“Ni nun devas demandi al ni ĉu tiu murdo estas farita de alia bando, kiun Cassetti trompis, aŭ ĉu ĝi estas privata venĝo?”
Li klarigis pri la malkovro de la vortoj sur la bruligita peceto de papero.
“Se mi ne eraras la letero estis bruligita de la murdinto, ĉar ĝi enhavis la vorton ‘Armstrong,’ kiu estas indikilo pri la mistero.”
“Ĉu ankoraŭ vivas membroj de la familio Armstrong?”
“Bedaŭrinde, tion mi ne scias. Mi kredas, ke iam mi legis pri juna fratino de S-ino Armstrong.”
Poirot daŭris paroli pri la eltrovoj. S-ro Bouc ĝoje aŭdis pri la rompita poŝhorloĝo. “Tio precize indikas al ni la horon de la krimo.”
“Jes,” diris Poirot. “Ĝi estas tre oportuna.”
En lia voĉtono estis io nepriskribebla kiu devigis al la aliaj du, ke ili kurioze rigardu lin.
“Vi diris, ke vi aŭdis Ratchett paroli al la konduktoro dudek minutojn antaŭ la unua?”
Poirot klarigis tion, kio okazis.
“Nu,” diris S-ro Bouc, “tio pruvas ke Cassetti – aŭ Ratchett, kiel mi daŭrigos nomi lin – certe vivis je dudek minutoj antaŭ la unua.”
“Dudek tri minutoj antaŭ la unua, precize.”
“Do, je la dekdua tridek sep, por diri ĝin formale, S-ro Ratchett vivis. Jen almenaŭ unu fakto.”
Poirot ne respondis, sed penseme rigardis antaŭ si. Estis frapeto ĉe la pordo, kaj la servisto envenis.
“La manĝ-vagono estas preta nun, sinjoro,” li diris.
“Ni iros tien,” diris S-ro Bouc.
“Ĉu mi povas akompani vin?” demandis Constantine
“Certe, mia kara doktoro. Se S-ro Poirot ne kontraŭstaras.”
“Tute ne, tute ne,” diris Poirot, kaj ili iris el la kupeo.
En la manĝ-vagono ĉio estis preta. Poirot kaj S-ro Bouc sidis kune ĉe la alia flanko de tablo. La kuracisto sidis ĉe la alia flanko de la trairejo. Sur la tablo antaŭ Poirot estis plano de la vagono Istanbul-Calais, kun la nomoj de la pasaĝeroj surskribitaj per ruga inko. La pasportoj kaj la biletoj estis en amaso ĉe unu flanko. Estis ankaŭ skribpapero, inko, plumoj kaj krajonoj.
“Bonege,” diris Poirot. “Ni povas senprokraste komenci nian enketon. Unue, ni devas ricevi la ateston de la konduktoro de la Wagon Lit. Kredeble vi ion scias pri li. Kian karakteron li havas? Ĉu li estas viro kies vorto estas fidinda?”
“Sendube. Pierre Michel laboris por la kompanio dum pli ol dek kvin jaroj. Li estas franco kaj loĝas apud Calais. Tute honesta. Eble li estas ne rimarkinda pro cerbkapablo.”
Poirot komprene kapjesis. “Bone”,- li diris. “Ni vidu lin.”
Pierre Michel jam retrovis iom de sia aplombo, sed li estis ankoraŭ tre nervoza.
“Mi esperas, ke la sinjoro ne pensos, ke okazis ia malatento miaflanke,” li diris maltrankvile. “Estas terura afero, kio okazis. Mi esperas, ke la sinjoro ne opinias min kulpa iamaniere?”
Trankviliginte la timojn de la viro, Poirot komencis fari siajn demandojn. Li unue eltrovis la nomon kaj adreson de Michel, dum kiom da tempo li laboris sur la fervojo, kaj dum kiom da tempo li deĵoris sur la nuna aparta vojo. Li jam sciis ĉi tiujn detalojn, sed la rutinaj demandoj taŭgis por trankviligi la viron.
“Kaj nun,” daŭrigis Poirot, “ni venu al la okazintaĵoj de la hieraŭa nokto. S-ro Ratchett iris al la lito–kiam?”
“Preskaŭ tuj post la vespermanĝo, sinjoro. Antaŭ ol ni forlasis Beograd. Tion li ankaŭ faris la antaŭan nokton. Li ordonis, ke mi pretigu la liton dum li manĝis, kaj mi tion faris.”
“Ĉu iu poste eniris lian kupeon?”
“Lia servisto, kaj lia usona sekretario, sinjoro.”
“Iu alia?”
“Ne, sinjoro, ne laŭ mia scio.”
“Bone. Kaj ĉu tio estas la lasta fojo kiam vi vidis lin aŭ aŭdis pri li?”
“Ne sinjoro. Vi forgesas, ke li uzis sian sonorilon ĉirkaŭ dudek antaŭ la unua – baldaŭ post nia halto.”
“Precize kio okazis?”
“Mi frapis ĉe la pordo, sed li vokis kaj diris ke li faris eraron.”
“Anglalingve aŭ franclingve?”
“Franclingve.”
“Diru la precizajn vortojn.”
“Ce n’est rien. Je me suis trompe.”
“Vi estas prava,” diris Poirot. “Tion mi aŭdis. Kaj tiam vi foriris?”
“Jes, sinjoro.”
“Ĉu vi reiris al via sidloko.”
“Ne, sinjoro. Unue mi iris responde al alia sonorilo, kiu ĵus sonis.”
“Nu, Michel, mi faros gravan demandon. Kie vi estis je kvarono post la unua?”
“Mi, sinjoro? Mi estis sur mia seĝeto ĉe la fino – rigardanta tra la koridoro.”
“Vi estas certa?”
“Mais oui – almenaŭ –”
“Jes?”
“Mi iris en la apudan vagonon, la Atenan vagonon, por paroli al mia kolego tie. Ni parolis pri la neĝo. Tio estis iom post la unua. Mi ne povas diri la precizan horon.”
“Kaj vi revenis–kiam?”
“Unu el miaj sonoriloj sonis, sinjoro, mi memoras – mi diris al vi. Estis la usonanino. Ŝi funkciigis ĝin kelkajn fojojn.”
“Mi memoras,” diris Poriot. “Kaj poste?”
“Post tio, sinjoro? Mi respondis al via sonorilo kaj alportis al vi mineral-akvon. Eble duonhoron poste, mi pretigis la liton en alia kupeo–tio de la juna usonano, la sekretario de S-ro Ratchett.”
“Ĉu S-ro MacQueen estis sola en sia kupeo kiam vi iris por pretigi la liton?”
“La angla kolonelo el n-ro 15 estis kun li. Ili sidis parolante.”
“Kion faris la kolonelo kiam li foriris de S-ro MacQueen?”
“Li reiris al sia kupeo.”
“N-ro 15–tio estas apud via seĝo, ĉu ne?”
”Jes, sinjoro, ĝi estas la dua kupeo de tiu fino de la koridoro.”
“Lia lito estis jam preta?”
”Jes, sinjoro. Mi pretigis ĝin dum li mangis.”
“Je kioma horo ĉio ĉi tio okazis?”
“Mi ne povas diri precize. Certe ne pli malfrue ol la dua.”
“Kaj post tio?”
“Post tio, sinjoro, mi sidis sur mia seĝo ĝis la mateno.”
“Vi ne reiris en la Atenan vagonon?”
“Ne, sinjoro.”
“Eble vi dormis?”
“Mi opinias, ke ne, sinjoro. La senmova trajno malhelpis min dormeti kiel mi kutime faras.”
“Ĉu vi vidis iun el la pasaĝeroj en la koridoro?”
La viro pripensis. “Unu el la sinjorinoj iris al la malproksima tualetejo.”
“Kiu sinjorino?”
“Mi ne scias, sinjoro. Estis ĉe la malproksima fino, kaj ŝia dorso frontis min. Ŝi portis skarlatan kimonon kun drakoj sur ĝi.”
Poirot kapjesis. “Kaj post tio?”
“Nenio, sinjoro, ĝis la mateno.”
“Vi estas certa?”
“Ha, pardonu min, sinjoro. Vi malfermis vian pordon kaj momente elrigardis.”
“Bone, mia amiko,” diris Poirot. “Mi scivolis, ĉu vi memoros tion. Flanke, mi vekiĝis pro io, kio sonis kvazaŭ io peza falis kontraŭ mian pordon. Ĉu vi havas ian ideon, kio ĝi povus esti?”
La viro rigardis lin. “Estis nenio, sinjoro. Nenio, mi estas certa pri tio.”
“Do, mi havis malbonan sonĝon,” diris Poirot filozofe.
“Se tio, kion vi aŭdis, ne estis io en la apuda kupeo,” diris S-ro Bouc.
Poirot ne atentis la sugeston. Eble li deziris ne fari tion antaŭ la konduktoro.
“Ni parolu pri alia punkto,” li diris. “Se ni supozus, ke hieraŭ nokte murdinto eniris la trajnon, ĉu estus tute certe, ke li ne povus lasi ĝin post la faro de la krimo?”
Pierre Michel kapneis.
“Nek, ke li povus esti kaŝita ie en ĝi?”
“Oni jam bone serĉis,” diris S-ro Bouc. “Formetu tiun ideon, mia amiko.”