Iван
Нам раіць людзі
Языкамі будуць.
Паслухай толькі
Кожную прыблуду,
Што, спраў не ведаючы,
Нам гаворыць, —
Дык хутка
Захлынёмся у азёрах.
З натоўпу
Ты зноў, Іван,
Відаць, панюхаў брагі.
Паслухай хлопца,
Раіць ён не блага.
Сымон
Хоць малады,
Але, відадь, бывалы.
Ён кажа праўду:
Чорную навалу
Супольнай сілай толькі
З плечаў скінем.
Усіх не зломяць,
З грамадой не згінем.
Каб падняліся на паноў
Увосень
(Якраіўнам ён),
Сёння не прыйшлося б
Жыць галадаючы,
Без хлеба, солі.
Вясной слязамі
Не засееш поля.
∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙
Так бушавалі
Дзень і ноч азёры,
Азёры:
Нарач,
Мястра
I Баторын.
З
Ёсць напрадвесні чароўныя раніцы,
Ясныя раніцы, дні, —
Ярка ад сонца снягі загараюцца,
Ззяюць у бельш агні.
Чуеш тады, ад агнёў гэтых сонечных
Што і на сэрцы святлей,
Што і ў жыцці, пад завеямі поўначы
Шмат ажывае надзей.
Хутка падымуцца хвалі крынічныя,
Прыйдзе на нівы вясна,
Ўдарыць у межы, ў слупы пагранічныя
Ўстанеш, мая старана!
4
Віднеюцца гарбатыя
Узгоркі, берагі;
Кладуцца цені захаду
На шэрыя снягі.
Смяецца вечар спознены
Званочкам паддугой,
I зоры асыпаюцца,
Як залацісты рой.
Далёка сіратлівыя
Мігаюць аганькі, —
Не спяць, хоць працай
Змораныя,
Ноччу рыбакі.
Кранула верхаводка іх,
Шум веснавой вады;
Ім сняцца хвалі сінія,
Ім сняцца невады,
Трысцё, яклес, зялёнае,
Чаўны ля берагоў
I першы серабраны іх
На возеры палоў…
Спакойна засынаючы,
Сінеюць берагі,
Кладуцца цені захаду
На шэрыя снягі.
Спіць вёска нарачанская
Пад месяца дугой,
I зоры асыпаюцца,
Як залацісты рой.
5
Грышка
Зноў неспадзявана наведаў я вас,
Знаёмыя сэрцу прасторы.
Відаць, не апошні і гэты папас
Ля вашых сяліб і азёраў.
Калі раніцою асенняй пайшоў
Ад вас я, зазнаў шмат трывогаў,
Але, чую сэрцам, і шчасце знайшоў
Ля гэтых рыбацкіх парогаў.
Знайшоў, калі ў поўнач цвілі верасы,
I неспадзявана, бы ў казках,
Знайшоў сваё шчасце са звонам расы,
Апаўшай ў барах нарачанскіх.
Было яно, помню, як сон залаты,
Як ззянне зары напрадвесні,
Было яно, помню, Тацяна, як ты
Ці Нарачы дзіўная песня.
Тацяна
Цямнее. На гутарку час не такі.
А не, — раскажы што з былога.
Збіраюцца заўтра на сход рыбакі.
Ты лепш адпачыў бы з дарогі!..
А вецер калыша над возерам ноч.
У хаце пахіленай, цеснай
Гучыць аднастайна, як восенню дождж,
Сымонава ціхая песня.
6
«Былі ў нас азёры, — быў хлеб і соль.
Паны ў нас азёры ўзялі,
Толькі нам кінулі чорствы падзол,
Голад, бяду, мазалі.
Калышуцца і гнуцца трыснікі,
Як бура наляцеўшая ударыць.
Ніколі цябе, Нарач,
Не кінуць рыбакі.
Нарач нам змывала з твару слёзы, пот
I ад вясны да вясны
Нас гадавала, карміла сірот,
Латала нам рызманы.
Калышуцца і гнуцца трыснікі,
Плывуць чаўны на сонечным загары.
Яшчэ ты ўбачыш, Нарач,
Устануць рыбакі!
Шумяць на узбярэжжы, шумяць лясы.
Будзем мы вольнымі зноў!
Крылле уздымуць чаўноў парусы,
Ўдаль паплывём на палоў.
Калышуцца і гнуцца трыснікі,
Збіраюцца навеяныя хмары.
З табою буру, Нарач,
Мы любім, рыбакі».
7
Што не спіцца, Тацяна?
Можа, ноч без зарніц,
Ноч вясенняя
Моцна крыллем шуміць
За парканам?
Вецер, можа, за ўзгоркам,
У гушчарах між дрэў
Заблудзіўшыся,
Зашумець зашумеў
Галасамі?
Можа, сны, сны паўночы
Неспакойна снуюць
Ці прысніліся
Ў гэту сінюю муць
Чые вочы?
Эх, дарэмна пытаеш,
Аб чым ціха звіняць
Зоры зорныя
I сасонкі шумяць, —
Не згадаеш.
Такдзявочыя мары,
Думы дзіўныя, сны
Небывалыя,
Расцвітаюць яны
На загары,
Раніцой напрадвесні,
Ці паўночнай парой,
Нібы папараць,
Ці світальнай зарой,
Ці песняй.