Прыдумаўшы нейкі клопат, яна пайшла да іх сама. Абрадаваўся ёй, здаецца, адзін толькі Сцёпка. Зося ж, як заўсёды, сядзела панурая, гаварыла неахвотна і непрыветліва. А Янак схапіў сякеру і адразу падаўся з хаты.
Нядобрае Марыля адчула яшчэ тады, калі нявестка і сын, абое, перасталі хадзіць да іх па ваду. Апошнім часам, калі старая лантухоўская студня без належнага догляду завалілася, Зося і Янак бралі ваду ў іхнім калодзежы. Гэта было праз агарод, і блізка, і зручна. Дый і вада тут, з крыніцы, заўсёды халодная, смачная і ніколі, нават у самую спёку, не выбіралася.
Хадзілі, хадзілі, а тут раптам як адрэзала. Спярша не пайшла нявестка, а потым ужо і сын. Ну што Зося не паказвалася, дык Марылю гэта асабліва не здзівіла, бо тая і раней часцяком, як толькі што сама сабе надумаецца або нешта ёй не спадабаецца, бярэ адразу вёдры і знарок, каб усе бачылі, ідзе цераз вуліцу да Зернюковых. Хоць гэта і далекавата, і вада там аддае нейкім балотам, цінаю.
А тут не пайшоў і Янак...
«Зазліўса, мусіць, на нешто... Але чым я магла яго пакрыўдзіць, калі?»
Перабірала ў памяці ўсё, што было паміж імі ў апошні час, і не знаходзіла якой-небудзь прычыны, не магла зразумець такой перамены.
Аднойчы, калі Янак быў на двары адзін, корпаўся нешта каля паветкі, Марыля падышла да яго. Запыталася:
- Што гэто ты ўжэ да нас і пе паказваешса? Баішса? Ці, можэ, крыўду якую маеш?
- Ды не, што вы... Якая крыўда, - разагнуўся Янак. - Проста работы вельмі многа. Вам паказалася.
Гаварыў, а сам у вочы ні разу не глянуў. Як бы няёмка было чагосьці, сорамна. Нейкі фальш, няшчырасць былі ў яго словах. Адчувалася, што сын не дагаворвае нешта, утойвае.
«Ну, не хочэш, - як хочэш», - рашыла Марыля і не стала больш лезці з роспытамі. Аднак прыкрасць засталася, і гэта вярэдзіла ёй душу, не давала спакою.
Усё праяснілася значна пазней. Ужо зімой.
Быў якраз вечар перад старым Новым годам. Агародамі яна вярталася ад Тэклі Корчыкавай, дзе звычайна збіраліся на вячоркі. Вярталася крыху раней, чым звычайна, бо ведала, што ў гэты вечар будуць хадзіць «шчодрыкі» і нядобра, калі ніхто з хаты не азавецца. Кандрат яе калі заваліцца спаць, то і громам не разбудзіш.
Марыля падыходзіла ўжо да сваіх веснічак, калі пачула на Янакавым двары, за хлявом, скрып снегу і неразборлівае мармытанне. Яна стала прыглядацца. Ля сцяны нехта варушыўся. Але хто - у цемені, ды яшчэ здалёк, цяжка было разабраць. Толькі па голасу можна было здагадацца, што гэта мужчына. І, мусіць-такі, добра п'яны, бо яго моцна вадзіла ў бакі.
Чалавек таптаўся ля хлява, як бы чаго шукаючы, да нечага прыглядаючыся. Нечакана ён паслізнуўся і, махнуўшы рукамі, паваліўся ў снег. Пачулася сярдзітае мацюканне, і Марыля пазнала: Янак!
«Чаго ён тут? Уляжацца на снег і засне, п'яны, замерзне на такім марозе...»
Марыля вярнулася назад, да Янакавых весніц, і сцежкаю пайшла да хлява.
Янак тым часам падняўся. Цяпер, зблізку, яна магла бачыць, што той трымаў пад пахаю жмак саломы. Дастаўшы з кішэні запалкі, падпаліў гэты жмак.
У Марылі ўсярэдзіне пахаладзела.
«Што робіць?! Запаліць жа хлеў!»
Калі жмак разгарэўся, Янак ступіў да хлява і стаў падсоўваць агонь пад страху.
Марыля кінулася да сына, схапіла за руку.
- Яначак, сынок... Што ты надумаў? Кінь! Чуеш?
- А-а-а! - зларадна выгукнуў Янак. - Прыйшла-такі. Прыйшла-а!..
І, адштурхнуўшы яе ад сябе, кінуў жмак на снег, пайшоў у хату.
Марыля, разгубленая, задыханая, стоячы па калені ў снезе, яшчэ некалькі хвілін не магла супакоіцца, адно толькі чула, як калоціцца, ледзь не выскоквае з грудзей сэрца. Паступова, як далёкае рэха, да яе стала даходзіць тое, што ёй сказаў сын. «Прыйшла-такі!..» Як бы чакаў яе, як бы ведаў, што яна прыйдзе. Але чаго? Навошта? І чаму ён выгукнуў гэта з такой злараднасцю, з такой варожасцю? Нічога не зразумець... Яна падышла да хаты. Святло гарэла толькі на кухні. Марыля асцярожна прыціснулася да сцяны. З хаты чуваць быў глухі сынаў голас:
- ...і толькі я гэта тыцнуў пад страху, а яна тут як тут! Прымчала, як з-пад зямлі выскачыла!..
- А я табе што казала? - гэта ўжо абрадаваны голас Зосі. - А ты не хацеў слухаць. Думаў, што жонка табе вораг. Цяпер будзеш ведаць хто.
«А-а, дак гэто ж яны варажылі... - працяла Марылю здагадка. - Варажылі супраць мяне... роднай маці!»
Цалюткую ноч яна не звяла павек. Крыўда яе была такая вялікая і гарачая, што не было нават слёз, як бы ўсе яны высмяглі...