— Цалкам.
Яны развіталіся вельмі сардэчна і пяшчотна. Маруся нават была вясёлая. Калі Ясь ішоў на Залатую Горку, яго ахапіў смутак. Ён не ведаў, што пасля ягонага адыходу Маруся замкнула дзверы на ключ, кінулася на ложак і вельмі доўга заходзілася ад плачу.
Заўтра раніцай да Яся прыйшоў Грамадзянін і ўручыў яму брудную, скамечаную цыдулку. Ясь разгарнуў яе. З цяжкасцю прачытаў пасланне, напісанае друкаванымі літарамі. Змікіціў, што гэта пісаў Баран. Малява была кароткая:
ПАД ДОМАМ МІЛАГА ЛЯЖЫЦЬ ТОЕ, ШТО КУПІЎ АЖУР, У СКРЫНЦЫ. ПАДЗЯЛІ САБЕ І ПАЎЛІНЦЫ. КАРМІ МІЛАГА. МНЕ ХАЛЭМУС. БЫВАЙ.
МАНГОЛ
Ясь адразу ж сцяміў, пра што вядзецца. Толькі адна думка атруціла ягоны спакой. Ён не мог згадзіцца аддаць Паўлінцы тое, што прызначыў ёй Баран. Ён і так яе ніколі не любіў а цяпер глядзеў з гідлівасцю. Паўця зрабіла некалькі спробаў наладзіць стасункі з Ясем і Насткаю, але яны абое ўхіліліся ад гэтага. Хлопец не падазраваў што гэта Паўлінка выдала Барана. Ён ведаў што ператрус у яе правялі так грунтоўна, што яна засталася ў пустой кватэры. Зніклі нават лепшыя сукенкі і паліто. Былі канфіскаваныя ўсе грошы, а з крамы забралі ўвесь тавар.
Паўця на другі дзень пасля вобшуку падалася ў Следчы аддзел. Яна меркавала, што гэта непаразуменне і ёй усё вернуць. Але там Косцік, якога яна выклікала на калідор, прыкінуўся, што яе не ведае.
— Вы ў якой справе?…
— Косцік, даражэнькі, мяне ж абрабавалі, аблупілі як ліпку, што ні на семя, ні на емя...
— Я вас не разумею! Якое семя?.. Я ніякі не Косцік, а прадстаўнік улады! Што вас сюды прывяло? Прашу гаварыць коратка і ясна! Я не маю часу…
Паўця збялела ад разгубленасці. Заікаючыся і запінаючыся, яна замармытала нешта аб прэтэнзіях да праведзенага вобшуку.
— …Мне нават сукенкі… І тавар з крамы… Усё да ніткі…
— Досыць! Прашу паслухаць! — урачыста і напышліва прамовіў агент Семянцоў. — Як каханку і супольніцу бандыта вас трэба было б арыштаваць і пасадзіць разам з ім! Ясна? Калі вас і пашкадавалі, то толькі праз спагаду кіраўніка аддзела, які злітаваўся з вашай дурноты! Ці зразумела? Раю вам як мага хутчэй пакінуць нашу ўстанову і пра ўсё забыць! Да пабачэння!
Семянцоў пакінуў ледзь прытомную Паўлінку на калідоры і знік. Жанчына неяк дабрыла заклякнутымі нагамі дадому. Гэтак яна спалохалася. Плакала і выла, сціскала кулакі і зубы.
— Усё праз гэнага боўдзілу!
Яна мела на ўвазе, аднак, не Косціка, а Барана.
Ясь, прачытаўшы маляву, папрасіў Грамадзяніна пачакаць на падворку, а сам пайшоў, да Насткі. Тая акурат гатавала абед. Паказаў ёй дапіску ад Барана і ўсё расказаў. Перад ёю ў яго не было сакрэтаў. Зрэшты, ён настолькі давяраў дзяўчыне, наколькі Баран быў упэўнены ў адданасці Мілага. Збіраючыся ў лес, ён не хацеў забіраць гэтую таямніцу з сабою, бо не ведаў, які лёс яго чакае ў будучыні. Параіўшыся, яны пастанавілі пакуль не чапаць скарбу, бо Баран мог яшчэ ўратавацца. Калі б ён загінуў, то толькі тады яны мелі адкапаць золата і ўзяць сабе палову. Яны сышліся на тым, што Паўлінцы не дадуць ні капейчыны. Настка аж патрэсла кулаком у бок Паўчынага пакою.
— Чорта лысага ёй! Не дамо нават гарэлага шэлега! Аліка праз гэтую лярву забралі! Я нутром чую, што без яе тут не абышлося! Лепей жабракам раздамо! А ёй шыш, дулю нямытую. Хай золата пакуль тут паляжыць.
— А дасі рады без мяне?
Настка ўсміхнулася.
— Не бойся! Жытло ёсць, дровы, троху сякіх-такіх рэчаў. Працаваць я таксама магу, не зломак жа… Сама выжыву і Мілага пракармлю. Сёння забяру яго. На злосць гэнай…
Яна не хацела нават вымаўляць Паўчынае імя.
— Добра. Хай так і будзе, — пагадзіўся Ясь.
Канец чэрвеня 1919 года быў у Менску неспакойны. Бальшавікі лютавалі. Яны адчувалі, што супраць іх у горадзе нараджаецца бунт. Спанатрылі, што над іх галовамі збіраюцца грозныя хмары. Таму ад страху і шалу залівалі іскры супраціўлення патокамі крыві. У сваёй утрапёнасці лілі яе направа і налева, запэцкаўшыся дашчэнту. Затое прырода, нібы імкнучыся ўлагодзіць людскія сэрцы, нацешыць вочы смяротнікаў, якіх вялі на расстрэл, зачароўвала цудоўнымі, непаўторнымі барвамі.
Ясь глыбока і сквапна ўцягваў праз ноздры духмянае паветра.
Па вузкіх лясных сцежках ён крочыў следам за сваім правадніком. Ім быў плячысты мужчына блізу пяцідзесяці гадоў. Ён ішоў так лёгка, порстка і ўпэўнена, што Ясь ледзь паспяваў за ім.
Шарэла. Па лесе паўзлі цені высокіх дрэваў. Драбналессе пачало губляць сваю форму і неўзабаве патанула ў змроку. Толькі неба яшчэ свяціла сінню, а вяршаліны соснаў ружавелі ў апошніх сонечных промнях.