29/ VI1—93
Памаліся
Табе пашанцавала, друг мой Хума,
Што не дажыў да гібелі Сухума,
Што не заплакаў, дзе быў матчын дом,
Цяпер вайна, гамора i садом,
I попел там, і горы друзу,
Знішчае злосць любоў, дабро і музу
Сумленных сэрцаў i натхнёных душ,
Калі пілі абхазец i інгуш
З бычынага захмеленага рога,
Збіраючыся ў дальнюю дарогу,
Калі не меч, а келіх паднімалі,
Грузінскія паэты абдымалі
Фазіля Іскандэра i Баграта
I запрашалі да сябе, як брата.
Але прашылася змяёю здрада,
Зрабіўшы з хлопчыка салдата,
Забойцу і ахвяру адначасна,
I кожны з ix пакутнік i няшчасны
Руйнуе храмы, помнікі, палацы --
Шэдэўры таленту i працы
У Афоне, Гагры i ў Тбілісі...
Народ, адумайся, укленчы i маліся,
Маліся, каб вярнуў вам Бог сумленне,
Збярог за пакаленнем пакаленне.
Душа баліць i ад бяды нямее:
За што вайна?— Ніхто не разумее.
Неверагодна! Тысячы сяброў
Глядзяць спакойна, як ліецца кроў
У ачмурэнні дзікім i шалёным,
Што стала мора Чорнае Чырвоным,
Няўжо ні міру, ні дабра не будзе,
Пакуль людзьмі усё ж не стануць людзі?
Мой незабыўны друг, вясёлы Хума,
Ужо амаль няма твайго Сухума,
Ужо датлелі пальмы на бульвары,
Усюды слёзы, кроў i дыму хмары.
Не зразумець, чаго забойцам мала.
Няўжо распялі i твайго Джамала?
А я хачу замест жаночых слёз
Убачыць гронкі вінаградных лоз.
Дай Божа мне яшчэ хоць трохі сілы
Убачыць край квітнеючы i мілы,
Магноліі, у белых шапках горы,
I Цішыню, i штыль на сінім моры.
21—22/IX—93
Няволя
Самая страшная кара — няволя,
Часамі страшней за імгненную смерць.
Зона маўчання без сценаў i столі,
Дзе нельга ні плакаць, ні голасна пець,
Дзе нельга кахаць i сустрэцца з каханым,
Дзе ўлічана кожнае слова i крок,
Дзе бачыць цябе цераз мушку нагана
Забойца, гатовы націснуць курок.
Жахлівае ўсё засталося у мінулым,
А памяць раптоўна душу апячэ,
Як толькі дакоціцца плачам i гулам
Няволя, што недзе лютуе яшчэ.
Вярэдзяць душу успаміны да болю,
I я праклінаю любую няволю.
25/V—93
Тост
Раней пілі за ты x, хто ў моры,
Каго дратуюць штормы i мароз,
Цяпер я п'ю за тых, хто ў горы
Не выплакаўся да апошніх слёз.
«Але наўрад ці выпіць давядзецца», —
З мяне барыга рыначны смяецца, —
Каб свята чаркаю адзначыць,
Патрэбна тыдні тры ішачыць».
Збяру «ваўкоў» i вып'ю чарку
За вечную гарэтніцу-ўдаву,
За рукі змардаванае даяркі,
За кошт якой жывуць усе i я жыву,
І за настаўніцу, што слепіць вочы
Над сшыткамі i глупствам справаздач,
Што ў класе усміхаецца, а ноччу
Ніхто яе не чуе горкі плач.
За вокнамі заходзіцца завея,
І дамавік грукоча па страсе,
А прыгажуня юная сівее
І, не расцвіўшы, вяне пакрысе.
Я п'ю адзін не з радасці, а з гора,
Што скрозь развал, нястачы, недарод,
За тых, каму бяссілле i пакора
Наканавалі безнадзейны звод.
Я п'ю за тую, што не стане маці,
Сагнутую у дваццаць восем год,
І горка плачу, бо у кожнай страце
Знікае мой даверлівы народ.
Няма шампанскага, дык вып'ем квас
За ваша будучае i за вас.
16/Х—93
У сацлагеры
Я ўсё яшчэ ў сацлагеры жыву:
Кіруюць тыя ж Саўкі ды Мараты
І тлумяць, як тлумілі галаву
Марксізму дактары i кандыдаты.
Яны ж здавалі некалі залікі,
І кожны практыку з тэорыяй злучыў.
Каб кіраваць, іх «правадыр вялікі»
У навуку прабівацца навучыў.
Хоць творчае i не спазналі мукі,
Хвалілі іх таварышы i друк.
Даўно ужо няма тае навукі,
Але жыруюць «дактары навук».
Яны прызначылі «народных дэпутатаў»
І тыя рушылі зацята на народ,
Да мікрафонаў, да дэбатаў,
Абы рабіць усё наадварот.