– Можна было. Але, па-першае, ніхто не чакаў ворага зімой. Лічылася, што маскавіты павінны прыйсьці з надыходам цяпла. Па-другое, як гэта заўсёды бывае, напэўна, не хапіла грошай.
– Трэба было іх дастаць.
– Дзе?
– Ня ведаю. Пан Давойна прызначаны на пасаду ваяводы ў тым ліку і для вырашэньня гэтага пытаньня.
– Ён не ўсемагутны. Дарэчы, зброі і боезапасаў падрыхтавана дастаткова. І ў прынцыпе, калі выбіраць паміж запасамі пораху і ежы, то я выбяру першае.
– Ну, пры доўгай адсутнасьці ежы запасы пораху таксама могуць не спатрэбіцца. А адкуль ты ведаеш, што пораху дастаткова? Можа, ён таксама хутка скончыцца?
– Пан Вітковіч казаў.
– Ты бачыў, якія праломы робяць у астрозе гэтыя аграмадныя гарматы маскавітаў? – запытаў Тур.
– Бачыў.
– З такімі пашкоджаньнямі сьценаў мы можам ня вытрымаць наступнага штурму.
– Я чуў, як пан Карытка казаў, што, магчыма, пасады прыйдзецца падпаліць і адступіць за сьцены замку.
– Але яго тэрыторыя зусім невялікая. Усе там ня зьмесьцяцца.
– Я ня ведаю, Андрэй.
У дом увайшоў пан Вітковіч. Жаўнеры ўсталі.
– Адпачываць нам сёньня таксама не давядзецца, – сказаў камандзір, – праз дзьве гадзіны робім вылазку на батарэю маскавітаў. Будзем адбіваць гарматы.
Адказным за гэту выправу ваявода прызначыў пана Глябовіча. З сабой ён узяў тых жаўнераў, з якімі хадзіў сустракаць маскавітаў. Праз патаемны ход, што ішоў пад астрогам, яны выбраліся за межы Запалоцкага пасаду. Наперадзе ў начной імгле знаходзілася батарэя маскавітаў. Ваяры накіраваліся да яе. Калі яны падышлі бліжэй, пан Глябовіч загадаў усім залегчы і далей рухацца паўзком.
Заранковіч, Тур і Радына знаходзіліся побач. Сьціскаючы ў руках шаблі, яны паўзлі па сьнезе сьледам за панам Вітковічам. На сабе яны таксама несьлі порах і карцеч, каб імі зарадзіць захопленыя гарматы, а не шукаць у цемры варожыя боезапасы.
Маскоўскія вартавыя іх прыкмецілі. Пан Вітковіч першым убачыў наперадзе агеньчык, што апускаўся да кноту.
– Прыгнуцца, – моцна закрычаў ён, і зараз жа начную цемру разадрала яркая бліскавіца. Ударыў грукат гарматнага стрэлу. Ян мацней уціснуўся ў сьнег. Зусім побач з ім нешта прасьвістала, нехта з жаўнераў коратка ўскрыкнуў і навекі змоўк.
– Наперад! – прагучала каманда пана Глябовіча. Ліцьвіны, ускочыўшы на ногі, пабеглі на ворага. У паветры засьвісталі стрэлы. Ударыў другі гарматны стрэл, трэці. Многія ваяры паваліліся, скошаныя карцечай.
Вось і батарэя. Яны імкліва ўварваліся на яе тэрыторыю.
Ян убачыў перад сабой маскавіта і паласнуў яго шабляй па галаве. З цемры выбег яшчэ адзін праціўнік. Яны скрыжавалі клінкі, і Ян з цяжкасьцю адкаснуўся ад шаблі, але выпадам у адказ паканаў маскавіта.
Начная цемра агалашалася крыкамі. Сонныя маскавіты, дрэнна цямячы, што адбываецца, выбягалі проста на ліцьвінаў і гінулі пад іх шаблямі. Чуліся праклёны, стогны, просьбы аб ратунку. Невялікая група маскавітаў арганізавала абарону, астатнія кінуліся ўцякаць.
Ваяры Глябовіча спрабавалі зламаць супраціў рэшты маскавітаў. Звон шабель чуўся ўсё цішэй. Адзін за адным маскоўцы палі. Батарэя была ўзятая. Але бой толькі пачынаўся. На іх ішоў перадавы полк баярына Шарамецева.
– Разьвярнуць гарматы! – прагучала каманда пана Глябовіча.
Ваяры кінуліся выконваць загад.
Ім прыйшла дапамога з Полацку. З гораду пачалі страляць асьвятляльнымі зарадамі, вырабленымі з вугалю, серы, салетры і смалы, якія былі зьмяшаны з насечаным пакцялём.
Ноч асьвяцілася яскравымі бліскавіцамі. Асьвятляльныя зарады выхоплівалі з цемры вялікую колькасьць стральцоў, якія сьпяшаліся да батарэі. Яны знаходзіліся зусім побач.
Маскавіты асыпалі батарэю стрэламі. Мыслоўскі, які стаяў побач з Янам, ускрыкнуў і зваліўся на зямлю – страла трапіла яму ў твар. Заранковіч нахіліўся да яго. Ён быў мёртвы.
Ліцьвіны зарадзілі гармату. Чарговы зарад з Полацку асьвяціў маскоўцаў, якія падыйшлі зусім блізка. Яшчэ хвіліна прамаруджаньня і яны возьмуць батарэю.
– Агонь! – скамандаваў пан Глябовіч.
Гарматы ўдарылі па ворагу. Залп зьмітузіў шыхты маскавітаў. Ад таго, што яны падыйшлі на малую адлегласьць, наступствы для іх былі жахлівымі. Стогны і крыкі данесьліся да ліцьвінскіх ваяроў.
Пан Глябовіч узьняў шаблю ўгору.
– Рубо-о-о-н! – прагучаў стары баявы кліч Полацка.
Яны кінуліся на ворага і шаблямі спынілі яго рух. Маскавіты ня вытрымалі і пачалі адступаць. Калі б яны ведалі, што ім супрацьстаіць усяго толькі невялікі гурт ваяроў! Але ў гэты момант начная цемра была саюзніцай сьмельчакам, якія, перш чым вярнуцца на батарэю, пасеклі нямала праціўнікаў.