Так было тыдзень назад. А зараз ля магiстрата стаяў натоўп.
— Забiлi каго? Каго забiлi? А палiцыя? Ну, вядома, калi няма патрэбы, валэндаюцца кагалам. А вось у бядзе грамадзянiн, абдзіраюць з кашалька яго, або і зусім забіваюць нiякага паратунку разгартаючы натоўп пан Шыла дабiраўся да цэнтра падзеяў. Хто ж зараз галаву палажыў?
— Нiкога не забiлi, ты што чалавеча? Зубр во з залатымi рагамi аб’явiўся з памылковага становiшча выправiў пана Шылу нейкi чужы голас. Але пан Шыла, выбiўшыся на першы план i сам ужо здагадаўся ў чым справа. Ад нечаканасцi разгубiўся. Зараз i не ведаў шкадаваць, цi не шкадаваць? Пабачанае ў нiякiм сэнсе не сыходзiлася з ранейшымi спадзяваннямi. З другога боку не штодзень з’яўляецца ў мястэчку такое. Ба, добра падумаўшы, нiколi раней i не здаралася. I хто ведае, мабыць i не здарыцца чарговы раз. „А зацюкаць каго-небудзь, раней-пазней зацюкаюць” на такую думку пасвятлела на душы.
— Я яго, я першы напаткаў адбубнiўшы iнтэрв’ю рэгiянальнаму радыё, кандуктар Самахiл перад натоўпам даводзiў свае правы на знаходку. Адразу, як толькi вочы расплюшчыў, так i ведаў здарыцца сёння важнае. Прадчуванне такое было. А калi выйшаў з хаты, зараз i знак на небе паказаўся. Чаму тое ляпнуў? Зараз i сам не ведае. Мо хацелася выдаўжыць сваю прысутнасць у цэнтры здарэнняў?
— Якi знак? Мо крыж агнявы якi? збянтэжаным голасам xiстануўся натоўп. А можа Матка Боская? падключыўся паасобны, жаночы голас. I пан Самахiл таксама збянтэжыўся. Не абдумаўшы дэталёва стратэгiю прэзентацыi сваёй фiгуры, ён неасцярожна вышпарыўся наперад. Трэба было ратавацца. „Мабыць i фактычна пакарыстацца аўтарытэтам Божай Мацi? Даўно як не аб’явiлася ў павеце якая-небудзь святая постаць” падумаў. Ужо i збiраўся з адказам, калi ў заднiх раёнах грамады зашавялiлася чорная сукенка бацюшкi Рыгора. Можна меркаваць ён назойлiва намагаўся ў цэнтр натоўпу. Наперадзе крочыў Макар Хавоська, па прычыне буйнай фiгуры званы Бомбай. Гэты зараз царкоўны стараста, у васьмiдзесятыя гады капiтан мясцовай мiлiцыi уласным целам i выбiваў шлях айцу Рыгору. „Вось табе, калi б так ляпнуў” спахапiўся ў добры час Самахiл. Зараз жа пайшлi б пытаннi. Асаблiва з боку гэтага Бомбы: А якая была сукенка Божай Мацi? А прычоска якая? А ўсмiхалася яна, цi можа сумнае было аблiчча? А што ж сказала Цудоўная З’ява? A на якой мове? Па расейску, ці па—польску? А можа на ангельшчыне? О так, такое пытанне з асаблiвай асалодай паставiў бы Бомба. А ўжо прыпомніўшы ангельшчыну — з імперыялістычнай гніллю ўсё яшчэ асацыюецца яна Бомбе — ягоныя вочы зараз жа звужаюцца ў дзве вострыя братвы. І не прыхаваць ад гэтых брытваў ні слова, ні думку.
Знюхаўшы небяспеку, Самахiлаў iнтэлект спрацаваў на ўсю пару. Цудоўны знак, якi зараз трэба было назваць, мабыць i не адзначаўся залiшнiмi прыкметамi арыгiнальнасцi, з другога боку пытай Бомба. Што толькi захочаш пытай. Не зловiш ты Самахiла, не запрэш у цёмны закавулак. I Самахiл сказаў:
— Ну, дзiўны знак, касмiчны. Чатыры зоркi над пушчай злiлiся ў адну. З чатырох бакоў свету ляцелi i якраз па-над нашай пушчай у адно сышлiся. А потым адным, аграмадным святлом на мястэчка накiравалася ўсё. Памаленьку небам плыла тая светласць, быццам бы клiкала: „Iдзi Самахiл, да мяне iдзi.” Аж спынiлася над магiстратам. Ну што тут яшчэ скажаш... Знак.
— Набамболiўся мусь, ды i сышлiся ўсе зоркi ў адну Бомба дабрыў якраз на апошнiя словы. Зубра, што спакойна спачываў у цяньку туяў, ён пакуль не прыкмецiў. Ты што, Самахiл, народ цудамi якiмiсь туманiш? Нiякiх цудаў няма у той момант ён адчуў на спiне стомленае дыханне айца Рыгора i насуперак ранейшым намерам выдаўжыў думку:
— Няма цудаў без прычыны. А тут што?
— А хiба ж i не прычына? плячо Самахiла працягнулася ў напрамку туяў.
Зараз i Бомба згледзiў тое, з чым апошнiя паспелi знаёмiцца раней. Ступiў яшчэ крок: хацелася абмацаць тыя рогi, дакрануцца. Усё ж-такi.... У вялiкiх карых вачох быццам спакойная абыякавасць.... А што чаўпецца ў кудлатым iлбе? Адкуль жа ведаць.
З небяспечнымi людзьмi быў у Бомбы неблагi вопыт, здаралася садавiш асобеня на табурэтку, сам забiваешся за стол, моўчкi гортаеш паперы. Аблiчча камень, вочы шкло. Дзесяць хвiлаў гортаеш тыя паперы, дваццаць няма патрэбы спяшаць. Курыш, струменiш дым зручнымi абаранкамi. Прыкiдваешся чалавекам, якога змарылi справы сусветнага маштабу, а той, згорблены на табурэце нуль, адно мантачыць твой цэнны час. Тады i кажаш: „Так i так мае быць! Усё ясна? Прызнавайся, твая маць, бо iначай....” А вось з зубрамi што i як? не разглядалася на курсах. I Бомба няўпэўнена спынiўся. Азiраючыся на айца Рыгора, здавалася, у яго разумных вачох шукаў падтрымку, падказ нейкi, адно слова, што дазволiць з гонарам адступiць на раней прадбачаныя пазiцыi, ды ў добры момант iзноў узяць iнiцыятыву ў свае рукi. Але бацюшка пакуль маўчаў. Ніколі раней не спаткаўся з ніякімі цудамі, нат самымі маленькімі. Дык і зараз, тое, што тут адбываецца — сапраўды цуд? А калі містыфікацыя якая? Або — грубае ашуканства? Падтрымаць такое, адобрыць сваім аўтарытэтам, вядома, што абазначае: смех вечны і зсылка ў далёкія Бяшчады. Або і яшчэ далей, у Шчэцін. Але зараз і другое прыйшло на думку: А мабыць сапраўдны цуд? А мабыць урэшце рэшт прыйшло змілаванне і на наш панадворак? І тады што? Абмінуць маўчаннем? Абыякава паставіцца? А калі рабіць, дык што рабіць? Месцы назначаныя цудоўнай ласкай увекавечняюцца неяк, адзначаюцца — наогул новымі храмамі. А тут жа цэнтр мястэчка, запоўнены кожны пляц, кожны квадратны метр...