— Няхай жыве Баявая Гвардыя!
— Ура! — закрычалі бледныя людзі, прыціскаючыся да сьцяны, каб не перашкаджаць. Гэтыя мінакі нібы чакалі тут гвардзейцаў і цяпер, дачакаўшыся, радаваліся ім, як налепшым сябрам.
Кандыдат Зойза, што сядзеў справа ад Максіма, зусім яшчэ хлапчук, доўгі, худы, зь бялявым пухам на шчоках, тыкнуў Максіма вострым локцем у бок і радасна падмігнуў. Максім усьміхнуўся ў адказ. Сэкцыі ўжо зьніклі ў пад’ездах, каля дзьвярэй стаялі толькі капралы, стаялі цьвёрда, надзейна, зь нерухомымі тварамі пад бэрэтамі набакір. Бразнулі дзьверы кабіны, і голас ротмістра Чачу пракаркаў:
— Першая сэкцыя, выходзь, стройся!
Максім скачком перамахнуў цераз борт. Калі сэкцыя пастроілася, ротмістр рухам рукі спыніў Гая, які падбег з рапартам, падышоў да строю ўшчыльную і скамандаваў:
— Надзець каскі!
Сапраўдныя радавыя нібы чакалі гэтай каманды, а кандыдаты некалькі замарудзіліся. Ротмістр, нецярпліва пастукваючы абцасам, дачакаўся, пакуль Зойза справіцца з падбародкавым рамянём, і скамандаваў «направа» і «бягом наперад». Ён сам пабег наперадзе, нязграбна-спрытны, моцна адмахваючыся пакалечанай рукой, ведучы сэкцыю пад цёмную арку паўз жалезныя бакі з гнілымі адкідамі, у двор, вузкі і змрочны, як калодзеж, застаўлены кастрамі дроў, зьвярнуў пад іншую арку, такую ж змрочную і сьмярдзючую, і спыніўся перад аблупленымі дзьвярыма пад бляклай лямпачкай.
— Увага! — каркнуў ён. — Першая тройка і кандыдат Сім пойдуць са мной. Астатнія застануцца тут. Капрал Гаал, па сьвістку другую тройку да мяне наверх, на чацьвёрты паверх. Нікога не выпускаць, браць жывым, страляць толькі ў скрайнім выпадку. Першая тройка і кандыдат Сім, за мной!
Ён штурхнуў абшарпаныя дзьверы і зьнік. Максім, абагнаўшы Пандзі, кінуўся сьледам. За дзьвярыма апынуліся крутыя каменныя сходы зь ліпкімі жалезнымі парэнчамі, вузкія і брудныя, азораныя нейкім нездаровым гнойным сьвятлом. Ротмістр жвава, праз тры прыступкі, бег уверх. Максім здолеў дагнаць яго й убачыў у ягонай руцэ пісталет. Тады Максім на бягу зьняў з шыі аўтамат, на сэкунду ён адчуў млоснасьць пры думцы, што зараз, можа быць, давядзецца страляць у людзей, але адагнаў гэтую думку — то былі ня людзі, то былі жывёлы, горшыя за вусатага Пацукалова, горшыя за плямістых малпаў, — і гнюсная золь пад нагамі, гнойнае сьвятло, захарканыя сьцены пацьвярджалі і падтрымлівалі гэта адчуваньне.
Другі паверх. Задушлівы кухонны чад, у шчыліне прачыненых дзьвярэй з лахманамі рагожы — спалоханы старэчы твар. Зь мявам кідаецца з-пад ног ашалелая котка. Трэці паверх. Нейкі дурань пакінуў пасярэдзіне пляцоўкі вядро з памыямі. Ротмістр зьбівае вядро, памыі ляцяць у пралёт. «Масаракш...» — рыкае зьнізу Пандзі. Хлопец і дзяўчына, абняўшыся, прыціснуліся ў цёмным куце, твары ў іх спалохана-радасныя. «Прэч, уніз!» — каркае на бягу ротмістр. Чацьвёрты паверх. Пачварныя карычневая дзьверы з аблезлай алейнай фарбай, падрапаная бляшаная дошчачка з надпісам: «Гобі, зубны лекар. Прыём у любы час». За дзьвярыма нехта працяжна крычыць. Ротмістр спыняецца і хрыпіць: «замок!» Па ягоным чорным твары коціцца пот. Максім не разумее. Набеглы Пандзі адштурхвае яго, прыстаўляе рулю аўтамата да дзьвярэй пад ручкай і дае чаргу. Сыплюцца іскры, ляцяць кавалкі дрэва, і зараз жа, нібы ў адказ, за дзьвярыма глуха, скрозь працяглы крык, грукаюць стрэлы, зноў з трэскам ляцяць шчэпкі, нешта гарачае, шчыльнае з гнюсным віскам праносіцца ў Максіма над галавой. Ротмістр расхінае дзьверы, там цёмна, жоўтыя ўспышкі стрэлаў азараюць клубы дыму. «За мной!» — хрыпіць ротмістр і нырае галавой уперад насустрач выбухам. Максім і Пандзі рвуцца ўсьлед за ім, дзьверы вузкая, прыціснуты Пандзі коратка вякае. Калідор, духата, парахавы дым. Пагроза зьлева. Максім выкідвае руку, ловіць гарачы ствол, ірве зброю ад сябе і ўверх. Ціха, але жахліва выразна храбусьцяць чыесьці вывернутыя суставы, вялікае мяккае цела застывае ў бязвольным падзеньні. Наперадзе, у дыму, ротмістр каркае: «не страляць! Браць жыўцом!» Максім кідае аўтамат і ўрываецца ў вялікі асьветлены пакой. Тут вельмі шмат кніг і карцін, і страляць тут няма ў каго. На падлозе курчацца двое мужчын. Адзін зь іх увесь час крычыць, ужо ахрып, але ўсё крычыць. У крэсьле, адкінуўшы галаву, ляжыць у непрытомнасьці жанчына — белая да празрыстасьці. Пакой поўны болем. Ротмістр стаіць над крыклівым чалавекам і азіраецца, засоўваючы пісталет у кабуру. Моцна штурхнуўшы Максіма, у пакой увальваецца Пандзі, за ім гвардзейцы валакуць масыўнае цела таго, хто страляў. Кандыдат Зойза, мокры і ўсхваляваны, без усьмешкі працягвае Максіму кінуты аўтамат. Ротмістр паварочвае да іх свой страшны чорны твар. «А дзе яшчэ адзін?» — каркае ён, і ў той жа момант падае сіняя парцьера, з падваконьніка цяжка саскоквае доўгі худы чалавек у белым заплямленым халаце. Ён як сьляпы ідзе на ротмістра, павольна падымаючы два велізарных пісталеты на ўзровень шкляных ад болю вачэй. «Ай!» — крычыць Зойза...