…Аз эдун ваҳшонияти беадил чашми инсу ҷинси заминӣ хунполо гашту абри сапеду сиёҳи осмонӣ аз ғуссаву шарм об шуда, ба замин рехт! Хун андар хун дарёи хурӯшон гашту Турконхотунро ба коми худ фурӯ кашид…
Махдумаи аз тахту бахт маҳрумгашта хун аз дида резон ба қалъаи Илал гурезон шуд. Вай аз ҷангу ситез бо шамшери тез, тири симобрез ва азоби растохез сахт метарсид, аммо намедонист, ки арсаи маҳшар паноҳгоҳ надорад! Чингизхон аз фиребу найранги кампири шӯъбадабоз сахт оташин гашта, фармуд, ки ӯро бо кадом роҳе набошад, зинда дастгир намоянд ва кашон-кашон наздаш биёранд. Фиристодаҳои қоони муғул аз боди биёбон тезтар вазида, ба Илал расиданду ин қалъаи ҳақиқатан ҳам дастнорасро чор моҳ ба муҳосира гирифтанд. Онҳо гирдогирди қалъа девор бардошта, дарвоза шинонданду ҳатто омаду рафти паррандаҳоро ба ҳисоб мегирифтанд. Лекин Турконхотун парвои олам надошт, зеро дар ин ҳисори сангин тамоми ашё, молу коло, либосу озуқа, теғу тир ва дигар лавозимоти заруриро барои се сол захира карда буд!
Рост гуфтаанд: касеро, ки аз ӯ бахт баргардад, дар ӯ шикаст андар шикаст гардад! Дар қалъа ҳама чиз фаровон буд, ғайри об, ки аз бориши барфу борони зиёд дар ин мавзеи баландкӯҳ захира мешуд. Аммо… ноомади кор чунин шуд, ки аз рӯзи омадани Турконхотун лоақал қатрае борон нарехт ва оби сарҳавзи калон гурехт! Қалъанишинҳо ноилоҷ дасти таслим бардошта, дарвозаро кушоданд ва… ба зӯри Худованди ҳозир, нозир ва қодир қоил шуданд: ҳамин ки сарбози муғул ба дасти аҷузкампир завлона заду ба гарданаш расан печид, осмон пурабр гашту раъд ғуррид, барқ дурахшид ва ончунон борони шадид борид тасаввурнопазир!
Наъраи Турконхотун аз раъд баландтар садо доду ашки чашмаш аз борон бештар рехт ва дасти баста ба сар мезад. Аммо, аллакай дер шуда буд…
Аҳли хонадону ҳарами Хоразмшоҳ асири шоҳи муғул шуданд. Бо амри Чингизхон сари ҳама фарзандон аз тан ҷудо гардиду ҳама занҳо ба нӯйонҳо бахшида шуд. Турконхотунро шоҳи муғул хидматгори худ кард ва гуфт: «Туро қаблан авф кардем ва умед додем аз он боис, ки зани подшоҳу модари подшоҳ будӣ. Туро нагуфтем «ба ман аҳд кун, ки хилоф намекунӣ». Туро нагуфтем «савганд хӯр, ки ғадр намекунию макр намесозӣ». Туро ҳурмат ниҳодем ва хос-тем вилоят додан! Вале худат ба ризқи худат зомин шудӣ. Ҳалол хӯрдан нахостӣ, акнун ҳаром хӯр!!» Ин бигуфту пасмондаи хӯроки худро ба вай хӯронд ва маҷбур кард об аз мундӣ нӯшад…
Барои Худованди бонувони олам ҷаҳон пашшахонае шуд, ки он ҷо ҳар рӯзи Худо вайро анкабуте неш мезад. Дасте, ки қаблан тавоно буд, аз ғами нон меларзид ва ба чорае намерасид. Дили сиёҳаш, ки аз дарозии умри бадфарҷом сонияе беғам набуд, ягон мӯнису ғамхору ҳолпурсе надошт. Аз бадгуфтаю бадкардаҳои худ ҳазор пушаймон гашта, мехост узри ом гӯяд, лекин касе набуд, ки узри беваи бечораи бенавою ғамкашро ба оламиён расонад.
Аз зиндагии сагона сили бамарг шуда, бо лафзи қипчоқӣ вовайлои пинҳонӣ мекард:
Аз омадшуди ту сер шудастам, эй нафас,
Як раҳ ба дил фурӯ шаву бо оҳ ҷон барор!
Мотами дили модашери ба модасаг табдилёфта дувоздаҳ солу анде давом кард. Баъди вафоти Чингизхон хоклеси суми аспи Ҷағатой шуда, ҳар рӯз аз субҳ то шом оҳи оташин мекашиду ҳар шаб то саҳар аз оҳи гарми ҷигар лав-лав месӯхт, аммо на дар поёну на дар боло фарёдрасе надошт.
Басо сахтҷон баромад он аҷузаи оҷизгашта! Ҳарчанд аз заъфи пирӣ сахт менолид ва кораш ба охир омада буд, то хабари марги Султон Ҷалолиддинро нашунид, намурд!!
Ин хабарро шуниду… хандид. Баъд осид ва тосид…
Мурдаашро ношуста, куртакӯҳнаи ҳазордарбеҳашро кафан карда, пӯсту устухони ҳаромашро пеши сагони гулхани дӯзах партофтанд…
Бемори беилоҷ ва рангзарду косалес шудан, аз гуруснагӣ ва беқутӣ оҷизу ҳаромхӯр шудан ва ба корҳои шуққа — ҷорубкашию саргинафканӣ машғул шудани Маликаи бонувони олам муҷозоти Худованди ҳамабин аст.
Аз мурғи бадназар канда беҳ болу пар!
Ку он даврону он кӯлоҳдоришон?
В-он боди буруту мардумозоришон…
Бемори адовати хеш буданд, валек
Шуд марги фаҷо илоҷи беморишон!
Руҷӯи ҳафтум
Аз мурдани ту модари дунё ақим шуд,
Ҳар ҷо суханварест, муғулро надим шуд…
Шигифто! Дар панҷоҳсолагӣ аз заҳри ғами замона, ки бо хуни дил менӯшам, пир гаштаам… Дигар тоқати дам задан аз дарди фироқи ёрон надорам ва намедонам, пас аз сӯгу сӯхтанҳо мурғи илҳому саманди амалро чӣ кунам?