Панна Ядвіся адышлася і села на канапу.
Лабановіч перайшоў у цёмны куток пакоя.
— Куды ж вы схаваліся? — спыталася Габрынька.
— Я не хачу, каб ваша сястра бачыла, як мне цяжка.
Паненкі заліліся вясёлым смехам. Панна Ядвіся зняла з лямпы абажур і падышла да Лабановіча.
— Пакажыце, як вам цяжка?
— А цяпер мне зусім лёгка! — смяяўся Лабановіч.
— У вас сем пятніц на тыдні! — сказала Ядвіся і папрасіла яго бліжэй да лямпы.
Настаўнік і паненкі селі каля стала.
— Дзе ж вы былі і каго вы бачылі за гэты час, покі мы тут старэлі і харашэлі? — не вытрымала панна Ядвіся, каб не засмяяцца.
Лабановіч пазіраў на яе вясёлы і дапраўды пахарашэўшы твар, на гэтыя тонкія, прыгожа скругленыя бровы. Яму было прыемна ў кампаніі гэтых дзвюх мілых дзяўчынак.
— Перш-наперш прашу прабачэння, што не перадаў вам паклонаў ад Сухаварава і Турсевіча.
— Ну, як жыве пан Турсевіч?
— А чаму вы наўперад не запыталіся, як жыве Сухавараў? — запытаў Лабановіч і бачліва паглядзеў на Ядвісю.
Ядвіся і Габрыня пераглянуліся, усміхнуўшыся. Як відаць, у іх была гутарка аб Сухавараве, і яны знайшлі ў ім нешта такое, з чаго цяпер смяяліся.
— Вы не чулі, як пан Сухавараў грае на гітары? — спытала Габрыня, не вытрымала і залілася смехам.
Ядвіся стрымлівалася, паглядаючы на настаўніка. А потым і яна засмяялася, ды так заразліва, што і Лабановіч смяяўся, гледзячы на іх; нават малы Чэсь, які ўвесь час моўчкі сядзеў каля печы, мусіў смяяцца.
— Калі дазволіце, я скажу прычыну вашага смеху.
Сёстры адразу перасталі смяяцца.
— Ну, скажыце! — разам прамовілі яны.
— У вас была гутарка аб Сухавараве. Вы зацікавіліся — які выгляд мелі б губы пана Сухаварава ў той час, калі б ён граў на гітары і сам падпяваў бы.
Ядвіся апусціла галаву. Зірнуўшы на Габрыньку, яна не магла ўтрымацца ад смеху і дала яму поўную волю.
Лабановіч дагадаўся, што правільна зразумеў прычыну іх смеху.
— Што, праўда?
— Вы не аматар адгадваць,— адказала Ядвіся.— Усё гэта вы самі выдумалі.
— Панна Габрыня, напэўна, скажа праўду.
Габрыня зірнула на Лабановіча, потым на Ядвісю. Дзяўчаты зноў засмяяліся.
— Вы праўдзівы ці не? — нечакана запытала настаўніка Ядвіся.
— Чаму вы так пытаецеся? — здзівіўся крыху Лабановіч, пазіраючы ёй у вочы.
— Проста, мне цікава ведаць.
— Як бы я вам ні адказаў, усё роўна вы не паверыце.
— А чаму вы думаеце, што я вам не паверу?
— Каб вы мне паверылі, то, я думаю, вы не пыталіся б у мяне аб праўдзівасці.
— Але вы не ведаеце, ці веру я вам, ці не; не ведаеце, ці лічу вас праўдзівым. Мне проста хочацца ад вас пачуць, як вы думаеце пра сябе.
— Значыць, вы самі пра мяне ўжо думалі? — усміхнуўшыся, запытаў настаўнік.
Ядвіся крыху замяшалася, і ледзь прыметны румянец выступіў на яе шчоках.
— Калі вы спаткаеце чалавека, дык не можаце аб ім не падумаць,— сур’ёзна прамовіла яна.
Лабановіч на хвіліну задумаўся.
— Прызнацца, я ніколі не цікавіўся гэтым пытаннем. Тут, на Палессі, дзе людзей сустракаеш мала, можа, і задумаешся над кожным чалавекам, які ні пяройдзе перад тваімі вачамі. Але ў горадзе, дзе не паспяваеш больш-менш стала заўважыць твар кожнага стрэчнага, я думаю, што гэта проста немагчыма. Можа, дзе ў мазгах гэты працэс і выяўляецца, але ў нашай свядомасці ён дапраўды не адбіваецца.
— Я ў гарадах не была,— адказала панна Ядвіся, крыху нахмурыўшыся.
— Ах, Ядвіська! Што ж гэта мы: і не падзякавалі пану настаўніку за кнігі.
— Выбачайце, я і забылася. Вельмі дзякую вам,— прамовіла Ядвіся.
— А вы прачыталі іх?
— Даўно прачыталі,— адказалі дзяўчаты.
— Я яшчэ прынясу, калі кнігі вам спадабаліся.
Служанка прынесла самавар. Селі піць чай.
— Ну, а як жа спадабаліся вам кнігі? — пытаў Лабановіч паненак за чаем.
— Вельмі цікавыя кнігі! — сказала Габрынька.— Мы іх чыталі цэлымі вечарамі.
— Ці гэта ўсё была праўда, што там напісана? — спытала Ядвіся.
— Кожнае, самае праўдзівае апавяданне, разумеецца, не ёсць фатаграфія, але ў яго аснове ляжыць праўда. I кожная звычайная з’ява жыцця, калі ахінуць яе ў прыгожую форму і асвятліць больш-менш яскрава тым ці іншым светапоглядам і пры гэтым яшчэ вызначыць тыя, часта непрыметныя пружыны выяўлення нашай душы, што звычайна не ўлоўліваюцца нашым вокам,— можа быць тэмаю для вельмі цікавага апавядання. Хоць бы ўзяць для прыкладу вас. Можна б было,— каб знайшоўся такі, разумеецца, мастак,— цікава напісаць, як у глухім Палессі гадаваліся і раслі дзве красуні сястры. Гэтыя дзяўчаткі хочуць вырвацца на шырокі прастор жыцця, бо іх забівае і губіць гнілое паветра палескіх балот і гразь розных падонкаў культуры. Вось вам аснова апавядання, драмы і чаго хочаце. А ўжо справа самога пісьменніка дадаць тыя ці іншыя завязкі, узяць той ці другі тон, гледзячы па яго здольнасці... Для яго тут расчыняюцца шырокія магчымасці.