Убачыўшы на каміне фатаграфію Рауля, ён пытаецца:
— Гэта твой... твой муж?
— Гэта ён.
— Ну і мыза. А гэта хто? Твая сяброўка?
Гэта была твая фатаграфія, дарагая, у бальным уборы. Я ўжо не ведала, што кажу, і прамармытала:
— Ага, гэта мая сяброўка.
І вось гадзіннік б'е пятую гадзіну, а ў палове шостай заўсёды вяртаецца Рауль! Уяві сабе, калі ён вернецца перш, чым гэты пойдзе! Тады... тады... я здурнела... зусім... я падумала... падумала... што... што лепей... было б... збавіцца ад гэтага чалавека... як мага хутчэй... Чым раней, тым лепей... разумееш?.. І вось... і вось... так было трэба... бо ён бы без гэтага не пайшоў... І я... я... зачыніла дзверы ў салоне... Вось і ўсё.
Маркіза дэ Рэндон пачала смяяцца дзікім смехам, схаваўшы галаву ў падушку.
Трошкі супакоіўшыся, яна спыталася:
— А ён... ён быў прыгожы?
— Ну вядома.
— І ты яшчэ скардзішся?
— Але... але, дарагая, справа ў тям, што ён абяцаў прыйсці сёння ў той самы час, і я... я страшэнна баюся... Ты сабе не ўяўляеш, які ён упарты... Што рабіць... скажы мне... што рабіць?
Маркіза села на ложку, каб падумаць, пасля раптам выпаліла:
— Зрабі так, каб яго арыштавалі.
Баранеса здзівілася і нясмела спыталася:
— Як? Як жа? Што ты маеш на ўвазе? Арыштаваць яго? На якой падставе?
— О, усё вельмі проста. Ты ідзеш да камісара паліцыі, кажаш яму, што адзін мужчына ходзіць за табой ужо тры месяцы, што ён меў нахабства зайсці ўчора да цябе, што ён пагражаў сёння зайсці зноў і што ты просіш аховы ў закона. Табе дадуць двух паліцыянтаў, і яны яго арыштуюць.
— Але, дарагая, калі ён раскажа...
— Ды яму не павераць, дурніца, калі ты ўладзіш справу з камісарам. Павераць табе, бо ты жанчына з бездакорнага таварыства.
— О, я ніколі не асмелюся.
— Трэба, дарагая, бо калі не — табе канец.
— Уяві сабе, што... што ён будзе мяне абражаць, калі яго арыштуюць.
— Ну і добра, у цябе будуць сведкі, і яго засудзяць.
— Засудзяць на што?
— На кампенсацыю шкоды. У такіх выпадках трэба быць бязлітаснай!
— А, наконт шкоды... ёсць адна рэч, якая мяне вельмі турбуе... вельмі... Ён пакінуў два луідоры на каміне.
— Два луідоры?
— Ага.
— І ўсё?
— Усё.
— Мала. Мяне б гэта пакрыўдзіла. Ну дык што?
— Што мне рабіць з гэтымі грашыма?
Маркіза павагалася, пасля адказала сур'ёзным тонам:
— Дарагая... Трэба зрабіць... трэба зрабіць... маленькі падарунак твайму мужу... Гэтак будзе справядліва.
Пераклад: Сяргей Шупа
Чорт
Пры ложку хворай стаяў лекар, а насупраць яго — мужык. Старая спакойнымі яснымі вачыма глядзела на мужчын і слухала іх гамонку. Яна памірала без скаргаў, бо выжыла свой век: ёй споўнілася дзевяноста два гады.
У расчыненыя вокны і дзверы струменіліся сонечныя промні і гарачым цяплом аблівалі чорную пыльную падлогу, убітую нагамі чатырох пакаленняў сялян. Сюды ж пякучы вецер прыгнаў водар палёў і траў, збажыны і лісця, што быццам прыгарэлі над паўднёвай спёкай. Там, у палях, на ўсю моц цвыркаталі конікі, напаўняючы паветра гучным цвырканнем, падобным на ляск драўляных бразготак, якія купляюць дзецям на кірмашы.
Доктар голасна казаў:
— Анарэ, вы не кінеце сваю маці ў такім цяжкім стане. Яна вось-вось памрэ.
А той сумна паўтараў:
— Але ж мне трэба пшаніцу жаць. І так ужо перастаяла. Дый пагода сама раз. Што, маці, няпраўду я кажу?
А старая і на парозе смерці, трывала сціснутая абцугамі нармандскай скупасці, вачыма і тварам гаварыла: «Праўда, хутчэй сажні пшаніцу і дай мне спакойна памерці адной».
Але доктар зазлаваўся і тупнуў нагою:
— Гэй вы, нягоднік, я не дазволю вам гэта рабіць, чуеце? А калі вам так прыспічыла з пшаніцай якраз сёння, схадзіце да Рапэ, ліха вам! Схадзіце, чулі? А не сходзіце — здохнеце, як сабака, калі вы, вы самі захварэеце, зразумелі?
Даўгалыгі, цельпукаваты мужык пакутаваў ад сваёй нерашучасці, ад доктаравых пагроз і спрадвечнай прагі да грошай; муляўся, штосьці падлічваў і нарэшце прамармытаў:
— Гэта, а колькі тая Рапэ возьме за працу?
Доктар зароў:
— Адкуль я ведаю?! Усё залежыць ад часу! Самі дамоўцеся, халера! Але каб праз гадзіну яна была тут, уцямілі?
Мужык рашыўся:
— Іду, іду, не злуйцеся, доктарка.
Той пасунуўся з хаты, кінуўшы на хаду:
— Ну то глядзіце, вы мяне ведаеце, са мной лепш не жартаваць, калі я злы.
Застаўшыся адзін, селянін павярнуўся да маці і цвёрда сказаў:
— Я іду да Рапэ, бо так хоча гэты чалавек. Глядзі не памры, пакуль я не вярнуся.