Калі спусціўся і Тамаш, выйшаў у прылазнік, убачыў: госці сядзяць на ўслонах і, як рыбы, хапаюць-хапаюць свежае паветра.
— Ну што, ахалодзімся? — усміхнуўся Тамаш.— Гайда да рэчкі!
Услед за ім, як дзеці, вясёлыя, шчаслівыя, пабеглі салідныя госці. Ведалі: пакупаюцца, астынуць, зноў папарацца, а пасля, памаладзелыя, лёгкія, пойдуць у хату, дзе іх ужо будзе чакаць багаты стол.
Задаволеныя госці паехалі дадому.
Бронця ўзялася прыбіраць са стала.
Тамаш узяў цыгарэты і запалкі, падаўся на двор. Адчуваў: Бронця пільна сочыць за ім. Змаўчала, не затрымала, можа, толькі таму, што не ўзяў з сабою пінжака. Што нікуды далёка не пойдзе.
На дварэ ўцемнілася, як хтосьці магутны накрыў увесь Бабчын Скон вялізным гаршком.
Сеў на лаўцы. Закурыў. Зноў заіграў гармонік. Весяляцца, нікому не даюць спаць маладыя Бліны. Але сёння Тамаш не зазлаваў на іх, сёння яму хацелася, каб яны ігралі і ігралі. Нават і сам не ведаў, чаму гэтак хацеў чуць іхнюю музыку...
Пачуў: выйшла на ганак Бронця, лінула ваду ў гародчык. Стаілася. Мусіць, убачыла яго, вярнулася ў хату.
«Эх, Бронця, Бронця! — уздыхнуў.— Адчужаў я ад цябе... Хоць, можа, і ніколі не любіў. Вярнуўся з арміі — трэба жаніцца: бацька слабы, маці хворая... Туды-сюды, на таго-сяго глядзь: каго браць? Надта і не было. Павыбіраліся з вёскі дзяўчаты. Хто замуж пайшоў, хто па работу ў горад паехаў. Лічы, адна Бронця з незамужніх засталася. Не красуня, але і не брыдкая. Схадзіў пару вечароў, пасядзеў з ёю на лаўцы — і пасватаўся... Пайшла... І спачатку добра жылі. Спакойная, працавітая, добра старасць бацькоў дагледзела. Дзеці нарадзіліся... Янак вось ужо ў войску, Ганя ў горадзе, у кулінарным вучылішчы, Гіполь у пятым класе, Ірынцы шэсць гадоў... Хата новая, хлеў, гуменца, лазня, хлеб ёсць і да хлеба, на службе ўсё добра, а вот неспадзявана цяжка стала... Каб не баяўся граху, дык кінуў бы ўсё гэта і пайшоў бы да Гэлькі... З ёю на адной вадзе і хлебе жыў бы. І сам не ведаю чаму... Люблю яе, вот і ўсё. І шчаслівы з ёю. Пакутую без яе... Не магу без яе».
Зноў выйшла на ганак жонка.
— Ну ідзі, зачыняцца ўжо будзем,— сказала. А ў голасе хваляванне, трывога.
— Кладзіся, я зараз,— буркнуў ён,— Схаджу на поплаў, зірну, як там конь...
— Нідзе твой конь не дзенецца...— з незадавальненнем адказала.
Ён прамаўчаў. І яна змоўкла. А потым падалася ў хату.
«Мучу я яе,— пашкадаваў.— Паганец я перад ёю. Але як вырваць са свайго сэрца Гэльку? Можа, і першы раз палюбіў. Ва ўсіх гэта самае першае бывае ў маладыя гады, а да мяне вот цяпер прыйшло...»
Падняўся. Ногі павялі ўзбоч плота, да поплава.
Васька пачуў яго, зафыркаў.
Тамаш прыхіліўся да расянага ўжо шула. Пазіраў у цемень і, канечне, нічога не бачыў. Ды што бачыць? Конь жа тут — дык і ўсё добра. Думаў пра іншае. І пра свет вялікі, і пра сябе. Вось ён адзін тут, але ў яго ёсць душа, сэрца, і ўсё гэта бунтуе, не дае яму спакою.
Зноў заіграў гармонік. І ўночы панёсся па Бабчыным Сконе, па ўсім свеце мяккі Альфонсаў голас:
А дзе ж тая крынічанька,
Што голуб купаўся,
А дзе ж тая дзяўчыначка,
Што з ёю кахаўся?
А ўжо тая крынічанька
Травою зарасла,
А ўжо мая дзяўчыначка
Даўно замуж пайшла.
Ён аж уздрыгнуў ад гэтай пяшчотнай і сумнаватай песні. Адчуў: сумуе і стары халасцяк Альфонс. Можа, і па Гэльцы. Мо і не толькі маркоціцца, мо зараз і пойдзе да яе, будзе дабівацца кахання.
І яму стала страшна: а раптам Гэлька прыхінецца да таго? Будзе таго гэтак моцна абдымаць і горача цалаваць, будзе з ім палаць у безразважлівым забыцці! Не, гэтага не будзе. І Тамаш рушыў. Не дадому, а туды — у край вёскі. Не вуліцаю, а сцежкаю каля рэчкі.
Толькі насупраць Гаптара вытыркнуўся на вуліцу, як анямеў. І тут пачулася музыка. Але не сумная, а вясёлая. З транзістара. Ведаў: сядзіць упоцемку на лаўцы і маркоціцца без мужа Гаптарова нявестка, Антаніна. Але яна яму не трэба, яго сэрца аддадзена другой.
Збочыў. Вось Гэльчын плот. Пачуўшы яго, забегаў, звонячы колцам па дроце, сабака. Як і заўсёды, не брахаў.
Сёння Тамаш не падышоў, не прылашчыў яго. Тут жа, у двары, ціха пастукаў у цьмяную шыбіну.
Ляпнуў кручок, прачынілася палавінка акна.
— Хто там? — ціха запытала Гэлька. Яшчэ не сонным, а звычайным сваім голасам.
— Гэта я, злодзей...
Гэлька расчыніла акно зусім.
Падцягнуўся, улез цераз падаконнік у хату. Ужо сам зачыніў палавінкі акна, узяў на кручок.