Спанаваў звярыну страх,
Ад людзей страх гоніць —
Па тарфянні, па карчах,
За гонямі гоні…
На гектары абнялі
Канавамі нетры,
Далей мераць пачалі
Ўжо на кіламетры.
Магістралі прад табой —
Не змераць і вокам,—
Тарфянішча прад сяўбой
Блізкай, недалёкай.
Магістралі, дрэнажы
Шляхі ў багне значаць…
Ой, дарэмна варажыў
Паляшук няўдачу!
Недабачыў паляшук
3 хаты безаконнай
Дзён надходзячых без мук,
Без трудоў прыгонных.
Раскаваў балота з пут,
3 дрыгвы непраходнай
Гераічны вольны люд
Працаю свабоднай.
II
I ляжаць канавы,
Тыя магістралі,
Па іх воды рэчкай
Усё далей, далей…
Бягуць да Арэсы
Сярод яшчэ пустак,—
Цаліной балота
Залягае густа.
Магістралі складна
Шлях працерабілі,—
А йшчэ шмат работы
Чалавечай сіле,
Каб зрабіць прыгоднай
Глебу ў самым дзеле,
Каб на полі роўным
Трактары запелі,
Каб высокі, буйны
На тарфянні чыстым
Зашумеў чаротам
Колас залацісты.
Чакае Палессе
Людзей смелых, жвавых,
Каб прыйшлі і дружна
Ўзяліся за справу.
Рук яно чакае
Новых, гаспадарных,
Спаборнікаў стойкіх,
Брыгадаў ударных.
Яны хутка прыйдуць,
Вогнішчы разложаць,
Да канца балота
3 багны адварожаць.
Бо йдуць чуткі сільна
Па цэлай краіне,
Што адкрыты скарбы
Ў балотнай пустыні.
Камуна
I
Вясной з'явілася іх-сем
Свет новы будаваць,
А восенню прыйшло яшчэ
Іх семдзесят і пяць.
3 Самарскае дывізіі
Было найбольш за ўсіх —
Балотных здольных піянераў,
Ахвочых, маладых.
Прыйшлі і фрунзеўцы варочаць
Супольна цаліну,
На дрэмлючых спрадвеку землях
Заводзіць навіну.
Таксама і з Чангарскай
Дывізіі ўдалой
Сюды з'явілася іх восем
Наступнаю вясной.
Жаданне ладзіць новы лад
Сюды ўсіх прывяло,
Надзея, вера ў лепшы час —
Багацце іх было.
Не страшны смелым ім былі
Спякота, халады,
Асенняя слата, імжа,
Снягі, марозы, льды.
А Забалоццем той бугор
Зваў паляшук здаўна,
Дзе першы раз нагу сваю
Паставіў камунар.
Балота, забалаць балот,
Як там ні называй,
Але ступіў тут бальшавік —
Ён зменіць гэты край.
Палаткі, пілы, тапары
Прывалаклі з сабой.
I згодна, як адной сям'ёй,
Пайшлі ў рашучы бой.
Адны ў дрыгве карчуюць гаць —
Паўзуць уверх карчы,
Другія вараць у катлах
Ім скромныя харчы.
А трэція цягаюць лес,
Каб збудаваць барак…
Ў палатцы добра ўлетку жыць,
Але зімой — не так.
Карчуюць нетру дзень у дзень
Удоўж, ушыр, углыб;
Палаткі з імі след у след,—
Другіх няма сяліб.
За крокам крок, за метрам метр,
За гектарам гектар —
Чысцее поле тарфянішч,
У сонцы ўжо абшар.
II
Кіпіць работа, як нідзе,
Гарыць ажно яна ў руках,
Што знача праца ў грамадзе,
Які палёт, які размах!
Здавалася б, чаго хацець,—
Працуй ды весела пяі,
Але павук расставіў сець
У камунарскае сям'і.
I пазіраюць спадылба,
Як бы тачыў на іх хто нож,
Там-сям прарвецда і кляцьба,
Скрабецца ў сэрцы нейкі смоўж.
У камуне быццам нелады,
Бы менш дабра, а болей зла..
А таго ліха, той бяды
Прычына простая была.
3 васьмі чангарцаў пяцярых
Няўдалых выйшла змагароў:
Яшчэ нявольніцкіх, старых
Не пазбыліся ланцугоў.