- Яно так заўсёды: «кось-кось», пакуль не ў аглоблі. А тады як запрагуць, то і пугу пакажуць.
- Ай, мамо, вы ўжэ як скажэце! - незадаволена паднялася Саня, і гаворка на гэтым скончылася.
А праз нейкі тыдзень, калі Валя была на канікулах, сваты прыехалі зноў. На гэты раз ужо з Сашам. Доўга, прыдзірліва прыглядалася тады Марыля да хлопца, які сціпла сядзеў за сталом, у размову асабліва не ўступаў, але калі што гаварыў - гаварыў талкова, разважна. І не хваліўся гэтак, не выстаўляўся, як бацька.
«Здаецца, нішто хлопец», - рашыла Марыля. А Валі ён не спадабаўся. Сказала, што і малы, і худы, і наогул цялё нейкае.
- Ніводнай кніжкі не чытаў! Пра што ні папытаюся - нічога не знае.
- Бач ты! Разумная такая знайшласа! - пачала гарачыцца Саня, але Віктар яе спыніў.
- Не трэба, - сказаў ён хмура. - Не падабаецца, дык і не трэба. Ніхто сілай не застаўляе.
І ламаць адразу дачку не сталі. Узяліся ўгаворваць паступова, ласкаю. І такі дамагліся свайго. Задумалася Валя, завагалася.
А неяк, у свой чарговы прыезд, Валя забегла да Марылі. Пасядзела, памулялася, а тады і пытаецца:
- Бабуля, ну што мне рабіць? Мае ўсе раяць выходзіць замуж за Сашу. А я нешта... Парайце, бабуля, вы ж у мяне такая разумная, такая добрая. Як скажаце - так і зраблю.
- Ах ты, мая ластаўка... - абняла яна ўнучку. - Коб жэ я магла ведаць, як яно будзе лепш. Тут не ўгадаеш. Бувае, што і за любаго, за жаданаго выходзяць, а жыткі няма. А як на шчасце, то і нялюбы стане любым. Трудно нешто параіць. Табе, дзіця маё, жыць - табе і рашаць. Думай сама...
- Ды я ўжо думала - думала і разгубілася.
- Некалі мой бацька, калі я малая була, вучыў мяне так. Благога, казаў, не рабі і ад добрага не ўцякай. Так і я табе скажу. Саша - хлопец, па-мойму, някепскі, і да цябе, я прыкмеціла, хіліцца. Значыць, шкадаваць будзе.
Цяжка сказаць, з якімі думкамі пайшла тады ад яе Валя, але з Сашкам яна пасля гэтага палагоднела і пісьмы пачала пісаць часцей. Усю зіму і вясну перапісваліся яны, сустракаліся, а к лету стала ясна: усё складвалася на тое, каб рыхтавацца да вяселля...
7
- Едуць! Едуць!.. - Пачуліся галасы пад акном.
Марыля падхапілася са сваёй табурэткі, на якую прысела ў кутку на кухні, заспяшалася з хаты. Вароты былі ўжо расчынены насцеж, і шумны, нецярплівы натоўп валіў на вуліцу.
- Расступіцеса, расступіцеса! - камандаваў Пракоп Чамярыца. - Дайце дарогу!
Трое новенькіх «Жыгулёў», апавітых каляровымі стужкамі, кветкамі, і грузавая машына, поўная галасістых вясельнікаў, паволі пад'язджалі к дому.
Саня і Віктар, узрушана-ўрачыстыя, крыху збянтэжаныя ўсеагульнай увагай, выйшлі на ганак. Саня ў вывернутым кажусе, з вечкам ад дзяжы, на якім стаіць перавязаная чырвоным касніком пляшка гарэлкі і міска мёду.
Калі машыны спыніліся, аркестр урэзаў марш. З пярэдніх «Жыгулёў» нетаропка выбраўся сват - у капелюшы, пры гальштуку. Пачуўшы музыку, хацеў зухавата, па-маладзецку стаць «смірна», але яго моцна павяло ўбок. Нехта спрабаваў памагчы яму, аднак ён рашуча адвёў руку, угрунтаваўся на нагах сам і, выцершы насоўкай чырвоны, успацелы твар, агледзеў усіх задаволеным позіркам - от я, маўляў, які! Да яго падышла жонка, стала нешта гаварыць, але сват нібы і не чуў, зашпіліў толькі пінжак, які ледзь сыходзіўся на тоўстым жываце, паправіў новы, мусіць, спецыяльна куплены дзеля гэтага дня капялюш і паважна рушыў туды, дзе ўжо чакалі яго Саня і Віктар.
Саша з маці пайшлі крыху ззаду. За імі - астатнія вясельнікі.
Калі госці наблізіліся да ганка і сталі наўкруг, Саня зачырванелася ад хвалявання, ступіла на прыступку ніжэй, сказала Сашу:
- Дарагі мой зяцёк! Як цябе я не знала, то і зяцем не звала. А цяпер буду знаці, дак і зяцем зваці. Добрыя мыслі мець - з зяцем гарэлку піць. Будзь здароў, зяцёк!
Віктар, наліўшы з перавязанай касніком пляшкі чарку, падаў яе Сашу. Той прыгубіў чарку і выліў гарэлку цераз левае плячо. Ззаду пачуўся вясёлы віск, смех.
Людская гамана стала больш моцнай, ажыўленай, і Марыля ўжо не магла разабраць, што гаварылі Саня з Віктарам сваім сватам, што адказвалі тыя. Затое выразна чула гамонку за спінаю.
- Бач ты! - казаў нечы мужчынскі голас. - Нібы міністр які, толькі партфеля не хапае.
Другі, падхапіўшы, весела рагатнуў:
- А нашто яму той партфель, маючы такое пуза!
- А жаніх нешта не ў бацьку, - вёў трэці. - Худы, як гарохавая лапатка.
Тым часам чарка, абышоўшы круг, вярнулася на вечка ад дзяжы. Саня з Віктарам замітусіліся вакол сватоў.