Выбрать главу

4

Заіграла скрыпка Гулкім пералівам, Як вясна іграе, як пяе жняя, Як у чыстым полі, каласістай грывай Да зямлі прыпаўшы, плача сіратліва Паласа стаптаная мая.
За лявунняй-скрыпкай Заіграў гармонік, Загулі чмялямі тэнары, басы, Ўдарылі ў падлогу, ў сцены з хвояў гонкіх, У бары, ў гушчары, ў струны сосен звонкіх Снежнаю завеяй галасы.
А у гэту буру Бліскавіц, вясёлак Гром цымбалаў кінуў п'яны музыкант. I ў адказ на гром той, яркі і вясёлы, Віхрам закружыўся збуджаны пасёлак, Вербы, зоры, серп маладзіка.

5

Iван

Хадзі, Тацяна, пагуляем! Што музыкантам загадаць? Глядзі, як сёння закіпела, На месцы цяжка устаяць.

Тацяна

Ты п'яны, не смяшы людзей ты. Лепш адчапіся і не лезь. Пайшоў бы з вечарыны гэтай, Ў запечку выспаўся б ты лепш.
«Ходзе вецер ашалелы. I калыша трыснікі. Досыць рыбакі цярпелі, Галадалі рыбакі! То не хвалі зашумелі Ад вясняных ад вятроў, — Нарачанскія арцелі Выплывалі на палоў.
То не ў лесе стогнуць сосны, Не шуміць зялены бор, — Гэта нашы рэжуць вёслы Хваль успенены прастор.
Эх ты, доля, доля-гора, Эх, рыбацкая зямля!»
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
Заліваецца гармонік, Падсыпаючы вугля.

Iван

Мяне не ведаеш, Тацяна, Гарэлкай цяжка упаіць. Па тым, што выпіў я, да рана Гатоў нагамі малаціць.

Тацяна

Ідзі, ўжо досыць, не хваліўся б, Ото ж сустрэла на бяду!

Iван

Чакай, Тацяна, заўтра рана У сваты да цябе прыйду.
«Наляцелі скурадзёры З паліцэйскаю ардой. Заазёры, заазёры Пастаім мы галавой!
Пастаім мы за палеткі Дружна, смела у баю. Ёсць у нас густыя сеткі, — Долю вылавім сваю!
Ёсць і сілы ў нас нямала На паноў пайсці з калом…»
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
Расшумеліся цымбалы, Быццам Нарач бурным днём.

Рыбак

Ды ты, Іван, ужо спазніўся. Яшчэ як верасы цвілі, Ў Сымона ноч усю да ўсходу Сваты гулялі і пілі.

Тацяна

Ты бачыў мо, ці піў мо разам, Ці дамаўляліся з табой?

Рыбак

Не, толькі бачыў, як ішла ты З сваім каханым раніцой…
«Пойдзем грамадой наперад, Возьмем за грудзі бяду I густы закінем невад, Падвалокі пад ваду!
Эх ты, доля, з лыка звіта, Нарач — наша старана!»
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
Скрыпка кнігаўкай падбітай Доўга плакала адна.

6

Iван

Я адвяду цябе, Тацяна.

Тацяна

Зайду сама, мне недалёка.

Iван

Тады ідзі… Каб ведаў, хто цябе засватаў, Узяў бы я яго на вока.

Тацяна

Злаві, спытай.

Iван

А што ж, — злаўлю. Яшчэ пачуеш. I ён мо з тых, якія тут Над Мястрам, Нараччу бунтуюць.

Тацяна

Ты, можа, паліцэйскі шпік? Бунтуюць людзі — есці хочуць. Не аддадуць паны азёр, — Устане наша Наднарочча.

7

Азёры, азёры, азёры Ўдалі забялелі. I думы кладуцца узорам На снежнай кудзелі.
Далёка — узгоркамі поле, Акопы, траншэі, драты, Магілы вайны і нядолі Заснулі пад снегам густым.
Мо вецер з-над Рэйну, Дунаю Тут плача заўсёды з тугі Ці бура ад краю да краю Галосіць з далёкай тайгі?