Мурашка. Тут знаходзяцца так званыя адчувальныя… Вельмі адчувальныя зоны -Хеда…
Вяршыла. Чые зоны?
Мурашка. -Хеда… Яны вельмі тонка рэагуюць на малюсенькі дотык… Гэта медыцынскі тэрмін — -Хеда… Біятокі мозгу рухаюцца па пазваночніку. Па спінным мозгу. Уверх ідзе плюс, уніз — мінус…
Папсуева. Вы ведаеце, адкуль ідзе плюс, адкуль — мінус? Вы ўпэўнены, што не наадварот?
Мурашка. Праверана шмат разоў. Уніз ідзе толькі мінус…
Міралюбаў. Было б нелагічна, Тамара Цімафееўна, калі б уніз ішоў плюс, а ўверх — мінус!
Вяршыла. Растлумачце нам, калі ласка, Мікалай Ягоравіч, прызначэнне гэтай шкалы. На ёй апроч лічбаў ёсць яшчэ і літары…
Мурашка. Стрэлка на шкале паказвае ўзровень інтэлекту чалавека. Калі яна стаіць на цэнтры, на літары «Н», значыць, «норма». Гома нармаліс…
Вяршыла. Далей управа літара «Д»…
Мурашка. Яна стаіць на лічбе «пяцьдзесят». Гэта азначае, што ў чалавеку толькі пяцьдзесят працэнтаў розуму…
Вяршыла. А астатнія пяцьдзесят?
Мурашка (вінавата). Дурнота…
Міралюбаў. Значыць, пяцьдзесят працэнтаў — гэта ўжо «Д»?
Мурашка. Ага…
Вяршыла. Ці не занадта строга вы падыходзіце да гома сапіенс?
Мурашка (вінавата). Гэта не я… Такія міжнародныя стандарты.
Папсуева. Адкуль вы ведаеце міжнародныя стандарты? За мяжой ужо ёсць аналагічныя апараты?
Мурашка. Апаратаў няма. Але ёсць спецыяльная літаратура…
Папсуева. У чыіх перакладах вы яе чыталі? Дзе, хто і калі яе выдаваў?
Мурашка. Я чытаў у арыгіналах. У працэсе работы над апаратам я авалодаў англійскай, французскай, нямецкай, кітайскай і хіндзі…
Міралюбаў (са спачуваннем). А кітайскай і хіндзі навошта?
Мурашка. Вельмі мудрыя народы…
Вяршыла (працягваючы вывучаць шкалу). Вось тут у канцы шкалы ў вас стаяць адразу дзве літары «П» і «Д». Што гэта?
Мурашка (сканфужана). Тое ж самае, што і «Д»… Толькі… у закончаным выглядзе.
Папсуева (з абурэннем). Такіх, таварыш Мурашка, у нашай краіне няма і быць не можа! «П» і «Д» — гэта ўжо знявага чалавечай асобы!
Міралюбаў. Прабачце, Тамара Цімафееўна… Я вельмі сумняваюся, што ідыёт можа быць асобай.
Папсуева. Ягор Фёдаравіч! У нашай краіне кожны чалавек — асоба!
Міралюбаў. Зладзюга, злачынец — таксама?
Вяршыла. Таварышы! Таварышы! Вы ўхіліліся ад мэты нашага пасяджэння. Мы з вамі абмяркоўваем канкрэтную вынаходку. І выказвацца мы павінны таксама канкрэтна і дакладна. Абстрактная філасофія тут недарэчы. Мікалай Ягоравіч… А вось гэта, левая частка шкалы… Тут зноў такія ж лічбы і літары «Т» і «Г».
Мурашка. Адхіленні могуць быць і ў другі бок… «Талент» і «Геній».
Паўза.
Вяршыла (падхапіўшыся). Паслухайце! Гэта ж у прынцыпе мяняе ўсю справу! А я ўвесь час сядзеў і думаў… Што мне карціць? Што мяне непакоіць? Цяпер усё зразумеў! Абсалютна ўсё!
Мурашка. Даруйце…
Вяршыла. Чаму вы, Мікалай Ягоравіч, надумаліся вымяраць дурноту?
Папсуева (яшчэ не зразумеўшы Вяршылу). Вось іменна! Чаму? І прымушаць праходзіць гэтую зневажальную праверку?!
Вяршыла. Вы прыходзіце да чалавека і адразу падазраяце ў ім патэнцыяльнага «Д»! А калі ён талент альбо нават геній?
Папсуева (усё яшчэ не разумеючы Вяршылу). Вось іменна! А ў нас большасць такіх!
Мурашка (разгублена). Калі не вымяраць дурноту, нічога нікому не дакажаш…
Вяршыла (з натхненнем ад уласнага адкрыцця). А калі вымяраць на вашым апараце не дурноту, а… мудрасць?!
Мурашка (яшчэ больш разгублена). Вы хочаце сказаць, што трэба перарабляць апарат?
Вяршыла. Ні ў якім разе! Усё застаецца, як было! І шкала тая ж самая!.. Толькі трэба гаварыць чалавеку, што мы вымяраем яго мудрасць! Разумееце? Мудрасць!.. «Дурамер»! Фу! Гэта ж гучыць абразліва! Вульгарна! Не дурамер, а мудрамер! Мудра-мер!
Мурашка. А што рабіць са стрэлкай?.. Яна ж усё роўна будзе аб’ектыўна паказваць узровень інтэлекту…