На двары затрашчала каляска, і праз нейкі момант у хату ўваліўся п'яны Аркадзь.
- А-а, Зося, здароў! - хістануўся ён у парозе. - Што, мужыка свайго шукаеш?
- Хай яго ваўкі шукаюць! - нават не павярнула галавы Зося. Яна хоць і прыйшла сюды з нядобрым, пякучым пачуццём, але гонару старалася не губляць.
- Дак можаш не шукаць. Ён сёння няскора прыйдзе, - загадкава сказаў Аркадзь і, зарыпеўшы пратэзам, падышоў да лавы, гупнуўся, як мяшок. Здзіўлена павёў позіркам па пустым стале. - А што гэто вы, бабанькі, седзіцё без гарэлкі? І сумныя, як асеннія вароны?
- Хопіць, што ты ўжэ вясёлы, - буркнула ад печы старая.
- А і вясёлы! - ляпнуў па грудзях Аркадзь і задаволена засмяяўся. - Мы от з яе мужыком крэпка сягоння пагулялі. Ой крэпка!
- Дзе ж гэто, цікаво, вы так пагулялі? - наструнілася адразу Зося.
- Хо, мало хіба ў вёсцы добрых маладзіц? Уга!
- Кала б вам бярозаваго, а не маладзіц! - падхапілася Зося і стала хапатліва завязваць хустку.
- Гы-гы-гы!.. - аж захліпаўся ад п'янага рогату, адкідваючы галаву назад, Аркадзь.
- Сціхні ты, боўдзіла! - узлавалася старая. - Разгігікаўса тут, а яна унь падумае і праўда.
Ляснуўшы дзвярыма, Зося выскачыла з хаты.
З таго дня маладзіца згубіла галаву зусім. Ад Янака нідзе ні на крок. Той ідзе ў калгасную кантору на нарад - і яна, кінуўшы дамоўку, дзяцей, ззаду, за колькі крокаў, маўклівым ценем сунецца. Ён корпаецца з маторам у кароўніку - і яна стаіць за вуглом, выглядвае.
Спачатку Янак злаваўся, спрабаваў угаварыць жонку, сварыўся - нічога не памагло. А тады махнуў рукою - чорт з табою, рабі што хочаш!
Гэтак Зося і трапіла аднойчы ў непрыемную гісторыю, якую ў вёсцы доўга яшчэ пасля перамывалі злыя, насмешлівыя языкі.
...Ноччу Гэля Лявонава падхапілася і, накінуўшы наапашкі кофту, выйшла на двор. Вось-вось мелася ацяліцца яе Лысуха, і праз кожныя дзве-тры гадзіны Гэля бегала ў хлеў, прыслухоўвалася да каровінага дыхання, гладзіла яе па цёплых, пукатых баках. Але і на гэты раз ніякіх прыкмет яна не заўважыла. Лысуха спакваля жавала жуйку, дыхала роўна, спакойна.
Гэля ішла па двары, падыходзіла ўжо да ганка, калі ёй здалося, што ў агародзе як бы што мільгнула. Глянула - і аслупянела. У разоры сярод бульбоўніку, якраз насупраць вокнаў, стаяла доўгая шэрая здань. Ногі Гэліны як бы прымерзлі да зямлі, усярэдзіне ўсё пахаладзела.
Хоча азвацца, гукнуць каго - голас прапаў. І з месца скрануцца не можа. Здань таксама стаіць, не зварухнецца.
Што было б - невядома, ды тут з будкі, пачуўшы гаспадыню, высунуўся Тарзан - здаравенны і злы, як чорт, Гэлін сабака, ціха, лісліва скавытнуў. Гэта вывела Гэлю са здранцвення, і яна здушаным голасам крыкнула:
- Тарзан! Вазьмі яго! Кусі, кусі!..
Сабака рвануўся ў той бок, куды яна паказвала рукою, але туга напяты ланцуг утрымаў яго, і ён, адно толькі грабянуўшы ў паветры пярэднімі лапамі, злосна забрахаў.
Здань матлянулася ўбок і сіганула разораю на шнуры.
- Кусі яго, кусі!..
Гэля нагнулася і дрыжачымі рукамі спусціла сабаку з прывязі. Тарзан куляй ірвануў у канец двара, з ходу перамахнуў цераз весніцы і зашастаў па бульбоўніку. Зразумеўшы, мусіць, што не ўцячы, здань кінулася цераз загоны да суседавага плота. Прайшло нейкае імгненне, і ў цемнаце жнівеньскай ночы пачуўся немы, адчайны крык.
«Ох Божэ ж ты мой, гэто ж чалавек... Пакусае, халера», - захвалявалася Гэля і пабегла следам, на агарод.
- Тарзан, сюды! Сюды!..
- А-а-а! - зноў пачуўся крык.
Задыхаўшыся, Гэля дабегла да плота.
- Сціхні, Тарзан! Сціхні, каму кажу!
Тарзан аж заходзіўся зацятым брэхам. Гэля намацала на загрыўку ашыйнік і моцна тузанула сабаку, крыкнула:
- Ану марш у будку! Ну!..
Толькі цяпер Гэля ўбачыла вузкую, на адзін адарваны штыкет дзірку, а па той бок плота - распластанага на траве чалавека.
- Ага! Папаліса, паганцы! - дзесьці ў цемнаце сюды бег, спяшаўся сусед, стары Лявошка. - От я вам зараз... Вы ў мяне!..
Лявошка бліснуў ліхтарыкам Гэлі ў твар і асекся.
- Ты?! - выгукнуў ён здзіўлена. - А я бо думаў... Няўжэ ж гэто ты абірала мае яблыкі?
- Якія яблыкі? - перабіла Гэля старога. - Гляньце унь туды! Нехта ляжыць... Напужаў мяне да паўсмерці.
Лявошка перавёў святло ліхтарыка пад яблыню, і тады яны ўбачылі на зямлі нерухомую постаць. Гэта была жанчына. Твар свой яна прыкрывала рукамі.
Стары нагнуўся, хацеў, мусіць, адняць яе рукі, але жанчына раптам узняла галаву і бліснула на Лявошку злымі, калючымі вачыма.
- Зося?! - здзівіўся Лявошка і нейкі момант, збянтэжаны, не ведаў, што рабіць.
Дзіва што! Было ад чаго разгубіцца. У пятлю, якую ён падрыхтаваў для вясковых разбойнікаў, што начамі абіралі яго сад, трапіла Зося Лантухава - яго сваячка, жончына стрыечная сястра!