Сарви афрохтаболи ту дар об, дареғ!!
Хабари марги пуразоб ва беқиёси Мирмаликро шунида, Нигина беҳад бетоқату музтарибҳол шуду ранг аз рухаш парид, дилаш сахт беҳузур гашту ақлаш беҳис гардид ва аз беҳушӣ бар хок фурӯ ғалтид. Вай як шабонарӯз ба худ наомад ва мо ғайр аз хомӯшию интизорӣ ва лобаву зорӣ бар Худованди меҳрубон дигар чора надоштем.
Бимастураю Абдулсайид — волидони даҳшатзадаи Нигина ва додараш Мирсайид сарҳисоби корро гум карда, ҷойи нишаст наёфта, дарун медаромаданду берун мебаромаданд, ба чеҳраи карахтгаштаи дурдонаи худ нигариста, бо овози пасту баланд илтиҷо бар Худо мекарданд. Аҳмадсайид аммо сокит буд, дар кунҷи хона сар ба зер афканда, ором менишаст. Вай ҳам муноҷот бар Худо мехонд, фақат дар дил ва бесадо. Мирмӯҳсин бошад, сар бар пойи модар ниҳода, гаштаю баргашта ҳасрати падар мекард:
Он, ки ӯ рафт, маро бекасу ғамхор гузошт,
Ӯ гузашту ҳамаро дар ғами тимор гузошт.
Ҳоли зори навҷавони падаргумкарда ва аз ҳоли модар тарсидаро дида, маро қофия танг омаду мурғи рӯҳ дар қафаси сина нағунҷид. Ғамзадаи сӯги бародархонд «мабод он лаҳза, ки дар дили тарабхоҳи Мирмӯҳсин ғами модар роҳ ёбаду аз андӯҳи гарон сусту бемор ва нотавон шавад» гуфтаму овози гиряҳои Мирмӯҳсин ҳини тифлӣ дар гӯшам дубора садо дод. Он вақт ману Саъдӣ ҷониби Фарғона мерафтему очаи Моҳсимо ақрабои хуҷандиро ба маъракаи чиллагурезони Ворух мебурд. Нигина аз дур моро бехато шинохту аробаро нигоҳ дошт ва ба таҳсини Саъдӣ сазовор шуд:
– Ҳазорон офарин бар чашми накӯят, эй нозанин! Ҳазорон шукру сипосу миннату иззат Худойро, ки аз ғояти карам ва лутфи хеш моро дар остонаи Исфара ба ҳам расонд!
Саъдӣ бо эҳтиёти том Мирмӯҳсинро рӯйи даст бардошта, аз пешониаш бӯсиду гуфт:
— Аз аҳди хурдӣ осори бузургӣ дар носияи фарзанди Мирмалик пайдо мебинам. Ба ин хурди бузургниҳод хурду бузурги оянда сари ҳурмат ва тоат мениҳанд:
То мард сухан нагуфта бошад,
Айбу ҳунараш нуҳуфта бошад.
Ҳар беша гумон мабар холист
Шояд, ки паланг хуфта бошад!
— Ман ҳам мӯътақид бар онам, ки дар сиришти Мирмӯҳсин тухми дузарда ниҳодаанд, — гуфтам дар пайравии Саъдӣ. — Ба пиндори ман, ҳар кӯдаке дар даври Чингиз бар даври замон омадааст, бандаи одии хокӣ нест. Ӯ дар маҳди ноз бароҳат нахобад, вале аз лутфи дояи иқбол бебаҳра намонад! Модари рӯзгор эдун кӯдаки ширхор бо меҳри даҳчанд парварад ва бузургмард созад, то ки ӯ айши душман заҳр гардонад! Аз пирон ва шоирон дуо:
Хатти ту то ҳашр зулфи шоҳиди иқбол бод,
Сурати тавқеъи ту бар рӯи давлат хол бод!
Аз забони килки мулкафрӯзи душмансӯзи ман
Кори хасмат пургиреҳ ҳамчун миёни нол бод!
Гарчӣ бошад рӯзу шаб таърихи умри дигарон,
Умри рӯзафзуни ту таърихи моҳу сол бод!
Саъдӣ низ даст ба дуо бардошт:
Ё раб, камоли офиятат бардавом бод,
Иқболу давлату шарафат мустадом бод!
Солу маҳат мубораку рӯзу шабат ба хайр,
Бахтат баланду гардиши гетӣ ба ком бод!
Мирмӯҳсини бачилла, ки ба маънои шеъру сухан сарфаҳм намерафт, «ангу унг» садо бароварда, бетоқат гардиду беашк гирён шуд. Саъдӣ мисли доя тифлро алвонҷ дода, аммо шоирона ба навозиш пардохт:
— Баланд садо барор, эй тифли пок! Нури шамъ аз гиря равшантар мешавад! Эй нафисаи покиза, гиряи нозат ҳуҷаста бод!
Ҳоло он кӯдаки гирён навраси шонздаҳсола асту то дами вопасини бобокалонаш Шайх Бурҳониддини Валӣ аз ӯ сабақ омӯхт. Алҳол беҳтарин шогирди дабиристони Ворух асту қории хушсалиқаи «Қуръон» ва донандаи чордаҳ ривоят. Яъне, чордаҳ тарзи хондани каломи қудсиро бо риояти ҳамаи санъатҳои лафзӣ ва маънавӣ азбар кардааст. Каломи адаб ва забони араб ба камоли балоғат ва фасоҳат азбар кардаасту дар ин ҷода маро устоди хеш меҳисобад.
Чашмони сиёҳу шӯъларез ва абрувони пайвастааш, пешонии фароху китфу бозу, гардани фароз ва сари бузургаш, тамкини гуфтор ва хандаҳои марғулаафканаш, аспсаворию гӯштингирӣ ва обнавардию бехато тир парронданаш айнан ба Мирмалики таҳамтан монандӣ дорад. Аммо чобукрафторию ҳозирҷавобӣ, шеърдонию муомилаи нарм, дили ҳассосу нигоҳҳои пурмеҳру лутфу шафқаташ, рухсораи зебо ва дандонҳои садафмонандаш шабеҳи Нигинаи нозанин аст. Ин бонуи ҳақгузори Худованди замину осмон қавлу қарзу вазифаю ҳақи модарӣ бо замири ҳақнавозу чашми ҳақпараст адо намуда, тифли нозуки ширхораро понздаҳ сол дар танҳоӣ бенуқс ба камол расонд ва паҳлавонписари оқилу доною забар- дасти навхостаро бо сари баланд ба дасти падар супорид. Мирмалик шоду масрур хурӯши фархундаю фаррух аз замир баровард. Вале… муғули беинсоф мурдаи Мирмаликро вожгун ба дарё партофту бахти Мирмӯҳсин дигарбора вожгуна гашт…