— Ну калі тое і будзе, то хіба па восені, як снапы звязуць і бульбу пакапаюць,— сказаў раніцай бацька, пачуўшы пра мае намеры пайсці ў конюхі,— а пакуль што паставіць цябе брыгадзірка хутчэй за ўсё на мае месца — снапы вазіць, а мяне, відаць, пашле на малатарню, бо мужыкоў там мала, ды і тыя калекі.
А бабулі мае конныя задумы прыйшліся не па душы:
— Табе на кані гарцаваць, а мне штаны латаць? Дзе гэта я намеюся тых латак ды нітак?
— Там яно яшчэ відаць будзе,— супакоіў яе бацька, і мы пайшлі на калгасны двор, пайшлі ўсёй сям'ёй: наперадзе бацька з бабуляй, за імі я і Глыжка з пугай цераз плячо.
Нінка-брыгадзірка, чорная ад сонца, нібы галавешка, убачыўшы мяне, узрадавалася, як роднаму сыну.
— Вось малайчына, што вярнуўся ў брыгаду,— затараторыла яна, па-мужчынску здароўкаючыся са мной, а потым разанула сябе рукой па шыі,— мне мужыкі во як трэба.
Пакуль што ніхто з мяне не смяецца: мужчыны кураць пад кузняй, жанчыны гамоняць сваім гуртам. Нікому я не ў галаве. Дарма толькі ўчора, вяртаючыся з вучылішча, хаваўся ад людзей, нібы бадзяга з Сахаліна.
Але ў хлапечым гурце мяне сустрэлі зусім інакш.
— Здароў, афіцэр! — весела павітаўся са мной Косцік Скок, наш балалаечнік, і ўсе хлопцы рагатнулі, а Скачок — ён з тых, што дзеля прыгожага слоўца бацькі не пашкадуе,— пачаў клоуна з сябе строіць.
— Калі б вы бачылі, хлопцы, як ён на апошнія пагулянкі прыходзіў! — I пайшоў перад усімі вылузвацца: грудзі выгнуў дугой, нос задраў на неба, губы закапыліў і давай віхляць худым задам у дзіравых штанах. Усе так і пакаціліся ад смеху, нават гэты парсюк Глыжка засакатаў. Чые тут нервы вытрымаюць? Кінуўся я з кулакамі — і пачалася заваруха, і пакаціліся мы па мурагу. Але хлопцы не далі душу адвесці, наваліліся гуртам і разбаранілі. Клопат такі — адзін на адзін дзе-небудзь сквітаюся. Аднак калі тое яшчэ будзе, а мянушка ўжо да мяне прыліпла — Афіцэр. У вочы і за вочы. Давялося змірыцца — што ты зробіш? На ўсіх з кулакамі кідацца не будзеш — сам зубоў не напасешся. Ды і мянушка не такая ўжо крыўдная. Вунь аднаго хлопца з хутара Кастагрызам дражняць, і то прывык.
I вось пачалі разбіраць са стайні коней. Дарослыя дзядзькі выводзяць больш дужых і спакойных. Іх запрагаюць у жняяркі-лабагрэйкі — ёсць такія дзве на ўвесь калгас і ў іх абы-каго не запражэш, не кожны конь можа жаць. Іншага ў лабагрэйцы не ўтрымаеш ніякімі цуглямі, калі яна застракоча нажамі, нібы кулямёт, ды замахае зубатымі крыламі. У коней таксама нервы ёсць, як гаворыць Чыжык.
Больш маладых ды кідкіх разбіраюць хлопцы, што возяць снапы. Пайшлі і мы з Глыжкам выводзіць свайго Стрыгунка. Як будучы конюх, я пільна да ўсяго прыглядаюся: ці ёсць тут хоць які парадак. Здаецца, што ёсць. Стайня, праўда, нікудышняя. Да вайны дык была з бярвення, але яна згарэла, калі праходзіў фронт. А гэтую зляпілі на жывую нітку: толькі слупы драўляныя, а сцены — пляцень з лазы, абмазаны глінай. Многа дзе гліна абсыпалася, і скрозь дзіркі відаць вуліца. Трэба будзе пасля жніва сказаць Нінцы, каб хоць воз гліны прывезлі, ды ўсё замазаць — зімой дзьмуць будзе.
А ўсярэдзіне — мірыцца можна. На кожнага каня станок, на кожным станку таблічка, на таблічках надпісы хімічным алоўкам: «Буланы», «Слепка», «Таптун», «Адольф», «Стрыгунок». Праўда, напісана карава і з памылкамі, але я сам потым перапішу, у мяне почырк добры.
Хамуты таксама развешаны па парадку — кожнаму каню свой. Вось гэта правільна, чужы хамут шыю табе намуляе да крыві, і не ўгледзіш калі. А што сядзёлкі і дугі абы-дзе — гэта недагляд, гэтак, прабачце, у гаспадароў не робіцца, мой дзед Мікалай не пахваліў бы. Калі я прыйду сюды, кожны конь не толькі хамут, а будзе мець усё свае, асабістае; я вазьмуся і за Пецьку, і за Каўрача, бо толку не будзе.
Стрыгунок сустрэў мяне і Глыжку радасным іржаннем, аж затанцаваў у станку. Разумнік мой, не забыўся. Не заездзілі яго тут без мяне? Не, не заездзілі. Чысты, гладкі, бакі крутыя, крыж надвое колецца. I хто б мог падумаць, што з таго карослівага, ледзь жывога з голаду жарабяці, знойдзенага намі з Санькам на лузе, вырасце такі прыгажун, што хоць ты яго — на карцінку ды ў рамачку? А можа, гэта толькі мне так здаецца? Не, і Глыжка згодзен, што можна ў рамачку.
Весела бяжыць наш Стрыгунок, распусціўшы хвост і грыву па ветры, ногі лёгкія, крок шырокі, бяжыць, аж калёсы грукацяць, падскокваючы на няроўнай дарозе. I пуга яму не трэба.
Добра ён цягне і воз са снапамі жыта, толькі гужы рыпяць. I чыста ўсё разумее: па роўнаму ідзе спакойна, а перад узгоркам сам бярэ разгон, як быццам хто яго навучыў, што так лягчэй. Глыжка перакананы, што Стрыгунок, калі мы што-небудзь пра яго гаворым, таксама ўсё цяміць. Нездарма ж ён у той час вушы натапырвае.