«Навошто ён цяпер пра гэто? Нават і ў такую хвіліну - пра свае грошы...» - падумала яна, але папыталася пра другое, што турбавала, непакоіла яе:
- Як жэ гэто ўсё здарыласа? Калі?
- Учора... Учора ўсё... Якраз такою парой. Мы яшчэ і спаць не клаліся. Прыбеглі, сказалі. Я на машыну і туды. Ужо было поўна людзей. Міліцыя прыехала з Пінска, нікога не пускала блізка да насыпу. Свяцілі ліхтарыкамі, нешта замервалі. Сказаў, што я - бацька, мяне прапусцілі, падвялі да рассцеленага збоку брызенту. Сашку перарэзала якраз папалам...
Ён усхліпнуў, прыклаў да вачэй насоўку.
Марыля паківала горка галавою:
- Ну, а што міліцыя? Што яна кажэ?
- Што міліцыя! - з нейкай злосцю азваўся сват. - Разбяромся, кажуць, не хвалюйцеся. А каму ж хвалявацца, як не мне? Яны й цяпер, нічога не дазнаўшыся, гатовыя ўсё спісаць на няшчасны выпадак. Ім абы закрыць дзело. Але не на таго натрапілі. Я да Масквы дайду, а свайго даб'юся!
Сказаў гэта з такой лютай рашучасцю, што Марыля не адважылася пытацца пра што-небудзь яшчэ.
- Яны даказваюць мне, што сын быў п'яны, трапіў пад цягнік сам. А машыніст прызнаўся, што бачыў, як уздоўж рэек ішлі двое. Калі цягнік наблізіўся, яны пачалі раптам валтузню і адзін з іх паляцеў на рэйкі. Машыніст затармазіў, але адлегласць была занадта малая... А яны кажуць - п'яны. Які ж тут п'яны, калі і выпілі-то ўсяго пляшку віна на траіх. У той дзень Сашка прадаваў на базары агуркі і надвячоркам, калі ўжо збіраўся ехаць дадому, сустрэў на вуліцы Рамана, свайго знаёмага, а потым і гэтага... З нашай жа вёскі, поскудзь. Сусед, можна сказаць. Зіны Боўдзілавай байструк. Сама з турмы не вылазіла і шчанюка такога ж выгадавала. Нават сямі класаў не мог скончыць, кінуў школу, швэндаўся адуркам. Дзе якая п'янка ці бойка - ён першы. Трапіла ж Сашку напаткаць яго. Гэта мне ўжо Раман сёння расказаў. Сустрэлі, кажа, яго, а ён, як смала, і прыстаў: пастаў пляшку, дый годзе, сына замочым, сусед я табе, маўляў, ці не? Сашу трэба було б плюнуць у вочы дый пайсці. А ён на характар мяккі, не можа адмовіць. Ну і пайшлі... Гарэлкі не було - віна ўзялі. І яшчэ што Раман добра запомніў: калі Саша дастаў з кішэні грошы, злыдзень гэты нядобра ўхмыльнуўся. Ого, кажа, колькі ў цябе грошай. Саша перамаўчаў. Ну дапілі яны тое віно, усе трое пайшлі да пераезда. У Сашы быў веласіпед, і ён хацеў ехаць, але яго спыніў гэты злыдзень. «Пачакай! Што ты кідаеш суседа аднаго. Пойдзем разам». І сцежкай, уздоўж палатна, пайшлі. А праз паўгадзіны Сашка аказаўся пад цягніком. Веласіпед ляжаў у кустах, а гэты знік, як у воду ўпаў. Каб я тады адразу, як убачыў сына распалавіненага, ведаў, з кім ён ішоў, я б яго з-пад зямлі дастаў і забіў бы, гада, а тады хай бы што хацелі са мною рабілі.
- Бог з табою, сват! Што ты гаворыш... - аж пляснула рукамі Марыля. - Навошто грэх такі на душу браць? Разбяруцца без нас.
- Разбяруцца... Хто больш грошай усуне - на тым баку і праўда.
Марыля памаўчала, папыталася:
- І што ж, забраў ён тыя грошы ў Сашы ці не?
- Не, не забраў, - з нейкай злараднасцю сказаў сват. - Не паспеў, сабака. Не спадзяваўся, мусіць, што цягнік спыніцца...
Ён злосна гмыкнуў:
- Гэхм! І яшчэ, галоўнае, будуць папракаць мяне: скупярдзяй!.. От жа людзі! Знаю, знаю, каму ў вёсцы маё багацце - костка ў горле. Толькі я не краду, не махлюю, зарабляю капейку сваім мазалём і, калі трэба, ніколі не пашкадую. Абодвум сынам паставіў дамы, як званы, абстаноўку справіў - у горадзе такой не знойдзеш. І пахаваю сына як мае быць. Хай не думаюць. Касцюм крымпленавы купіў, пярсцёнак залаты, гадзіннік электронны. Усё, што трэба, зраблю. Мне...
- Сцяпанко... - далікатна перабіла яго незнаёмая жанчына і кіўнула на пярэдні пакой. - Там пра вянок пытаюцца. Хочуць нешта параіцца.
- Што раіцца? Я ж ім сказаў! - пакрывіўся ён незадаволена, але падняўся, пайшоў за жанчынай.
Ля труны сядзелі Саня з Віктарам, старэйшы Сашаў брат з жонкаю. Саня ўжо не галасіла, толькі сутаргавата прыціскала складзеныя рукі да грудзей і моўчкі, роспачна хітала галавою - мусіць, не было ўжо сілы і плакаць.
Марыля павяла вачыма па хаце - Валі нідзе не было відаць. «Можэ, ёй кепско?» - занепакоілася яна, і калі свацця праходзіла міма, папыталася шэптам:
- А дзе ж гэто Валя?
- У нас яна. З самай раніцы ў нас. Як Сашку прывезлі, яна пералякалася моцно, малако нават прапало. То мы яе спецыяльна адаслалі туды. Малое соскі ў рот не бярэ, крычыць, аж заходзіцца. Быццам і яно што панімае...
- Пайду хіба пагляджу, як яна там, - сказала Марыля і паплялася на двор.
Валя сядзела ў хаце адна. Малы спаў у калясцы. У хаце быў прыцемак - гарэла настольная лямпа.
Азвалася яна роўным, спакойным голасам:
- Праходзьце, бабуля, сядайце.