэ, помн╕ш?
Яна хмыкнула.
- Па-мойму, якраз наадварот было.
- Лухта. Ты проста не ╝сё бачыла. Ладна, праехал╕. Ты бачыш гэта?
Ён расц╕сну╝ пальцы. На яго далон╕ ляжала шкляная капсула на тонк╕м ланцужку. Л╕та злёгку нахмурылася.
- Ну бачу, ╕ што?
- Сам не ведаю, чаго я чака╝. Цуду нейкага, знаку. Ала╕с вось не чака╝. Вырашы╝ адразу. Хаця, напэ╝на, ён страц╕╝ значна больш, чым я.
- Мне балюча гэта чуць, - сказала Л╕та, ╕ голас яе задрыжа╝.
- Ну прабач.
Ён працягну╝ руку да кам╕на ╕ к╕ну╝ капсулу ╝ агонь. Шкляны ф╕ал лопну╝, запахла горк╕м м╕ндалем.
- Вось так, - сказа╝ Ян.
Л╕та сядзела, гледзячы ╝ агонь, яе рука ляжала ╝ руцэ брата.
- Па-мойму, ён прапанава╝ мне выбар. Гэты, з лютняй. Нара потым разма╝ляла з ╕м на дзядз╕нцы. Я ╕х не чу╝. Вырашы╝ нават, што Нара ╝сё прыдумала. Але не, усё так ╕ было. Проста ён так захаце╝. Гра╝ на лютн╕ каля храма, нябачны н╕кому, апроч Нары. Л╕та, ён не ╝васабленне зла. Людз╕ баяцца яго, таму што н╕чога пра яго не ведаюць. Альбо ведал╕, ды забыл╕ся. ╤ тыя, з Багны, зус╕м не тое, што пра ╕х думаюць. Яны не шкодзяць людзям, а наадварот, спрабуюць дапамагчы. Помн╕ш, што Нартас расказва╝?
- Мне тут цяжка штосьц╕ казаць, - павольна прагаварыла Л╕та. - У добрыя намеры нежыц╕ я не веру...
- Гэта не нежыць.
- Можа, ╕ так. Я н╕чога не ведаю н╕ пра Ангх╕, н╕ пра мройца╝. Магчыма, яны сапра╝ды выконваюць волю Творцы. А магчыма, яны маюць нейк╕я свае задумы, нам незразумелыя. Я, шчыра кажучы, не хачу пра гэта думаць. Мне проста ╝сцешна, што ты абра╝ жыццё, а не смерць, Ян.
***
На вяршын╕ замкавай гары, дзе некал╕ ╝звышал╕ся крапасныя муры, стаял╕ двое. Старац ╕ юнак. Абодва высок╕я ╕ стан╕стыя, апранутыя ╝ традыцыйныя адзенн╕ - до╝г╕я падперазаныя каптаны ╕ шапк╕ з адваротам╕. Стары бы╝ с╕вы ╕ да╝гавусы, з суровым шыракаскулым тварам ╕ вачыма колеру волава. Яго светла-шэры каптан бы╝ падпяразаны шырок╕м гафтаваным поясам. Чорнавалосы юнак, як╕ стая╝ побач, апрануты бы╝, як рамеец - пунсовы, расшыты золатам каптан з с╕н╕м╕ адваротам╕ ╕ пояс вас╕лькова-с╕няга колеру. Занадта ярка, быць можа, але гэты ╝бор бы╝ яму да твару. Старац ╕ юнак стаял╕ поруч ╕ глядзел╕ на ц╕х╕, засыпаны снегам горад, як╕ ляжа╝ каля ╕х ног.
- Ангх╕, - прамов╕╝ старац, парушы╝шы ма╝чанне. - Твае метады за╝сёды мяне трох╕ бянтэжыл╕.
- Я, прынамс╕, штосьц╕ раблю, - сказа╝ юнак, не адрываючы поз╕рку ад горада.
Старац пах╕та╝ галавой.
- Усё яшчэ спадзяешся вызвал╕ць свой народ? - спыта╝ ён.
- Так, Лок╕с. Усё яшчэ, - коратка адказа╝ юнак.
- Аднак дар Творцы яны страц╕л╕. ╤ гонару ╝ ╕х больш няма, засталася адна ганарл╕васць.
- Яны не так╕я безнадзейныя, як табе здаецца, Лок╕с, - запярэчы╝ юнак.
Старац тольк╕ нявесела ╝см╕хну╝ся, але спрачацца не ста╝. Уздыхну╝шы ц╕хенька: "Эх!..", ён паднёс да грудзей трохструнную семгальскую скрыпку, якую трыма╝ у руках, ╕ крану╝ струны смыком.
Над старым горадам, раск╕ну╝шы зорныя крылы, лунала ноч, а людзям, як╕я м╕рна спал╕ ╝ сва╕х дамах, сн╕лася музыка балотнай скрыпк╕ - знаёмая, але амаль забытая, таму што ╝ Па╝ночнай Прав╕нцы╕ яе не чул╕ ╝жо цэлых дванаццаць гадо╝. Мелодыя гучала ╝сё мацней, ляцела далей ╕ далей, над лясам╕ ╕ балотам╕, да мора, за край зямл╕, дзе ╝ цямноцц╕ воды зямныя зрынаюцца ╝ бездань, а дэманы хаосу чакаюць, кал╕ нябачны, безабл╕чны Вандро╝н╕к зно╝ закл╕ча ╕х у свет, у як╕м больш не будзе людзей.
- Яны не так╕я безнадзейныя, - па╝тары╝ юнак. - Год тысячны надышо╝, але трох╕ часу ╝ ╕х яшчэ ёсць. ╤ ╝ нас з табой таксама, братка. Ён стая╝, прыц╕скаючы да грудзей лютню, яго пальцы лёгенька дакранал╕ся струн, але гэтым разам лютня яго ма╝чала.