Быць — гэта значыць адбыцца. Цалкам.
Праз дарогу ад хаты, дзе я нарадзіўся і вырас, за высокім каменным мурам пачыналіся старыя, зарослыя могілкі. Як толькі мне было дазволена перабягаць праз дарогу, увесь вольны час я бавіў зь сябрукамі на могілках. Яны былі для нас дзіцячай пляцоўкай, садком, піянэрлягерам, стадыёнам... Там мы гулялі ў хованкі, індэйцаў, футбол, карты... Пазьней там сустракаліся і гулялі зь дзяўчатамі... На ўжо ледзь прыкметных магільных капцах добра сьпелі суніцы. Яны былі буйнымі і салодкімі. Больш буйнымі і салодкімі за звычайныя — ці гэта нам толькі здавалася, бо патрэбна была пэўная адвага, каб ласавацца ягадамі з капцоў над дамавінамі, хай сабе і спарахнелымі.
Могілкам было некалькі стагодзьдзяў і пад нашымі нагамі спрэс пластаваўся чалавечы прах. Але калі не лічыць рэшткаў збуцьвелых каменных крыжоў ды плітаў і рудых ад іржы жалезных агароджаў, запакаваных у густое кустоўе, то гэтае мейсца нічым не адрозьнівалася ад старога парка ці вячыстага леса, паколькі ніхто ўжо ня памятаў пра тых — пад дзірваном...
Хто быў, а хто ня быў?! Нехта быў — гэта адзінае, што мы ведалі. Бадай нават ня Нехта, а ўсяго толькі Нешта... Нешта было тут, адбывалася, і ў гэтым адбываньні нечага неяк прысутнічалі тыя, над сатлелым прахам якіх цяпер раскінулі свае шаты ліпы ды ясені...
Напэўна, мне ня трэба было гойсаць па напластаваньнях праху, скакаць празь зьдзірванелыя магільныя капцы, есьці жменяй сакавітыя суніцы, мілавацца зь дзяўчынай на заімшэлых магільных плітах... Напэўна, мне ня трэба было перабягаць праз дарогу на могілкі і тады я разам зь іншымі суцяшаў бы сябе, што ня зьнікну дазваньня ў невараці, а нейкім чынам перабяруся ў наступнае быцьцё...
Але я залішне доўга бавіўся на старых могілках, каб ня помніць, ува што згортваецца жыцьцё чалавека, чым і дзе яно вершыцца. І таму, калі закарцела спытацца пра самае кранальнае — што ёсьць быцьцё, хто ёсьць ты і ці знойдзецца ў цябе нешта, праз што ты апасьля ня згубісься ў небыцьці, я ўжо ведаў пачатак адказу: быцьцё падобнае да старых могілак за каменным мурам, дзе жывыя мілуюцца на надмагільных плітах, зь якіх шурпаты час пазьдзіраў усе літары... Заставалася апазнаць працяг гэтага веданьня... Але чым далей я паглыбляўся ў росшукі, тым уцямней разумеў, што ўсё болей губляю тое, што шукаю. А потым і зусім згубіў. І ў які бок ні аглядаўся, куды ні зазіраў — няма мяне.
Чалавека можна прыдумаць — нельга знайсьці. Безь ліхтара ці зь ліхтаром. Здаецца, гэта адзінае, што я зразумеў, скрэмзаўшы столькі паперы.
Нельга знайсьці тое, чаго няма. Марна шукаць я-чалавека ў нейкіх яшчэ значэньнях, акрамя тых, што можна памацаць пальцамі. Я-чалавек знаходзіцца па-за кантэкстам сакральнага, ён цалкам зьмяшчаецца ў прасторы рэальнага і ўвесь да рэшткаў вычэрпваецца экзістэнцыйным адбываньнем тут-быцьця.
Вось чаму, калі пэрсаналізуючы праблему хто ён, чалавек?, я пытаўся ў сябе хто ён, я?, то ў адказ ня чуў нават рэха. Пытаньне душыла сябе моўкнасьцю.
Цяпер я ведаю, скуль тая моўкнасьць: недарэчна пытацца пра таго, каго няма — хто ён? Трэба пакінуць гэтую вярэду назаўсёды і болей ня думаць пра адказ на пытаньне хто я?, а думаць пра іншае пытаньне. Бо, можа, мяне няма ня ўвогуле, а толькі ў тых значэньнях, у якіх я сябе шукаў?
Тым ня менш, на заканчэньне яшчэ раз трохі нагадаю пра тое, што паўстала паміж мной і хоць якой магчымасьцю аптымізацыі жаху небыцьця...
Мяне няма бязь існага.
Мяне няма без папярэдняга чалавека.
Мяне няма безь людзей.
Я немагчымы ў колькасьці самога сябе.
Я ня сам сабой абумоўлены. І нічым іншым не абумоўлены як менавіта “Я”.
Я ня сам зь сябе паходжу.
Ня я прычына самога сябе.
Ня я абраў сябе для самога сябе.
Ня я вымкнуў сябе з патаемнага.
Ні я і ні хто іншы ня быў пакліканы зь небыцьця таму, што ў быцьці непасрэдна яго чакала адно яму належнае мейсца.
Я не галоўны ў тым, што я ёсьць і якім я ёсьць.
Я ня маю патрэбы ў сабе зь сябе самога.
Я не належу сам сабе. Я ўласнасьць шматлікіх рэальнасьцяў, што паходзяць з розных вымярэньняў быцьця існага і на пэўны момант гуртуюцца на прасторы, пазначанай мной.
Я толькі тое, што ёсьць у значэньнях мяне.
Пакуль мяне няма, я ня маю патрэбы ў сабе, і ніхто тады ня мае патрэбы ўва мне. І потым, калі мяне ўжо няма, ні я сам і нішто іншае ня мае патрэбы ўва мне.
Я ёсьць, пакуль я ёсьць.
І апошняе...
Я зьявіўся не таму, што я ёсьць як нейкая патрэба менавіта мяне ў гэтым быцьці, а я ёсьць толькі таму, што зьявіўся.