Дратавалі калісьці
Працаднём i прыгонам,
Калацілася лісцем
Ты ў таварных вагонах,
Скарб палілі агнём
Не аднойчы, не тройчы,
Ты ж ні ноччу, ні днём
Не заплюшчвала вочы:
Серп зубіла,
Kacy адкляпала уранні,
I рабіла, рабіла
Ад зары да змяркання.
На жніве, на сяўбе
Дбала: хлеба прыбудзе,
Каб было i сабе,
I нашчадкам, i людзям.
Змрок акутаў не у час:
Апускаюцца рукі,
Жар у сэрцы пагас,
Разляцеліся ўнукі.
Ты адна i адна
I на полі, i ў хаце,
Ад відна да цямна
Беларуская маці
Засталася асновай
Нашых дум, нашай песні,
З беражонаю мовай
Наш народ уваскрэсне.
Можа, век прабяжыць,
Калі-небудзь на свяце
Будзе пець, будзе жыць
Беларусь — мая маці.
4/ІІІ—93
Пытанні
Як мы жылі? I ці жылі мы?
Дзеля чаго? Дзеля каго?
Камандавалі Юзікі i Клімы
I распіналі ўсіх да аднаго.
Цягалі мы іржавыя вярыгі,
Нас ланцугі апутвалі заўжды,
Ды i цяпер палітыкі-расстрыгі
Нас гоняць ад бяды i да бяды.
Калі ж нарэшце вернуцца парадкі
На нашай пакалечанай зямлі?
Калі не мы, дай Божа каб нашчадкі
Па-людску ў родным доме зажылі.
18/XII—93
Трывога трывог
Ці гэта праўда, ці трызня, ці сон?
Знікаюць за надзеямі надзеі,
З вар'яцкім нашым часам ва ўнісон,
Здаецца, я патрохі вар'яцею.
Не ведаю, куды i як ісці:
За небасхілам дым i шал крывавы,
I дзеці ўжо не мараць аб жыцці,
Аб гонары, аб подзвігах i славе.
Падмурак пакрышыўся i дрыжыць,
Хрышчуся я ў адчаі на ікону,
Каб толькі дапакутаваць, дажыць
З душою незаплямленай да скону.
Вылазяць прывіды і, як раней, ілгуць
Жывыя i з адноўленых партрэтаў,
Ix паслядоўнікі старанна берагуць
Для ўласных «найвышэйшых» мэтаў.
Трывога за трывогаю расце,
Таму што дзікі «артадокс» люцее.
Наўрад ці давядзецца жыць прасцей,
Калі усё навокал вар'яцее.
29/XI—92
Гараць лясы
Гараць лясы...
Як помнікі пасталі
Ўчарнелыя яловыя ствалы,
На гронкі спапялелыя канвалій
Сцякаюць кропелькі гарачае смалы.
Дыміцца мох i курчыцца чарнічнік,
Мурашнік дагарае каля пня,
Бярэзінка, нібы трывожны клічнік,
Спрабуе i не вырвецца з агня.
Усё жывое гіне ўвачавідкі,
Знікае незваротнае дарма.
Няма злачынству літасці i скідкі,
I толькі... вінаватага няма.
Жывую прыгажосць на глум, i здзек,
I на пагібель кінуў чалавек.
27/V—93
Воля слова
Кіруючыя мудрыя галовы,
Што разбурылі лад стары,
Далі нібыта волю слову, —
Пішы, спявай i гавары
Усё, што дужа набалела,
Калі баяўся стукача,
Цяпер усё, што хочаш, смела
Сячы, як шабляю, з пляча.
Пішы, крычы, а хто пачуе?
А вершы раздавай дарма,
Ix болей цэнзар не лінчуе,
Яго нібыта i няма.
I лютай не чутно пагрозы,
Што аптымізму не стае,
Але цяпер паэзіі i прозы
Амаль ніхто не выдае:
Няма ні фарбы, ні паперы,
I ты — ні гаспадар, ні госць,
Усе зачыненыя дзверы.
A ўсё ж, ці «воля слова» ёсць?
19/IV—93
Манкуртызацыя
Зацыкленыя русафілы
З-пад Клецка i з-пад Капыля
Стараюцца з апошняй сілы,
Каб беларуская зямля
Аглухла зноў i анямела,
Каб зноў імперыю стварыць,
Каб нават маці не умела
Па-свойму пець i гаварыць.
Ад Воршы i да Маларыты
Яны ва ўсе званы звіняць,
Каб утрымацца ля карыта,
A ў нас апошняе адняць, —
Вытокі i асноў аснову,
Каб кожны помніць перастаў
Сваю адроджаную мову
I найхутчэй манкуртам стаў.