Дыяґен шукаў зь ліхтаром чалавека і не знайшоў. Потым шукалі іншыя і таксама не знайшлі.
Дык ці быў дзе і калі чалавек?
Людзей было шмат, усюды і заўсёды было шмат людзей, толькі ці быў хоць адзін чалавек?
Дакладней — ці быў чалавек?
Каб пэўна адказаць на гэтае запытаньне, трэба напэўна ведаць: хто ён — чалавек? Але якраз гэтага ніхто ня ведае.
Збольшага вядома, што ён — чалавек і што ня ён.
Чалавек не камень, ня дрэва, не жывёліна.
Чалавек не вада, не агонь, не этэр.
Чалавек не...
Чалавек адрозьніваецца ад усяго астатняга і падобны адно да чалавека.
Да яго трохі падобныя малпа і Бог.
З апошняга можна сёе-тое зразумець, што ёсьць малпа і што ёсьць Бог, але нічога не зразумець — хто ён, чалавек?
Хто не апазнаецца праз што.
Што — гэта тое, што выяўляецца ў значэньнях рэальнасьці.
Хто — гэта тое, што, мяркуецца, можа быць, але пра што невядома нічога пэўнага, бо яно ня мае рэальных парамэтраў у рэальнасьці, — усе ягоныя значэньні згорнутыя ў наўмыснае паймо, як адзіную сакральную падставу быцьця і гісторыі гэтага хто.
Агульнае паймо намысьленага ў кантэксьце трансцэндэнцыі хто і вылучанага зьместам рэальнасьці што да апошняй пары ўтойвала праблему, прадстаўляючы на запытаньне хто ён, чалавек? — адказ: што ён чалавек. Таму праблема хто ён, чалавек? і ці ёсьць чалавек як хто і па сёньня здымаецца лягічнай падменай панятку хто на панятак што. Між тым як што — гэта чалавек, згорнуты ў рэальнасьць самога сябе, а хто — гэта чалавек, які пачынаецца за сваёй, згорнутай у ім самім рэальнасьці, і выяўляецца ўжо толькі ў пэрспэктыве свайго сакральнага значэньня.
Што ёсьць чалавек? — вычэрпваецца значэньнем тоеснасьці чалавека свайму тут-быцьцю.
Хто ёсьць чалавек? — адно пачынаецца за гэтай тоеснасьцю і атаясамліваецца ўжо ня ўласна з тут-быцьцём чалавека, а з самой наканаванасьцю быць.
Пытаньне пра хто — гэта, урэшце, пытаньне дзеля аднаго адказу: чалавек жыве таму, што зьяўляецца жыць, ці ён зьяўляецца жыць таму, што яму наканавана зьявіцца.
Кім, чым, адкуль, навошта наканавана — гэта не істотна да той пары, пакуль застаецца не апазнаным: наканавана альбо не?!
Зрэшты, у такім няпэўным стане сытуацыю можна было б пакінуць і надалей, каб у эпіцэнтры даўменьня хто ён, чалавек? не вярэдзіла ўласна-тужлівае: хто ён, я?
Калі я, пэрсаніфікуючы праблему хто ён, чалавек?, пытаюся ў сябе: хто ён, я?, то ў адказ ня чую нават рэха. Пытаньне душыць само сябе моўкнасьцю... З кожным наступным запытаньнем моўкнасьць робіцца ўсё больш зацятай і зь яе глыбіні падымаецца агрэсыўнасьць.
Калі пытацца доўга — не стае чым дыхаць.
Я ведаю, каб было чым дыхаць, ня трэба лішне пытацца.
ЭРА ТАТЭМУ, ЭРА МІТУ
На пачатку было, што было. І нават слова не вылучала чалавека з татальнай аб’ектнасьці ў аб’ект, прынамсі, на пачатку. Татэмны чалавек быў роўны і родны каменю, дрэву, рыбе, зьверу, птушцы... Ёе быў, як усе, ён быў усім і яго не было, як яго. Вольны ад самога сябе ён жыў, як жыў, як жывуць вольнымі ад саміх сябе камень, дрэва, зьвер, птушка...
Аднак пры ўсёй аднолькавасьці з усімі, чалавек меў тое, чаго не было ні ў кога яшчэ — здольнасьць артыкуляваць наяўнае і з гэтага пазначаць і апазнаваць наяўнасьць наяўнага як рэальнасьць самога сябе. І хаця блізкі да першароду чалавек не надаваў сваёй адметнасьці асаблівага значэньня, яна патроху вылучала яго з татальнай аб’ектнасьці ў аб’ект, які гэтай артыкуляцыяй фіксуе, запавольвае, утрымлівае і, нарэшце, выбаўляе з прамінаньня кругазвароту быцьця Мэтафару ўнівэрсальнага існага.
Апазнаўшы і фармалізаваўшы ў Мэтафары наяўнае існае, чалавек праз мэханізм рытуалу (фігуратыўнага ды моўнага) напрацаваў архіў гэтай Мэтафары, які пакрысе апазнаўся як Міт.
Міт — каталягізаваны архіў Мэтафары, а яшчэ — ён буйнамаштабная мапа тагачаснага быцьця і разам з тым займеньнік тады ўтоенага ад веданьня часу.
Спакваля запанаваўшы, Міт патроху перайначыў татэмнага чалавека ў чалавека міталягічнага, гэта значыць такога, які ўжо перастаў быць уцялесьненым непасрэдна ў цела існага, бо паміж ім ды існым паўстаў намысьлены вобраз сьвету як уводзіны ў а-рэальную* пэрспэктыву рэальнага бытаваньня, — і тымсамым адасобіў міталягічнага чалавека ад усяго астатняга існага.