— Даклад сёння закончыў...— Павел перавёў гутарку.— Дадому прынёс. Пачытай, мо што падкажаш...
— Дзе мне там да навукі! — пачала ўжо крыху адступаць і Ларыса.— Я ўжо стала спецыялістам па варэнню, па саленню, а не па тым, чым ты займаешся. Хоць і ў сваёй справе, здаецца, кепскі я спецыяліст. Людзі здзіўляюцца: мы з табой столькі працуем ужо, столькі ўсяго праходзіць праз нашы рукі, а мы ніяк не станем на ногі, жывём ад зарплаты да зарплаты... Я толькі ў трыццаць пяць гадоў залаты пярсцёнак купіла!.. Дык вось я і думаю: а можа, дарэмна так ашчаджаюся, абыякава адношуся да сябе, не сачу са сабою. Мая Сцяпанаўна на нікога не зважае, глядзіць толькі самую сябе. Што ні дзень, лічы, дык штосьці новае мае. То сукенку, то боты ці туфлі, то блузку, то спадніцу. Да хатняй работы рук не прыкладае. Заўсёды з манікюрам, з прычоскаю. Дык яна і маладая, і свежая. Усе любуюцца, хваляць не нахваляцца: ах, Мая Сцяпанаўна, гады вас не бяруць! А ў яе дагэтуль, як кажуць, на лбе яшчэ ні аднаго пытальніка няма...
Маўчаў.
— А я...— уздыхнула, замыліла вуснамі.— Я, відаць, дурная. Старэю без пары ў рабоце і ў клопатах. Не для сябе жыву, а для некага. То для цябе з сынам, то для школы. Не раз і злуюся, каюся, а перайначыць сябе не магу...
— Ты цуд! — нахіліўся, хацеў пацалаваць яе ў шчаку.— І лепшай за цябе няма тут жанчыны.
Але яна, адчуваючы гуллівасць, не далася. Адхілілася.
— Не пакеплівай, калі ласка,— нібы паскардзілася.— Бо, можа, цяпер і няма ці мала такіх прасцячак, як я. Сёння многія нашмат хітрэйшыя. Не хочуць быць ні цярплівыя, ні пакорлівыя, ні загружаныя ўсякімі абавязкамі ды клопатамі. Сёння, здаецца, многія пакутуюць якраз ад іншага. Ад самаўзвышэння, ганарлівасці, самапавагі. Бо многія ж надта цяпер гордыя, больш думаюць пра свае правы, чым пра абавязкі, крыўдлівыя і на самую маленькую заўвагу...
— Ці не зласнееш ты з узростам? — усміхнуўся Павел.— Ці не становішся нейкай строгай педагагічнай дамай?
— З узростам я пачала больш разумець. Усё больш і больш ненавіджу балбатуноў, ганарліўцаў, хвалькоў, хапуг, лгуноў, прыстасаванцаў і ўсё больш паважаю людзей сціплых, шчырых, працавітых, хоць яны часта, на жаль, і не маюць таго, чаго дабіваюцца іншыя... І не будуць ніколі мець. Бо не ўмеюць ці не хочуць, бачаць сэнс жьіцця ў зусім іншым. Хоць,— уздыхнула,— скажам, хіба якой Ліліі Іосіфаўне лёгка з яе сумленнасцю і праўдзівасцю? Хіба яна шчаслівая?
— А хто ведае: шчаслівы ён ці не шчаслівы? — запытаў ён.— Ці хто знае добра: дзе шукаць тое шчасце? Да яго, як і да ўсяго астатняга, відаць жа, трэба ісці навобмацак. Ні на хвіліну не спыняючыся, не даючы сабе суцяшэння. Суцешыўся, задаволіўся малым — наўрад ці ўбачыш тады вялікае... Не раз толькі разгубліваешся: чаго хацець, а ад чаго адмаўляцца? Што самае важнае, а што дробязнае? Што табе па сілах, а што для цябе непасільны цяжар? Урэшце прыходзіш да пытання, якое задае сабе і іншым, відаць, ва ўсе вякі чалавецтва: як жыць? Дзеля чаго? Якое тваё назначэнне: мізэрненькае ці вялікае?
Цяпер ужо Ларыса змаўчала. Загаварыў яе Павел, звёў яе думкі на іншае — воддаль ад яе ўласнага болю. Моўчкі пачала рыхтавацца здымаць каструлю з керагаза і зліваць з яе ваду.
Калі яна праз паўгадзіны ўпарадкавала грыбы і вярнулася ў іхні пакойчык, дык убачыла: сын ужо спаў на раскладушцы, а Павел, седзячы каля настольнай лямпы, яшчэ чытаў. Відаць, рыхтаваўся да заўтрашніх урокаў. Дырэктар жа, ніхто ў школе не праверыць: рыхтуецца ён да ўрокаў ці не, але вось заўсёды не толькі чытае тое, што трэба і не трэба па праграме, але і піша планы, хоць некаторым настаўнікам дазволіў планы не пісаць, а рабіць толькі для сябе такія-сякія накіды.