Dlatego zajmuję się dziećmi.
Miałem pracować tylko do południa, ale przyjmowałem pacjentów do trzeciej, żeby nadrobić opóźnienie spowodowane wizytą w FBI. Naturalnie, przez cały dzień myślałem o tym przesłuchaniu. Zdjęcia Elizabeth, pobitej i zapłakanej, wciąż stawały mi przed oczami, jak stroboskopowa sekwencja jakiegoś groteskowego filmu.
Kto mógł coś wiedzieć o tych zdjęciach?
Kiedy zacząłem się nad tym zastanawiać, odpowiedź okazała się prosta. Pochyliłem się i podniosłem słuchawkę telefonu. Nie dzwoniłem pod ten numer od lat, ale wciąż go pamiętałem.
– Schayes Photography – usłyszałem kobiecy głos.
– Cześć, Rebecca.
– Stary byku. Jak się masz, Beck?
– Dobrze. A ty?
– Nieźle. Jestem zajęta jak diabli.
– Zbyt ciężko pracujesz.
– Już nie. W zeszłym roku wyszłam za mąż.
– Wiem. Przykro mi, że nie mogłem przyjść.
– Trujesz.
– Tak. Mimo to gratuluję.
– O co chodzi?
– Chcę cię o coś zapytać – powiedziałem.
– Uhm.
– O ten wypadek samochodowy.
Usłyszałem ciche westchnienie. Potem zapadła cisza.
– Czy pamiętasz wypadek samochodowy? Ten przed śmiercią Elizabeth?
Rebecca Schayes, najlepsza przyjaciółka mojej żony, nie odpowiedziała. Odkaszlnąłem.
– Kto prowadził?
– Co? – usłyszałem, lecz to pytanie nie było skierowane do mnie. – W porządku, zaczekaj. – A potem powiedziała: – Słuchaj, Beck, jestem teraz zajęta. Może zadzwonię do ciebie niedługo?
– Rebecca…
Przerwała rozmowę.
Oto smutna prawda: cierpienie uszlachetnia.
To fakt, że po stracie bliskich stałem się lepszym człowiekiem. Jeśli prawdą jest stwierdzenie, że nie ma złego bez dobrego, to tego drugiego jest naprawdę niewiele. Ale jest. Wcale nie twierdzę, że było warto, nie zamieniłbym tego i tak dalej, lecz wiem, że jestem lepszym człowiekiem niż kiedyś. Wyraźniej dostrzegam to, co jest ważne. Jestem wrażliwszy na ludzkie cierpienia.
Był taki okres – z którego teraz się śmieję – że przejmowałem się tym, do jakich należę klubów, jakim jeżdżę samochodem i z jakiej uczelni dyplom powiesiłem sobie na ścianie. Słowem, wszystkimi bzdurami związanymi z pozycją. Chciałem zostać chirurgiem, ponieważ to imponuje ludziom. Chciałem zrobić wrażenie na tak zwanych znajomych. Chciałem być grubą rybą.
Jak już powiedziałem, śmiechu warte.
Ktoś mógłby się spierać, że moja przemiana to po prostu oznaka dojrzałości. Częściowo miałby rację. A ta przemiana w znacznym stopniu wynika z tego, że teraz jestem sam. Z Elizabeth tworzyliśmy parę, jedność. Ona była tak dobra, że ja mogłem sobie pozwolić na wady, jakby jej dobroć uszlachetniała także mnie, niczym jakiś kosmiczny ulepszacz.
Tak, śmierć jest wspaniałym nauczycielem. Niestety zbyt surowym.
Chciałbym móc wam powiedzieć, że dzięki tej tragedii odkryłem jakąś życiową absolutną prawdę”, którą jestem w stanie wyjawić innym. No cóż. Mogę recytować same banały: liczą się ludzie, życie jest cenne, wartości materialne są przeceniane, najważniejsze są drobne radości, trzeba żyć chwilą… Mógłbym powtarzać to wam do znudzenia. I słuchalibyście, ale bez przekonania. Dopiero tragedia pozwala zrozumieć te prawdy. Wbija je do głowy. Może potem nie jesteś szczęśliwszym człowiekiem, ale na pewno lepszym.
Najzabawniejsze jest to, że często pragnąłem, żeby Elizabeth mogła zobaczyć mnie takiego, jakim się stałem. Choćbym nie wiem jak się starał, nie potrafię uwierzyć w to, że zmarli spoglądają na nas; nie wierzę w żadną z tego rodzaju pocieszających bajek, które sobie opowiadamy. Uważam, że zmarli odchodzą na dobre. Mimo to wciąż myślę, że może teraz jestem jej godny.
Bardziej religijny człowiek mógłby się zastanawiać, czy nie dlatego wróciła.
Rebecca Schayes była wziętym fotografem. Pracowała jako wolny strzelec i jej prace ukazywały się we wszystkich największych magazynach, lecz – co dziwne – specjalizowała się w fotografiach mężczyzn. Zawodowi sportowcy, którzy zgadzali się na zamieszczenie ich zdjęć na okładce, powiedzmy „GQ”, często żądali, by to ona je robiła. Rebecca lubiła żartować, że potrafi właściwie uchwycić męskie ciało dzięki „intensywnym i wieloletnim studiom”.
Znalazłem jej pracownię przy Zachodniej Trzydziestej Drugiej Ulicy, niedaleko Penn Station. Mieściła się w paskudnym, podobnym do magazynu budynku, w którym na parterze znajdowały się stajnie i gdzie śmierdziało końmi oraz bryczkami jeżdżącymi po Central Parku. Zrezygnowałem z jazdy windą towarową i wszedłem po schodach.
Rebecca raźnym krokiem szła korytarzem. Za nią truchtał chudy, ubrany na czarno asystent, z rękami jak patyki i cieniutkim wąsikiem, taszcząc dwie aluminiowe walizki. Rebecca wciąż miała te niesforne loki żydowskiej dziewczyny, ogniście rude i spływające na ramiona. Jej oczy były szeroko rozstawione i zielone, a jeśli przez te osiem lat choć trochę się zmieniła, to ja tego nie potrafiłem dostrzec.
Na mój widok tylko trochę zwolniła kroku.
– Wybrałeś sobie kiepski moment, Beck.
– To fatalnie – powiedziałem.
– Jadę na zdjęcia. Możemy załatwić to później?
– Nie.
Przystanęła, szepnęła coś do ponurego, odzianego na czarno asystenta i zwróciła się do mnie.
– W porządku, chodź.
Jej pracownia miała wysoki sufit i ściany pomalowane na biało. Było tam mnóstwo białych oraz czarnych ekranów i wszędzie wiły się węże przedłużaczy. Rebecca bawiła się opakowaniem błony, udając zaabsorbowaną.
– Opowiedz mi o tym wypadku samochodowym – poprosiłem.
– Nie rozumiem, Beck. – Otworzyła koreks, odstawiła go, znów nałożyła zakrętkę i ponownie go otwarła. – Prawie nie kontaktowaliśmy się ze sobą przez… ile? Osiem lat? I nagle dostałeś obsesji na tle wypadku, który zdarzył się tak dawno temu? – Skrzyżowałem ręce na piersi i czekałem. – Dlaczego, Beck? Po tak długim czasie. Dlaczego o to pytasz?
– Opowiedz mi.
Unikała mojego spojrzenia. Niesforne włosy zasłoniły jej połowę twarzy, ale nie odgarnęła ich.
– Brakuje mi jej – powiedziała. – I brakuje mi ciebie.
Milczałem.
– Dzwoniłam.
– Wiem.
– Próbowałam utrzymać kontakt. Chciałam tam być.
– Przykro mi.
I rzeczywiście było mi przykro. Rebecca była najlepszą przyjaciółką Elizabeth. Przed naszym ślubem wynajmowały wspólne mieszkanie w pobliżu Washington Square Park. Powinienem był odpowiedzieć na jej telefony, zaprosić na obiad albo podjąć jakąś inną próbę podtrzymania kontaktu. Ale nie mogłem.
Żal bywa potwornie samolubny.
– Elizabeth mówiła mi, że we dwie miałyście niegroźny wypadek samochodowy – ciągnąłem. – Powiedziała mi, że to była jej wina. Przez moment nie patrzyła na drogę. Czy to prawda?
– A jakie to ma teraz znaczenie?
– Ma.
– Jakie?
– Czego się boisz, Rebecco?
Teraz ona milczała.
– Czy to był wypadek, czy nie?
Zgarbiła się, jakby ktoś przeciął niewidoczne sznurki. Zrobiła kilka głębokich wdechów, nie podnosząc głowy.
– Nie wiem.
– Jak to nie wiesz?
– Powiedziała mi, że to był wypadek.
– Nie byłaś wtedy z nią?
– Nie. Ciebie nie było w mieście, Beck. Któregoś wieczoru wróciłam do domu i zastałam Elizabeth. Była posiniaczona. Zapytałam, co się stało. Powiedziała, że miała wypadek i gdyby ktoś pytał, jechałyśmy moim samochodem.