Выбрать главу

Пасля ён зноў падаўся на пошукі.

Калі настаў вечар, ён яшчэ ішоў, хоць за спінай было ўжо пяцьдзесят кіламетраў горных сцежак. Ён быў занадта далёка ад дому, каб вярнуцца, і занадта стомлены, каб ісці далей, таму ён выкапаў яму ў снезе і лёг у яе разам з сабакам, увярцеўшыся ў коўдру, якую ён нёс з сабой. Так яны і ляжалі, прытуліўшыся адзін да аднаго, чалавек і жывёліна, грэючы адзін аднаго сваім целам, і ўсё роўна страшэнна мерзлі.

Ульрых зусім не спаў, яго розум мучылі жахі, яго цела дрыжала ад холаду.

Калі ён устаў, пачынала днець. Ногі здранцвелі і зрабіліся цяжкія, як жалезныя бэлькі, душа так аслабела, што хацелася крычаць ад роспачы, сэрца так білася, што, пэўна, разарвалася б, калі б ён пачуў хоць які гук.

Раптам прыйшла думка, што і ён гэтаксама памрэ ад холаду ў гэтай снежнай пустэльні, і страх такой смерці абудзіў у ім энергію, аднекуль знайшлася сіла.

Ён пачаў спускацца ў кірунку гатэля, падаючы і паднімаючыся зноў, а далёка за ім кульгаў на трох лапах Сэм.

Яны давалакліся да Шварэнбаха толькі а чацвёртай гадзіне папаўдні. Дом быў пусты. Хлопец распаліў агонь, паеў і заснуў, ачмурэлы да таго, што ўжо ні пра вошта не думаў.

Спаў ён доўга, вельмі доўга, непрабудным сном. Але раптам нечы голас, нечы крык «Ульрых!» парушыў яго глыбокае зняменне, і ён ускочыў. Ці яму гэта прымроілася? Ці быў гэта той дзіўны вокліч, што час ад часу ўрываецца ў сны нервова неспакойнага чалавека? Не, ён усё яшчэ чуў гэты пранізлівы крык, што ўвайшоў праз вушы ў цела і, здавалася, запоўніў яго аж да кончыкаў пальцаў. Пэўная рэч, нехта крычаў, нехта клікаў: «Ульрых!» Нехта быў тут, побач з домам. Ён у гэтым не сумняваўся. Ён расчыніў дзверы і закрычаў што ставала моцы: «Гэта ты, Гаспар?»

Ніхто не адгукнуўся, ніякага гуку, ніякага шэпту, ніякага стогну, нічога. Стаяла цёмная ноч. Бледна пабліскваў снег.

Узняўся вецер, сцюдзёны горны вецер, што разбівае камяні і не пакідае нічога жывога сярод гэтых забытых Богам вяршыняў. Яго раптоўныя парывы былі больш высушлівыя і смяротныя, чым пякучы вецер пустыні. Ульрых зноў закрычаў: «Гаспар! Гаспар! Гаспар!»

Ён пачакаў. Горы маўчалі! І тады страх працяў яго да самых касцей. Ён хутка заскочыў у гатэль, зачыніў дзверы, замкнуўся на замок і ўпаў у ліхаманцы на крэсла, упэўнены ў тым, што яго таварыш клікаў яго падчас канання.

Ён быў упэўнены ў гэтым. Стары Гаспар Хары канаў два дні і тры ночы недзе ў яме, у адным з глыбокіх, некранутых яроў, бель якіх страшнейшая за цемру сутарэнняў. Ён канаў два дні і тры ночы і памёр толькі што з думкай пра свайго кампаньёна. Душа яго, як толькі вызвалілася, паляцела да гатэля, дзе спаў Ульрых, і паклікала яго, падпарадкоўваючыся той таямнічай і страшнай сіле, што прымушае душы памерлых неадступна турбаваць жывых. Гэтая бязмоўная душа закрычала ў прыгнечаным розуме таго, хто спаў. Яна выгукнула апошняе слова развітання, апошні папрок, апошняе пракляцце таму, хто не надта старанна шукаў.

І Ульрых адчуваў, што Гаспарава душа тут, зусім блізка, за сцяною, за дзвярыма, якія ён толькі што зачыніў. Яна тулялася знадворку, як начная птушка, што б'ецца крыламі аб шыбіны асветленага акна, а хлопец, ужо зусім ашалелы, быў гатовы завыць ад страху. Ён хацеў уцячы, але баяўся выйсці. Ён не наважваўся і больш ніколі не наважыцца выйсці, бо прывід будзе заставацца там, ён будзе бадзяцца ўдзень і ўночы вакол гатэля, пакуль не знойдуць цела старога правадніка і не пахаваюць яго на пасвенчанай зямлі на могілках.

Настаў дзень, узышло яркае сонца, і гэта надало Кюнсі адвагі. Ён паснедаў, накарміў сабаку і застаўся сядзець на крэсле, думаючы з болем у сэрцы пра старога, што застаўся недзе ляжаць у снезе.

Як толькі на горы апусцілася ноч, яго пачалі адольваць новыя страхі. Ён хадзіў па цёмнай кухні, ледзь асветленай полымем свечкі, хадзіў з кута ў кут шырокім крокам, прыслухоўваючыся, ці не парушыць зноў змрочную навакольную цішу нялюдскі крык мінулае ночы. Ён адчуваў самоту — пэўна, ніхто ніколі не быў такі самотны! Ён быў адзін у гэтай бясконцай снежнай пустэльні, адзін на вышыні дзвюх тысяч метраў над зямлёй, над дамамі, над шумным і мітуслівым жыццём, адзін у гэтых сцюдзёных нябёсах! Яго раздзірала дзікае жаданне ўцячы, усё роўна куды, усё роўна як, спусціцца ў Лёэш, кінуўшыся ў прорву. І ён зрабіў бы гэтак, але не адважыўся адчыніць дзверы. Ён баяўся, што той, мёртвы, не дасць яму ўцячы з-за боязі застацца аднаму ў гарах.

Каля апоўначы, стомлены хадою, ашалелы ад страху, ён урэшце заснуў на сваім крэсле, бо баяўся ложка, як месца, заселенага прывідамі.