— О! — сказаў ён голасам пераможцы.
— А што гэта?
— Вось i не ведаеш!
— Мі-хась-ка, што-о?
Чарнявы, загарэлы ёршык, унук старога «караля вугроў», горда i радасна прачытаў:
— Мой дзед.
МІНІЯЦЮРЫ
Адкуль паэзія
Усякую — непазбежную, зразумелую, а часта i непатрэбную — заклапочанасць i сумоту старэйшых здорава разбівае — як лёд на вадзе, як акно з духаты — звонкі дзіцячы смех.
За сцяной хлапчукі глядзяць па тэлевізары мультфільм i час ад часу рагочуць. Смех іхні вельмі канкрэтны. А мне яго, як заўсёды, так добра, радас на чуць. Ажно сам засмяешся. Міжвольна, соладка, нібы праз сон.
Вушаты, з мілай мордачкай, трохгадовы ваяка зусім сур'ёзна пытаецца ў мамы:
— Паедзем да дзеда Сцёпы i разап'ём бутэлечку вінца?
Мама паблажліва смяецца: што вы хочаце — малое.
I я смяюся. Успомніўшы, як гэтая самая мама, дваццаць гадоў таму назад, зрабіла аднойчы вялікае адкрыццё. Знайшла старую пальчатку і, успомніўшы Падласку, узняла тую пальчатку ў левай руцэ, а правай начала пацёгваць за пальцы:
— Дой-дой, дой-дой!..
I не змагла ад радасці стрываць — ажно зайшлася ад мілага звонкага смеху.
У хаце — першы сынок, першы ўнучак. Ён увайшоў у жыццё ўсёй сям'і поўнаўладна, як рэфарматар. Нават граматыку сваю ўвёў. Пра сябе ён, напрыклад, гаворыць звычайна так:
«Валодзя хочаш спаць». «Валодзя не хочаш есці». «Валодзя пойдзеш на двор».
I ўсё гэта важна ў яго, неабвержна. I ўсё гэта міла.
Паснедаўшы, маленькая Алеся ішла ў абход сваіх цётак, якіх у вёсцы было ажно тры. Прыйдзе, сядзе хорашанька на лаве і, пачакаўшы:
— А мы дык сёння нічога не варылі.
— Ах, мая долечка! Вось дзе хіба маці ў цябе! Я табе зараз...
Алесю кармілі, робячы выгляд, што так ёй, беднай, i паверылі. Пад'еўшы ды пагуляўшы тут трохі, нібы для адводу вачэй, госця ішла да наступнае цёткі. I там паўтараліся гopa i шкадаванне.
Цяпер — здаровая, весела-грубаватая дзесяцікласніца — яна сама смяецца з гэтага, калі ёй напамінаюць. I апетыт яшчэ ўсё нішто сабе, служыць.
Калі ён уранні прачнецца, а мама яшчэ не ўстала ды нікуды не пайшла, трохгадовы малы бяжыць да яе пагрэцца i пагаварыць.
Апошнім часам ён мнагавата гаворыць пра Дзіну, двухгадовую дзяўчынку, якая нядаўна з'явілася на іхнім двары. Гаворыць так неабыякава, што мама нарэшце пытаецца:
— Ты яе любіш?
— Люблю.
— Такую малую смаркатую плаксу, зусім непрыгожую?
Малы на нейкі момант задумваецца, а потым гаворыць такое...
Наіўная i, мусіць, падсвядомая дзіцячая мудрасць, нібы па натхненню, што ў перадачы нашай, дарослых, гучыць не так нечакана, кантрастна i верагодна:
— Яна прыгожая, бо я яе люблю!
Верачка дапытваецца ў мамы, як гэта родзяцца дзеці. Сяк-так, з мамінага педагагічнага расказу, уцяміўшы, яна заключае:
— А як зусім не будуць нараджацца дзеці, дык астанецца, мамачка, адзін асфальт?
Пяцігадовы ўнучак адгуляў сваё лета ў вёсцы, у бабы з дзедам, i паслязаўтра, як толькі мама прыедзе i дзянёк пабудзе, паедзе з ёю зноў у свой горад.
Баба лепшая. Яна хоць i пакрычыць часамі, што з ім работы ніякай не зробіш, але i шкадуе Геніка, i сырадою яму, i цукерачку, i спяць яны разам, амаль штовечара засынаючы пасля казкі.
А дзеду ўсё часу няма, дзед усё на рабоце. I калючы ён, i пястотаў не любіць, разоў са два нават страшыў свавольніка рэменем.
Ды вось прыехаў дзед з мястэчка i прывёз унуку падарунак. A які!..
Генік узяў чаравічкі аберуч — блішчастыя, чорныя — ткнуўся сваім пацешным курноссем у адзін, у другі.