Ясь паволі, у поўным змроку, крочыў па двары. У галаве мільгацела ад розных думак. Грошай амаль не было. Ён ведаў што і ў маці вош у кішэні павесілася. Было відавочна, што дзядзька насамрэч зарабляе шмат. І лёгка мог бы ім дапамагчы і падтрымаць у ліхую гадзіну. Але Ясь мусіў шукаць цяпер іншага выйсця.
Калі хлопец ішоў гэтак, асцярожна, без шораху, ступаючы па зямлі, аднекуль збоку да яго даляцелі дзіўныя гукі. Прыслухаўся. Недалёка нехта галасіў. Ясь прыгадаў Настку. Нічога не кажучы, ён пайшоў у кірунку плачу. Праз момант ён распазнаў у цемры дзяўчыну, якія на нечым сядзела і душылася слязамі. Ён паклаў руку ёй на плячо.
— Настка, чаго ты?
Тая хвіліну ніяк не рэагавала, а потым адказала:
— І што мне цяпер рабіць? Ён мяне прыб'е, без нажа зарэжа! Працую чатыры месяцы, а нічога яшчэ не зарабіла, толькі адзежу падрала. Усё спісаў на штрафы… Жытла ўжо не маю, бо чым плаціць… І як цяпер жыць? Каб якая атрута была, то я б ні хвіліны не думала, адразу б усё гэта скончыла…
Сапраўдны мужчына — гэта не той, хто ўмее задаволіць у ложку мілую кабетку, і не той, хто ваюе ды змагаецца з усімі і за ўсё, а той, хто носіць у сэрцы вялікую патрэбу абараніць жанчыну, дзіця, слабага ці нямоглага. У Яся гэта было. Калі Маруся Лобава хацела весці рэй у іх адносінах, хлопец ставіўся да яе абыякава, а ў нечым нават варожа. Калі ж яна саступіла, паказаўшы, што псіхічна і фізічна слабейшая за яго, хлопец зрабіўся ейным сябрам. Цяпер жа, калі яму самому хацелася выць ваўком, ён ні хвіліны не раздумваў, каб дапамагчы няшчаснай дзяўчыне.
— Лухта гэта ўсё, Настка. Ты якраз мне і патрэбная. У мяне ёсць кватэра, але няма каму за ёй прыгледзець. Хадзі са мною. Усё будзе добра. Якая ты вар’ятка! Навошта табе атрута? Калі недзе блага, то трэба шукаць, дзе лепей. Хадзем!
Настка паслухмяна пайшла за ім, нібы бадзяжны сабака, які знайшоў гаспадара. Ясь не ўяўляў, як ёй дапамагчы. Ён ведаў толькі, што мае для яе дах над галавой… Гэтая людская патрэба чамусьці не згадвалася нават у самай прыгожай хрысціянскай малітве.
Яны зніклі ў цемры.
А дзядзька Жардонь яшчэ доўга мітусіўся туды-сюды па рэстаране, праклінаючы на чым свет стаіць і лаючы то Настку, то Яся. Ён ніяк не знаходзіў спакою, бо нехта асмеліўся паквапіцца на самае дарагое для яго — грошы.
Самае саліднае таварыства — гэта зладзейская хеўра[17]. Тут ёсць усё: блат[18], штама і сітва. У нешчаслівых і сумленных людзей прынята казаць на гэта «салідарнасць». Але ў іх убогай мове гэтае слова згубіла сваё сапраўднае значэнне. Законапаслухмяны чалавек пра гэта не кажа, але мае на ўвазе, што «салідарнасць» можа быць толькі «з ім». Ясь не мог паскардзіцца на дзядзьку ў дзінтойру, зладзейскі суд, бо Жардонь быў фраерам. Не хацеў і фізічнай расправы. Але Ясь заўсёды мог звярнуцца са сваёй крыўдай да калег — блатных… Я вельмі прашу не блытаць маіх блатных з расійскімі блатнымі. Пад блатнымі я разумею сапраўдных прафесіяналаў, дасведчаных злодзеяў, якія паважаюць сябе і традыцыі, а не салаг, якія нават праз нейкія пусцяковіны адразу трапляюць у турму. Насамрэч гэта фраеры ў квадраце, дзейнасць якіх шкодзіць блатным і скажае ўяўленне пра іх. Цяпер імі поўніцца ўся Расія. Але гэта звычайныя уркі, якімі пагарджаюць фірмовыя ліхадзеі.
Ясь даверыў аднаўленне справядлівасці сваім хлопцам. Не скардзіўся. Ён расказаў толькі, як з ім абышоўся дзядзька Жардонь. І крыўда Паніча сталася знявагай усяго падпольнага менскага свету Калі б дзядзька Жардонь пра гэта ведаў то, відаць, не рызыкаваў бы гэтак моцна. Дагэтуль у ягоным рэстаране ўсё ішло гладка. Цяпер жа нешта пачало псавацца.
Аднойчы вечарам у гасподу завіталі чатыры кліенты. Гэта быў Казік Марацкі са сваімі прыяцелямі. Яны замовілі гарэлку і закускі. Пілі і елі вельмі шмат, нібы наўзахапкі. Выбіралі самыя дарагія стравы, прасілі толькі найлепшую фірмовую гарэлку. Жардонь паціраў рукі і лічыў у галаве, што някепска на іх заробіць. Раптам адзін з гасцей паклікаў афіцыянтку. Дзяўчына падышла да стала.
— Гэта таксама ў меню?
Казік паказаў ёй тоўстага прусака, запэцканага соусам.
— Кліч сюды гаспадара!
Жардонь ужо сам спяшаўся да стала. З усіх бакоў агледзеў насякомае і, кланяючыся, пачаў прасіць у кліентаў прабачэння. А потым дадаў: