Наведвальнікі зашапталіся:
– Тая самая…
Дварэцкі, ледзь прыкметна кіўнуўшы ў знак разумення і згоды, заставаўся велічным і сур'ёзным.
– Так, – пацвердзіў ён ціха, – тая самая, што была палюбоўніцай лорда Байрана. У яе гонар ён напісаў славуты санет «Да Пандоры».
Двое з групы турыстаў прадэкламавалі пачатак санета.
Дварэцкі адобрыў лёгкім кіўком галавы:
– Вы не памыліліся… А цяпер мы набліжаемся да сэра Роберта Спенсэр-Свіфта, сына папярэдняга (1808–1872). Партрэт работы Джона Мілеса.
Нахіліўшыся да слухачоў, як пастух да авечак, ён дадаў канфідэнцыяльна:
– Сэр Роберт нарадзіўся за чатыры гады да прыезду лорда Байрана ў Уайндхорст.
Маладзенькая дзяўчына запытала:
– А чаго Байран прыязджаў сюды?
– Таму што ён быў другам сэра Ўільяма.
– Вунь яно што! – згадзілася дзяўчына.
Эрвэ Марсена адстаў ад групы, каб больш уважна разгледзець абодва партрэты. У мужа быў шырокі твар, чырвоны ад добрага віна і свежага паветра. Ён здаваўся фанабэрыстым і сярдзітым. Жонка была ўвасабленнем спакойнай нявіннасці, прыгажосці амаль нябеснай. Аднак, прыгледзеўшыся, можна было ўгадаць за чыстым позіркам вачэй прытоеную пачуццёвасць і гарэзлівасць, нават даволі жорсткую. Малады чалавек яшчэ быў у сваіх марах, калі група турыстаў пратупала назад. Дварэцкі, нахіліўшыся над яго вухам, ветліва прашаптаў:
– Прабачце, сэр, ці ёсць у вас білет? Вы з'явіліся пазней за ўсіх… Яны ўжо ўсё аплацілі… Так што, калі вы жадаеце…
– Я не турыст. Лэдзі Спенсэр-Свіфт мела ласку запрасіць мяне сюды правесці пару вольных дзён і азнаёміцца з паперамі, якія мяне цікавяць.
– Прашу прабачэння, сэр. Значыць, вы і ёсць той малады француз, рэкамендаваны лэдзі Хемптан? Хвіліначку, сэр… Я праводжу гэтых людзей, потым падымуся папярэдзіць яе міласць. Пакой вам падрыхтаваны, сэр. Багаж у машыне?
– У мяне толькі чамаданчык.
Лэдзі Спенсэр-Свіфт у тыя дні, калі пускала ў свой замак чужаземцаў, бо гэтыя візіты давалі ёй права не плаціць падаткаў, самотна бавіла час у салоне на другім паверсе. Дварэцкі прывёў француза туды. Эрвэ Марсена ўбачыў старую даму, паважную і не такую ўжо грозную. Жартаўлівая непасрэднасць змякчала яе фанабэрыю.
– Я не знаходжу слоў, каб выказаць вам сваю падзяку, – прамовіў ён. – Прыняць незнаёмага…
– Нонсэнс! – адказала яна. – Для мяне вы знаёмы. Вас адрэкамендавала мая лепшая сяброўка, і я чытала вашы кнігі. Я даўно шукаю чалавека, які з належным тактам апісаў бы гэту гісторыю. Мабыць, вы якраз той.
– Спадзяюся, мадам… Але цяжка паверыць, што пасля многіх выдатных ангельскіх біёграфаў мне ўдалося выявіць паперы, якія яшчэ нідзе не публікаваліся.
– Яно здарылася так, – сказала лэдзі Вікторыя, – што, пакуль мой муж быў жывы, ён і блізка нікога не падпускаў да дзённіка маёй прабабкі. Небарака Аляксандр на гэты конт трымаўся старамодных звычаяў.
– А што, хіба ў гэтых паперах ёсць нешта… страшнае?
– Пра гэта нічога не ведаю. Я іх не чытала. Не… Почырк такі дробненькі, што ў мяне баляць вочы, апроч таго, мы ўсе добра ведаем, пра што піша жанчына ў дваццаць год, ды яшчэ закаханая.
– Але можа быць так, лэдзі Спенсэр-Свіфт, што я знайду ў гэтых паперах доказы… сувязі Байрана з прабабкай вашага мужа. У такім выпадку ці дазволена будзе мне гаварыць пра ўсё?
Яна глянула на яго са здзіўленнем, нават з пагардай:
– А як жа. Іначай я б вас не запрашала.
– О, вы сама велікадушнасць!.. Ёсць столькі фамілій, што гатовы абараняць дабрачыннасць сваіх продкаў, нягледзячы на яўныя факты, аж да трыццатага пакалення.
– Нонсэнс! Сэр Уільям быў дубіна, ён не разумеў сваёй жонкі і, апроч таго, здраджваў ёй з усімі навакольнымі дзяўчатамі. Ёй папаўся лорд Байран. Гэта быў не толькі вялікі паэт, а мужчына прыгожы, як анёл, і разумны, як д'ябал. Не дзіва, што яна выбрала лепшага. Хто яе асудзіць?
Эрвэ адчуў, што спрачацца не варта. Аднак не мог стрымацца, каб не сказаць:
– Прабачце, лэдзі Спенсэр-Свіфт, вы ж не чыталі папер, то як жа вы ведаеце, што лорд Байран быў тут не як госць мужа, а выступаў у іншай ролі.
– Фамільнае паданне, – прамовіла яна строга. – Мой муж чуў ад бацькі, а той ад свайго бацькі. Зрэшты, доказы знойдуцца, бо, паўтараю яшчэ раз, паперы будуць у вас. Зараз я іх вам пакажу, і вы мне скажаце, як вам лепш працаваць.
Яна паклікала свайго магутнага дварэцкага:
– Мілер, адамкніце чырвоны склеп, прынясіце свечкі і дайце мне ключы ад сейфа. Я туды спушчуся з панам Марсена.