Выбрать главу

Волидон дар ҷавоб чизе нагуфта, ба пири хонадон нигаристанд. Аҳмадсайид, ки ҳамоно бардаму баландгуфтор буд, ангушт ба чакка ниҳод ва аз нигоҳи мӯшикофи домоди доно чашм ба ҷониби дарё гурезонда, маслиҳатомез гуфт:

— Ворух ҷойи тинҷ. Зану фарзанд дар пеши чашматон. Ягон моҳи дигар бе ғаши дил дам гиред. Дар ин муддат ман ба Хуҷанд рафта, бо Маҳмуди Ялавоҷ гапро пазонам. Мо ошнои қадима, нози якдигарро мебардорем. Ба шумо пайза гираму суюрғол…

— Чӣ мегиред?

— Пайза, яъне рухсатнома. Бе ин ҳуҷҷат муғулҳо ҳеҷ касро ба сайру сафар иҷозат намедиҳанд. Суюрғол ҳуҷҷати буду бош дар улуси Хуҷанд… Муғул вилоятро улус мегӯяду ҳокимро басқоқ, вале мардум осонакак булуси улус мегӯянд Маҳмуди Ялавоҷро, ки дар Хуҷанд истода, Мовароуннаҳрро идора мекунад.

— Чағатой куҷост?

— Вай қоони Мовароуннаҳру Хуросону Туркистон. Тоҷиконро чашми дидан надорад. Дар оби равон бадан шустану забҳи гӯсфандро манъ фармуда, хафа карда куштани чорворо ҳалол меҳисобад… Қудқоон гумоштаи вай дар Хуҷанд…

— Ба ман пайза-чайза даркор не! Найзаи ман пайзаи ман аст! Маҳмуди Ялавоҷ ҳам масъалаи маро ҳал карда наметавонад. Ман бояд бо Қудқоон рӯ ба рӯ сӯҳбат кунам. Миёни Пирам Шайх Маслиҳатдин ва Чингизхон аҳду паймон шуда буд, ки агар Мирмалик муҳорибаро бас карда, ба Хуҷанд баргардад, амон меёбад. Муғулҳо ӯҳдадоранд, қавлу лафзи нахустподшоҳи худро нигоҳ доранд.

— Ин хел бошад, муомила ранги дигар мегирад ва мо метавонем вилоят хостан! Ҳар дуямон ба Хуҷанд меравем. Агар масъала табъи диламон ҳал шавад, он гоҳ Нигинаю Мирмӯҳсинро ҳозир мегардонем.

Ин қарордодро ман ҳам маъқул донистам ва ҳамроҳашон рафтам…

Муғулҳои дарвозабони Хуҷанд кӣ будани Мирмаликро чу донистанд, дарҳол ба дастонаш завлона зада, назди Қудқоон расонданд, ки дар фароғатгоҳи Исток бо ёронаш айшу нӯш дошт. Гирдогирди хони муғул ҳафт-ҳашт сарҳангу маъмурони ширакайф менишастанд, ки бесилоҳ буданд. Аммо андаке дуртар дастаи сарбозони мусаллаҳ ҳушёру тайёр меистоданд. Ясовули Қудқоон, ки вазифаи тарҷумониро ҳам адо мекард, Мирмаликро нихта зада, фармуд, то ба зону нишаста, бо таъзими заминбӯс эҳтироми хони бузургро баҷо орад.

— То имрӯз ба касе заминбӯсӣ накардаам ва нахоҳам кард! — монанди шери жиён ғуррид Мирмалик. — Агар ин ҷо Чингизхон ҳузур медошт, вайро шоиста эҳтиром мекардам, ки бузург асту шоҳи шоҳон! Аммо агар бори дигар маро нихта занӣ, андоми туро бо лагад бисоям, ки ба ҷуз ин дигар ҳеҷ чиро сазовор нестӣ!

Қудқоон ясовулро аз гапу ҳаракати зиёдатӣ нигоҳ дошта, ба Мирмалик рӯ овард:

— Зону задан шарти маҷбурӣ нест! Гуфтанӣ бигӯ!

— Эй қоони рамузфаҳм, ба мағрурӣ айбам макун! Ҳама медонанд, ки паймоншиканӣ ба Чингизхон нисбате надорад. Вай маро ваъдаи амон додааст!

— Инро ҳама қоонҳо ва пайвандони Ёғу медонанд. Амри он аълоҳазрат дар ёсоқи Улуғ Ҷағатой махсус таъкид шудааст. Мо ягон амру насиҳат ва сухани нахустодподшоҳи худро фаромӯш намекунем…

— Агар сухани Чингизхонро ба хоки сиёҳ напартоед, чаро дасти ман андар завлона банд аст? Оё маро амон нест?!

— Ирвес, ки ба таслим омадааст, дасташро аз банд озод кунед! Агар хоҳӣ, худи ҳозир бархезаму ба девон равам, то барои ту пайза ва суюрғол навишта орам…

— Эй қоони некрой, ишрати имрӯз ба фардо магузор. Агар метавонӣ, ҳозир маншуре бидеҳ, ки ивази хати амонӣ бошад.

Бо ишораи Қудқоон ясовул ба амонёфта пайзаи чоркунҷаи филизӣ ҷудо карду дар пешу қафояш ному насаби Мирмаликро бо ҳуруфи форсию муғулӣ сабт намуд.

Қудқоон бо заҳрханд пурсид:

— Акнун бовар кардӣ, ки мо амри Ёғу — қоони бузургро бекаму кост иҷро кардем?! Боз чӣ мехоҳӣ?

Мирмалик даст ба сандуқи сина ниҳода, бо нишони миннатдорӣ сарашро андак поён хамонд.

— Бовар кардам, миннатдорам ва қоони дурустпаймонро аҳсант мегӯям. Иҷозат аст, ки равам?

— Саросема куҷо мешитобӣ? Имрӯз, ки фурсат ҳасту амон ёфтӣ, дами беғам бизан! Май менӯшӣ?

— Кайҳост, ки май наменӯшам. Тарки шаробу соғар кардаам…

— Баъди мағлуб шудан тарки шароб кардӣ?! Оъ… вақти шер будан гов барин менӯшидӣ… Баъде ки саг барин саркӯфта шудӣ, шароб аз гулӯят нагузашт?! Ҳа-ҳа-ҳа!!!

— Шароби ноб аз гулӯям мисли об мегузарад. Лекин… бо хару хук наменӯшам!

– Ҳой Ирвес! Аз ҳад нагузар!! Мо туро амон додем, акнун миёни ману ту ниқор нест, чаро мисли саг ак-ак мекунӣ?!

— Саги зирак шағоли ваҳмакро бинад, барои тарсондан аккос мезанад!

— Шағол нею рӯбоҳ гӯй. Саги нодон рӯбоҳи зиракро бинад, аз нодонӣ ак-ак мекунад, бехабар аз он, ки аз пасаш бабри дамон меояд…

Ҳой Ирвеси саг, ба қафоят нигар!