ФРАНЦІШАК АЛЕХНОВІЧ
НА ВЁСЦЫ
ІДЫЛЬЛІЧНЫ АБРАЗОК у 2-х АКТАХ
АСОБЫ:
Стасюк, пастух.
Ганулька.
Анелька.
Цыганка.
Хлопцы і дзеўчаты.
Рэч дзеецца у полі за вескай. Сонцо заходзіць.
Стасюк Анелька.
Стасюк (сядзіць на камені і майструе дудку. Побач яго ляжыць на зямлі вяночак з польных кветак. За сцэнай удалёчку чутно хор, які пяе народную песьню).
Анелька (уходзіць і, пабачыўшы Стасюка, нясмела затрымліваецца у глыбі сцэны). Стасюк!..
Стасюк (ня чуе і далей робіць сваю работу).
Анелька (галасьней). Стасюк!
Стасюк (аглядаецца). Што? чаго?
Анелька (засароміўшыся). Нічога... я так сабе...
Стасюк (ізноў бярэцца за работу).
Анелька (пасьля паўзы). Стасюк!
Стасюк. Чаго табе?
Анелька. Нічога, я так... Вось сонейка заходзіць, пара ужо жывёлу с поля гнаці... А хмарачкі па небе так пекна ляглі!.. Здаецца, вось якійсь там вой на калі ляціць... (паўза). Адна с тваіх авечак у лесі заблудзілася... Я яе знайшла і да стада прыгнала...
Стасюк. Добра... Дзякуй табе. (паўза).
Анелька. Стасюк... я...
Стасюк. Чаго-ж табе яшчэ? Стасюк ды Стасюк!
Анелька. Стасюк! я... я... выбачай!.. Іду ужо, іду! (выбегае).
Хор за сцэнай памалу заціхае.
Стасюк (адзін).
Стасюк. Дурная, як авечка! Чаго яна хоча ад мяне? (глядзіць на неба). Узапраўды сонцо ўжо нізенька, і хутка ужо трэба будзе стада да хаты гнаць, а Ганулька сягоньня не прыйшла! Ня ведаю, што са мной!.. Калі Ганульку прыходзіцца доўга чакаць, здаецца мне, сэрцо выскачыць з грудзей, здаецца, што вось ураз-жа захварэю... Ганулечка мая! Прыходзь-жа да мяне хутчэй!
(пяе):
Стасюк, Ганулька (убегае)
Ганулька. Вось і я! Што, прычэкаўся мяне? Дык ніяк не магла раней прыбегчы... Трэба было у дарогу зьбірацца... Ведаеш, бацькі пасылаюць мяне у горад на службу!
Стасюк (спалохаўшыся). Што ты кажаш!
Ганулька. Але... Ды заўтра ужо раніцай трэба ехаць. Якраз заўтра бацька едзе да мястэчка на кермаш, ён падвязе мяне на станцыю, а адтуль я ўжо адна паеду на чыгунцы да места.
Стасюк (як выж.) На што да места?! на якую службу?
Ганулька. Панам, каторыя тут маюць маёнтак, патрэбна пакаёўка, і яны хочуць узяць мяне... Вось радасьць! буду па чыстых пакоях хадзіць, на мягкіх крэслах сядзець, лёгкую работу рабіць!.. Ах, Стасюк, як мне хочацца да места!.. Ты дурны - ты ня ведаеш, што гэта значыць... Ты ніколі там ня быў, а я раз адзін была. Дамы тамака вялікія, вялікшыя за нашы касьцёлы ды мураваныя! А людзей жа там шмат! і ўсе бягуць-бягуць, кудыйсьці сьпешаюцца ажно сьмех бярэ.
Стасюк (сумна). А мяне пакінуць табе нічагусенькі не шкада?
Ганулька (ня шчыра). Шкада, Стасюк, але нічога не парадзіш, калі бацькі пасылаюць мяне туды.
Стасюк. Я бачу, што і сама ты гэтага вельмі хочаш.
Ганулька (трохі злостна). Дык што? Хачу, ці не хачу - ехаць трэба.
Стасюк. Калі-б ты не захацела, то і не было-б трэба.
Ганулька. А што-ж мне тутака рабіць? Усё жыцьцё тутака сядзець, марнаваць сваё жыцьцё тутака?! Мне хочэцца жыць інакш.
Стасюк. Вось як! Значыцца, тое, што ты калісь казала, што любіш мяне - гэта непраўда. Непраўда, калі цяпер ты гэтак з лёгкім сэрцам кідаеш мяне на заўсёды!
Ганулька (ня шчыра). Ды не на заўсёды! Вось прыеду тутака можа у другое летка - тагды ізноў пабачымся.
Стасюк. Так доўга гэтага чэкаць! Я-ж хіба тут памру с тугі па табе!.. (раптам). Ганулька! і я паеду с табой да места!
Ганулька. Дурны ты! Што-ж ты тамака рабіць будзеш?
Стасюк. А буду вось жывёлу пасьвіць, як і тут.
Ганулька. Дурны Стасюк! Там пастухоў няма. Няма тамака ні палёў зялёных, ні гэтых горак, ні лясоў - ды сонейка інакш тамака сьвеціць...