– Зразумела, – з сухой жорсткасцю выціснуў я, даючы Алесю Федаруку зразумець: наша інтэлігентная размова на тэму лідараў і лёсаў нацый завершана. Неспадзявана мяне кранулі яго словы. Я ўрэшце дакладна пабачыў тую прорву, якая ляжала між мной і Алесем Федаруком. Не спадчынная інтэлігентнасць, не веды і адукацыя, не шляхецтва ў паводзінах, а менавіта здольнасць адчуваць у сабе адказнасць за іншых, за краіну. Гэта было незвычайна, але ў нейкі момант і мне захацелася прычыніцца да такой звышзадачы: лёс нацыі. І тут хавалася ўся дылема: адказнасць адначасова і ўзвышала ў асабістых вачах, але ж і абавязвала, рабіла залежным ад нечага, цалкам пакуль незразумелага. Я пачуваў сябе вельмі некамфортна, таму зазалаваў. – Я выслухаў вас. Вы сказалі ўсё?
– Так, здаецца, так… Калі ў вас няма пытанняў…
– У мяне ёсць пытанні, але, баюся, яны куды больш дробныя, чым ваша жаданне выратаваць нацыю, – я не стаў хаваць свайго скепсісу да ўсяго пачутага. – Вы вырашайце свае задачы, а я буду свае. І калі вы – у межах закону, дык вам няма чаго баяцца адказваць шчыра.
– Я насамрэч зрабіў усё, што мог, – са скрухай адказаў Федарук. – Мне вельмі шкада. Хоць я і прадбачыў такі вынік нашай размовы. Я гатовы адказваць шчыра.
– Добра… Вы для ажыццяўлення сваёй ідэі нараджэння будучага нацыянальнага лідара ўгаварылі Насцю Грыцук зацяжарыць і нарадзіць дзіця?
– Так. Насця згадзілася.
– Вы абяцалі ёй грошы?
– Не, яна, у адрозненне ад вас, паверыла ў сваю місію.
– Бацькам дзіцяці быў Андрэй Дылько?
– Так.
– Дзе дзіця Насці Грыцук?
– Вам тлумачыла акушэрка: яно памерла. Я ўспыхнуў:
– Мы ж дамаўляліся! Вы ведаеце, па крыві памерлае немаўля не магло быць народжана Насцяй Грыцук! Зноў гульня?
– Не гульня, – ціха, але ўпарта прагаварыў Федарук. – Па дакументах, якія былі складзены акушэркай Антанінай Русецкай, дзіця нарадзілася… нежыццяздольным.
– Вось як? Баюся, вам давядзецца адказваць за ілжывасць сваіх слоў, калі будзеце ўпарціцца, – прыгразіў я. – У вас у хаце дзіця? Чыё яно?
– Наша. Маё і Волечкіна.
– Ваша? – я гатовы быў закрычаць на яго. – Вы… Вы нарадзілі дзіця ў такім узросце?
– Так, – без эмоцый, гледзячы за маю спіну, адказаў Федарук. – Волечка зацяжарыла. І нарадзіла вось тут, але афіцыйна была на ўліку, вы можаце праверыць.
– І не зрабіла аборт? Вы ж ведаеце, што нараджаць у такім узросце смяротна небяспечна для жанчыны, дый зношанасць арганізмаў мужа і жонкі, дзейнасць шкодных звычак за столькі гадоў жыцця, паломка генаў… Верагоднасць нараджэння здаровага дзіцяці менш за дзесяць працэнтаў… – заспяшаўся я, выказваючы сваё шчырае здзіўленне, і раптам змоўк – усё стала на месца. – Гэта ваша жонка нарадзіла гідрацэфала… А вы забралі сабе дзіця Насці…
Федарук маўчаў.
– Хадзем, – узняўся я.
– Куды? – з жывой цікавасцю зірнуў на мяне знізу Федарук.
– Да вашай жонкі…
– Яе няма… Яна хвілін колькі назад з сынам паехала адпачываць да нашых сяброў. Там лепшыя за нашы ўмовы, вада ў хаце гарачая.
– Як… паехала?
– На аўтамабілі. Сябра прыехаў і забраў, пакуль мы з вамі гаварылі.
Федарук зірнуў мне ў вочы. Не, там не было пераможнай радасці, толькі сум.
Я хутка выйшаў на вуліцу. Віктар паставіў машыну воддаль, у цянёк разлапістай ліпы. Ён драмаў, як звычайна.
– Да дома пад’язджаў аўтамабіль? – нервова спытаў я яго.
– Быў, – спакойна адказаў Віктар. – Сіні «мэрс», стары. З дому выйшла жанчына з вялікай кашолкай, села ў яго і паехала. Хвілін пяць таму.
Я вярнуўся да альтанкі. Федарук нікуды не сыходзіў, заставаўся сядзець на месцы. Ссівелы, невялікага росту, самотны ў старым садзе, ён выклікаў у мяне цяпер адначасовае пачуццё жалю і гідлівасці. Інтэлігент, вучоны чалавек, а так сябе паводзіць…