Аказалася, у калодзежы - Янак!
Марыля гэтак спалохалася і разгубілася, што не магла даўмецца, як жа ёй ратаваць сына. Схапілася адразу за шэст жураўля, якім дастаюць ваду, але калі Янак павіс на ім, выцягнуць шэст наверх у Марылі не хапіла сілы.
Кінулася шукаць вяроўку. Ды дзе яе ў цемнаце знойдзеш? Наткнулася ў хляве на лесвіцу. Здагадалася: найлепшы ратунак. Узяла лесвіцу - і да калодзежа. Падала Янаку, а той ужо, мусіць, так залядаў, што не можа нават ступіць на перакладзіну.
Ледзь дачакалася, пакуль мокрая, без шапкі сынава галава паказалася нарэшце з калодзежа.
Марыля падхапіла закалелага Янака пад пахі, праз агарод павяла ў сваю хату. Нацёрла, напаіла малінавым адварам - і на печ, на гарачы чарэн, пад Кандратаў кажух. Раніцаю прачнуўся - як бы й не прымаў ледзяной купелі. Мо толькі з тыдзень пакашляў...
Сапраўдная бяда прыйшла пазней.
...Яна корпалася нешта ў сенцах, здаецца, замешвала каровам сечку, калі раптам прыбегла Надзі Накразавай дзяўчынка і, не пераступаючы парога, задыхана сказала:
- Цётачко... Мама казала, каб вы хутчэй беглі да школы... Там Янак ваш разбіўся!
Марыля як стаяла, так мяшком і аб'ехала на падлогу.
- Ой, цётачко! Што з вамі?! - замітусілася ля яе перапалоханае дзяўчо. - Можа, вам вады даць?
- Нічого... Не трэба... - слаба сказала яна і папрасіла: - Памажы мне, дзіця, падняцца...
Як ішла вуліцаю, шнурамі - Марыля не помніць. Апамяталася ўжо ля школы, на гасцінцы.
Натоўп людзей...
Убачыўшы яе, людзі расступіліся. Ля вялікага цёмнага грузавіка стаяла пакарабачаная інвалідская каляска. Усярэдзіне нікога не было. На раструшчаным шкле і на бруку чырванелі плямы крыві.
- А дзе ж Янак? - Марыля няўцямна, баючыся ўбачыць самае страшнае, павяла позіркам наўкол. - Дзе мой сын?!
Некалькі чалавек кінуліся да яе, узялі пад рукі, адвялі далей ад каляскі.
- Жывы твой Янак, жывы, - казала Надзя Накразава. - Толькі што павезлі ў больніцу. Віктар якраз...
- Жывы... - выдыхнула абрадавана Марыля. - Жывы... Я паеду да яго.
І толькі цяпер Марыля ўбачыла, што прыбегла сюды як стаяла - без хусткі, у фартуху, з перапэцканымі па локці рукамі. Так ехаць у бальніцу нельга было.
Яна вярнулася дадому, пераапранулася ў чыстае і спадарожнай машынай паехала ў Лагішын.
Віктар быў яшчэ там. Стаяў пры акне, у доўгім бальнічным калідоры.
- Ну, як ён? - кінулася да яго Марыля. - Жывы?
- Жывы-то жывы... - нахмурыўся Віктар. - Але...
- Што «але»? Што? Ну, кажы ж!
- Што казаць... Разбіўся моцна. Кроў увесь час цякла з рота. Павезлі от на аперацыю...
- Ох, Божэ ж ты мой Божэ! Адвядзі бяду нянажаную... Не дапусці да благого, Літасцівы...
Пасля аперацыі да Янака іх не пусцілі. Доктар, праўда, абнадзеіў:
- Будзе жыць. Едзьце спакойна дадому. Наведаецеся дні праз два. А пакуль нельга. Слабы.
Але і праз два дні Марылю да сына не пусцілі. Янаку стала горш, яго адправілі ў Пінск, у раённую бальніцу...
Праляжаў ён там ажно два месяцы. Нацярпеўся, бедны, пакут. З таго свету, можна сказаць, дасталі чалавека.
Янак вярнуўся дадому пад Новы год. Яму часова прызначылі пенсію. Сказалі: нічога цяжкага пакуль не рабіць, не браць у рот нават кроплі.
Удзень Янак ляжаў на печы, у цяпле, альбо, накінуўшы куфайку, сноўдаўся па двары ў нейкім маркотным задуменні. Вечарамі заглядваў у бацькоўскую хату пасядзець, пагаманіць альбо ішоў да Віктара, на тэлевізар. Пасля бальніцы яны, здаецца, памірыліся і той прыкрай сваркі больш не ўспаміналі.
І ўсё ж Марыля бачыла: як ні бадзёрыўся Янак, самотна было ў яго на душы. Нудзіўся ён. І чым далей - тым больш. Нешта як бы гняло яго, тачыла з сярэдзіны. Піць, аднак, не піў. Трымаўся аж да сярэдзіны лета. І толькі пахаваўшы Косціка, запіў зноў.
Аднойчы, калі Марыля і Кандрат ужо клаліся спаць, Янак на добрым падпітку ўваліўся ў хату і папрасіў гарэлкі. Калі не пляшку, то хоць бы шклянку або паўшклянкі. Марыля пачала ўгаворваць сына: хопіць і таго, што выпіў, ідзі спаць.
- Значыць, не дасце? - сказаў ён. - Шкадуеце?
- Цябе, сынок, шкадуем, цябе...
- Шкадуеце... Ніхто не хоча мяне разумець. Родная маці і тая... Іэх! - стукнуў кулаком па стале Янак і, звесіўшы галаву, заплакаў - ціха, з усхліпам, як пакрыўджанае дзіця.
Усяго магла чакаць Марыля - што ён будзе настойваць, прасіць, як гэта было раней, пакуль усё ж не выцыганіць сваіх сто грамаў, што ён пакрыўдзіцца, грукне дзвярыма і пойдзе, як гэта часам здаралася перад бальніцаю. Усяго магла чакаць яна, толькі не гэтага. Бачачы, як ходырам ходзяць сынавы худыя плечы, Марыля зніякавела. Ёй і шкода было сына, што хоць ты бяры ды зараз жа даставай тую праклятую гарэлку, каб толькі ён супакоіўся, і разумела, што гэтага рабіць нельга. Як жа даваць яму піць, калі кожны глыток гэтай атруты яму на шкоду?