Выбрать главу

Сам жа ён быў гарласты скандаліст, якому найвялікшымі ўцехамі ў жыцці былі карчма і публічная дзеўка. Усё, што знаходзілася па-за межамі гэтых полюсаў існавання, было яму невядомае. Тлумлівы пустабрэх, поўны пагарды да ўсіх, ён пляваў на ўвесь сусвет з вышыні сваёй некультурнасці. Калі ён гаварыў: «Во гэта гулянка, каб яе халера!» — ён выказваў тым самым найвышэйшую ступень захаплення, на якую быў здатны яго розум.

Падуа нарэшце адправіў сваіх сялян і спытаўся:

— Як вы маецеся?

— Нічога, як бачыце. А вы?

— Няблага, дзякую. Добра, што вы вырашылі да нас завітаць.

— О, я ўжо даўно пра гэта марыў, але ж вы ведаеце, што ў войску не надта маеш свабоду.

— О, вядома, вядома, але ўсё адно вельмі добра.

— А ў Жазэфіны ўсё ў парадку?

— О, дзякую, у парадку, хутка вы яе ўбачыце.

— А дзе ж яна?

— Яна пайшла праведаць некаторых знаёмых. Тут у нас шмат знаёмых, і ўвогуле гэта вельмі прыстойны горад.

— Не сумняваюся.

Тым часам расчыніліся дзверы і з'явілася пані Падуа. Яна не спяшаючыся падышла да брата, падставіла яму шчаку і спыталася:

— Ты доўга тут чакаў?

— Не, недзе з паўгадзіны.

— А... а я думала, што цягнік спозніцца. Хадзем у салон.

Яны прайшлі ў суседні пакой, пакінуўшы Падуа сам-насам з яго лічбамі і падаткоўцамі.

Як толькі яны засталіся адны, пані Падуа сказала брату:

— Я тут шмат рознага чула пра цябе.

— І што ж ты, цікава, чула?

— Кажуць, што ты распусціўся, п'еш, улазіш у даўгі.

Ён састроіў здзіўленую міну:

— Я? Ніколі ў жыцці!

— Ну, не кажы, я ўсё роўна ведаю.

Ён яшчэ спрабаваў абараняцца, але яна заткнула яму рот такой суровай праборкай, што ён змоўк. Тады яна сказала:

— Мы вячэраем а шостай, і да гэтага часу ты вольны. Я не магу пабыць з табой, бо маю шмат працы.

Застаўшыся адзін, ён яшчэ вагаўся, не ведаючы, што выбраць — ці паспаць, ці пайсці прагуляцца. Ён паглядзеў на дзверы ў спальню, пасля на дзверы, што вялі на двор, і выбраў двор.

Ён выйшаў і пачаў бадзяцца з шабляй на баку па сумным брэтонскім мястэчку, такім сонным, такім ціхім, такім мёртвым на беразе затокі, што завецца Марб'ян. Ён пазіраў на шэрыя дамы, на рэдкіх прахожых, на пустыя вітрыны і казаў ціха сам сабе: «Не надта вясёлая мясціна. Чорт мяне сюды прынёс!»

Ён дайшоў да змрочнага порта, вярнуўся назад бязлюдным і пустым бульварам і калі ўвайшоў у дом, не было яшчэ пятае гадзіны. Ён кінуўся ў ложак, каб паваляцца да вячэры.

Яго пабудзіла пакаёўка. Яна пагрукала ў дзверы і сказала:

— Вячэра пададзена, пане...

Ён спусціўся ў салон.

У сырым пакоі, шпалеры ў якім паадклейваліся ўнізе каля падлогі, на круглым стале без абруса стаяла міса і тры талеркі.

Пані і пан Падуа ўвайшлі разам з Варажу.

Усе селі, муж і жонка перажагналі свае чэравы, і Падуа наліў усім тлустай поліўкі.

Пасля поліўкі падалі ялавічыну, такую тлустую, такую развараную, што яна распаўзалася. Сяржант жаваў яе павольна, стомлена, з агідай і злосцю.

Пані Падуа спыталася ў мужа:

— Ты пойдзеш сёння да пана Першага прэзідэнта?

— Пайду, дарагая.

— Не баўся доўга. Ты так кожны раз стамляешся, калі да некага ідзеш. Ты з тваім благім здароўем не створаны для свецкага жыцця.

І яна пачала гаварыць пра местачковае таварыства, пра цудоўнае таварыства, у якім з павагай прымалі пана і пані Падуа дзеля іх рэлігійных пачуццяў.

Пасля прынеслі яблычнае пюрэ і кілбасы, каб ушанаваць госця.

Потым быў сыр. На ім усё скончылася. Кавы не было.

Калі Варажу зразумеў, што будзе вымушаны гэты вечар заставацца з сястрою, выслухоўваць яе папрокі і вымовы, не маючы нават магчымасці прапусціць чарачку, ён адчуў, што не вытрымае гэткае пакуты, і заявіў, што яму трэба зайсці ў жандармерыю, каб уладзіць нейкія праблемы са звальненнем.

І як толькі прабіла сем гадзін, ён уцёк з дому.

Выскачыўшы на вуліцу, ён перш за ўсё абтросся, як сабака, што вылазіць з вады, буркочучы пад нос: «Але ж я і ўліп, чорт мяне бяры!»

І ён пачаў шукаць кавярню, найлепшую кавярню ў мястэчку. Ён знайшоў яе на плошчы, пад двума ліхтарамі. Увайшоўшы, ён убачыў пяць-шэсць чалавек, якія ціха пілі і размаўлялі за маленькімі столікамі. Два гульцы ў більярд хадзілі вакол стала з зялёным сукном, дзе качаліся і біліся адзін аб адзін шары.