Выбрать главу

– Проста зараз? –спытаў Мікалай.

– Так. Ідзіце, не прымушайце яго чакаць. Я буду тут.

Мяжэвічы нясьмела ўвайшлі да пана Гурэвіча. Аўдыенцыя працягвалася нядоўга, і хутка яны зноў далучыліся да Яна. Амаль адразу зьявіўся пахолак і пакланіўся ім.

– Прашу вашмосьцяў кіравацца за мной.

Пахолак завёў іх у пакоі, якія пан Гурэвіч часова выдзеліў у карыстаньне Мяжэвічам. Ян суправаджаў брата з сястрой, і па меры таго, як набліжалася хвіліна растаньня, усё цяжэй станавілася ў яго на сэрцы, асабліва пры думцы аб тым, што заўтра ён на нявызначаны час зьедзе з Нясьвіжа. Ля дзьвярэй у пакой яны спыніліся. Ян паглядзеў на Марыю.

– Ну вось і ўсё.

– Ян, мы з Мікалаем вельмі ўдзячныя табе за ўсё, што ты зрабіў для нас. Калі ты вернешся?

– Нават ня ведаю. Можа, зраблю даклад князю і ён тут жа выправіць мяне назад. А, можа, давядзецца затрымацца.

– Мы будзем чакаць цябе.

– А я буду чакаць сустрэчы з вамі.

Ён зьвярнуўся да Мікалая.

– Калі вярнуся з Вільні, буду прасіць пана Гурэвіча прыняць цябе на службу. Ты добры ваяр. Дзякую Богу за сустрэчу з табой.

– Я таксама, Ян, дзякую Госпаду за тое, што ты паехаў з намі і выцягнуў нас. Калі б ня ты, страшна падумаць, што з намі было б. Ці ты завітаеш да нас заўтра перад ад’ездам?

– Я выеду вельмі рана. Вы яшчэ будзеце спаць.

Ян павярнуўся, каб сыходзіць, але раптам спыніўся і, паглядзеўшы Марыі ў вочы, сказаў:

– Мне будзе сумна бяз вас.

Марыя зьбіралася нешта адказаць, і Яну надзвычай важна было пачуць, што менавіта, але яе апярэдзіў Мікалай:

– Нам без цябе таксама. Вяртайся хутчэй. Будзем маліцца за цябе.

– Дзякуй вялікі, і я за вас таксама.

Дзьверы за імі зачыніліся, і Ян адчуў сябе жахліва самотным. Усе пачуцьці перамяшаліся ў ім: сімпатыя да прыгожай панны, неспакой напярэдадні будучай вайны, радасьць ад пасьпяховага вяртаньня ў Нясьвіж.

Харугвы, у якой служыў Ян, у замку не аказалася – яна была на вышкале ў полі і павінна была вяртацца ўвечары. Знаходзіцца аднаму ў чатырох кутах Яну было цяжка, таму ён выйшаў з памяшканьня і зрабіў сабе шпацыр па замку, які апусьцеў пасьля ад’езду князя і часткі двару ў Вільню. Потым ён пайшоў у горад. Там некаторы час хадзіў вуліцамі, успамінаючы, як яны рабілі гэта з Турам, Радынам і іншымі таварышамі, што загінулі ў Полацку.

Думкі Яна пастаянна вярталіся да Марыі. Ніколі раней ён ня меў падобных пачуцьцяў. Ніколі раней ён не сустракаў такой прыгожай панны. Яму здавалася, што ён таксама не абыякавы ёй. Прычым ён нават ня мог дакладна растлумачыць самому сабе, на чым заснаваная гэтая ўпэўненасьць. Але ці трэба казаць, што пераконваць сябе ў гэтым яму не было патрэбы? Таму ў будучыню Заранковіч глядзеў з надзеяй. Толькі паездка ў Вільню трохі турбавала яго. Але для сябе ён вырашыў: гэта ад Госпада. Растаньне праверыць тыя пачуцьці, якія нарадзіліся ня так даўно і цяпер займалі ўсе яго думкі. Ян пачаў маліцца, і сьветлы настрой агарнуў ягоную істоту, ён яшчэ раз перажыў Божую любоў і дзякаваў Госпаду ўсім сэрцам, што застаўся жывым тады, калі выжыць было немагчыма.

Заранковіч толькі пасьпеў вярнуцца ў замак, як убачыў сваю харугву.

Шыхт закутых у жалезныя панцыры вершнікаў набліжаўся да замку з боку лесу, пакідаючы пасьля сябе хмары пылу на дарозе. Уперадзе ехалі вайсковыя музыкі – трубач і бубніст, якія агалошвалі ваколіцу гучнай музыкай. За музыкамі пагойдваўся ў сядле харунжы, які праводзіў вышкал, за ім – сьцяганосец, які трымаў штандар з гербам Радзівілаў “Трубамі”, а далей – стройныя шыхты рыцараў з дзідамі ў руках. Пры выглядзе гэтай моцы, гэтых упэўненых рухаў і гордых паставаў вершнікаў сэрца Яна напоўнілася лікаваньнем. Праз пэўны час гэтыя і тысячы іншых рыцараў пойдуць на маскавітаў. І небясьпека, што пагражала яго краіне, ужо не здавалася былому абаронцу Полацка такой вялікай. Так, праціўнік быў магутны. Апошнія падзеі даказалі гэта, і зараз ня трэба нікога пераконваць у неабходнасьці мабілізацыі ўсіх вайсковых сілаў Вялікага Княства. Але ён верыў, што нарэшце будзе сабрана вялікае войска і вораг будзе адкінуты з захопленых земляў. Літва яшчэ не загінула, пакуль гэтулькі сэрцаў гатовыя служыць ёй на полі бітвы. Госпад не забыўся пра зямлю, якая славіць Ягонае Імя.

Так разважаў Ян, з хваляваньнем назіраючы за набліжэньнем войска. Ён стаяў трохі ў баку ад шляху харугвы, якая была ўжо ў замку. Цікава, ці пазнае яго хто? Харунжы пан Макоўскі пашыхтаваў ваяроў, прамовіў ім некалькі словаў і распусьціў. І адразу некалькі чалавек на чале з Пятром Махвічам падбеглі да Заранковіча.