Jussu Magistri Marschalcus convocato exercitu a. 1386. contra Lithwanos venit ad vadum quoddam, premittens aliquos ad [312] ad experiendum, quomodo amicus ordinis se habeat; huiusmodi vero virum mortuum invenerunt occasione regis Schiryal, reversique in occursum Marschalci et exercitus, exponunt omnia ibidem gesta et acta minus bona. In flumine vero Sudena matura previa meditacione se cum suis retrovertit.
Rex astucia inventa misit marschalko filium viri, quern occideret, ut perderet eum. Quern frater Walroder perdidit in continent. Rumor eciam oritur, quomodo rex misisset in omnem regionem suam et in Russiam, dicens: quomodo Marschalkus modo non haberet populum in terra sua, sed sepulti essent cum cutibus suis. Quo audito magister per totam Prussiam post reditum in vindictam predictorum, convocat exercitum, cum quo venit ad Nergam. lnvenitque Schirgal in vallo prope antiquam Kaw in custodia terre cum populo suo, stetitque in vallo domus cum innumeris bombardis et telis ordinatis in exercitum Magistri, vadum cum constipaverat, super quo multum sperabat, invasitque exercitum Magistri cum sagittis bombardarum; unde Magister misit fratrem Rumpenheym, commendatorem de Ragnita, fratrem Johannem de Lorche, advocatum Sambiensem et fratrem Alff, qui eciam ante tempora in agoniis multis paganos molestaverat. Qui processerunt. Nunc concludit hoc cronica, sed dat premissus sermo confictus uti in brevi intellexi; imo postpono eum et reincipio subsequentem.
[314] Anno 1387. per Marschalkum convocatur reysa magna contra paganos. Frater Conradus Walroder transiit in Lithwamam castrum Meyschegallen incinerans ad fundamentum, 1340 captivos deducens de eo in Prussiam, preter eos, qui in igne perierant.
Reyse quedam edicte in hyeme erant, sed non consumate propter aur intemperiem, que quidem proptrer peregrinos erant mandate. Multa quidem ad detractionis opprobrium evitandum attemptantur, quae ut sic non fierent, licet non semper habeant finem adoptatum. Quilibet enim habet sensum suum. Pagani raro bonum faciunt post, sigillo Wytaudi falsificato sicut et parentum suorum.
Anno 1388. Magister et preceptores statuunt reysam frater Engelhart Rawe Marschalkus, et magnus commendator [316] intrant Lithwaniam, terram Romanye per pratum ad castrum Wyssewalde obsidendum, in quo dux Schirgal tunc temporis manebat, qui cum bombarda contra cristianos ordinata multos occiderat; quare exercitus retrocessit ad locum, quo non poterat tangi. Marschalcus in primo sompno excogitavit et totus exercitus processit in castrum Wilkenberg. Pagani exercitum videntes, soli castrum combusserunt. Quo comperto, Schirgal venit ad Nergam, ubi ut optavit cum marschalco tractatum habuit et cum commendatore magno, demum exercitus in reditu multa dampna incendio et predacione fecerat. Wytaudus vero visus est in campis et cristiani convertunt se ad naves et ad patriam.
Post pascha Marschalcus misit consortem suum fratrem Alff de Czudendorff ad predandum in solitudinibus, ubi 4 piscatores captivabant et revertunur.
Dehinc dux Gelrensis, proponens ire contra paganos, in terra Stolpensi cum suis per Eckardum de Walde captivatur et vinculatur in castro Valkenborg, donee in vindictam huius ordo dictum Eckardum devastaret etc.
Magistri precepto Marschalkus et commendator magnus [318] predicti cum aliis preceptoribus, cum peregrinis vicerunt Valkenborg vi, ducuntque ducem sic absolutum in Prussiam.
Murus quoque in parte in Koslyn depositus ordinis precepto propter excessum quendam incolarum. Suspectus tamen quibusdam habebatur Magister, qui a paganis et cristianis non modicas habuit impugnaciones, cum tamen pro ordine die et nocte vigilaret, continencia laude digna, oracionibus, jejuniis, vigiliis et ceteris operibus virtuosis Obiitque anno 1489. in bona racione, sacramentis munitus, et sepultus est in Merienburg; cuius anima sit cum cristo.
Convenerunt deinceps preceptores et elegerunt magnum commendatorem in locum tenentem Magistri, qui a media estate usque ad XLmam vices Magistri supplevit.
Interim oritur odium inter fratres, quum Gotfridus de Kulen prefectus in Rastenburg, et Johannes de Strifen prefectus in Barten, qui intrant deserta contra paganos. Conductor vero eorum in fluvio convertit se ad paganos. Nichilominus idem captivabant aliquos, a quibus audiunt, Lithwanos in magna copia transire in Prussiam, et querunt ab alio conductor, quomodo possent eis approximare et duxit eos ad vestigium eorum et persequntur plures occidendo, sequendo die et nocte, donee veniunt ad stagnum, quod contiguum fuit terre Prussie, ubi 12 [320] ex eis occiderunt et unus evasit; duos tamen piscatores Litvwani captivaverant ant ea, a quibus audiunt, cristianos in propinquo esse cum copia magna. Quare convertunt se ad sua et occurrunt eis cristiani, a quibus multi sunt occisi vulnerati in equis et preda magna dampnificati; captivi quoque ducti.
Eodem fempore commendator de Ragnita, preceptores de Ynsterburg de Tapiow etc. proficiscuntur cum viris de Rumpenheym in Samaitarum terram, intrantes in Nyntegeten vulgariter non avisatam capiuntque et occidunt in numero ultra 500, conveniuntque in montem Krumpste Kalwe et sani reverruntur preter unum, qui captivatus fuit.
In illo quoque tempore Magister Lyvoniensis cum 4 commendatoribus venit in Merienburg et fit ibidem capitulum et de communi consilio et consensu eligunt in Magistrum generalem fratrem Conradum Walroder divina misericordia, qui pridem erat Marschalcus, similiter Magnus commendator et in omnibus semper se bene habuerat. In Magisterii eciam dignitate constitutus multas tulit impugnaciones. Matura quoque meditacione cogitat, quomodo paganis atque Polonis resistere possit, qui multipliciter a fra tribus erant dampnificati.
In hyeme fra ter Marquardus commendator et f rater Kun advocatus Sambiensis cum suo collega et ceteris a [322] Mymila transeunt in terram Medenik non avisatam, quam igne et preda devasant. Lithwani vero sequuntur eorum vestigia, persequntur eos usque ad quandam paludem non gelatam. Maximeque erant nives, ubi commendator de Mymila Nicolaus Cassow captivatur. Lithwani vero juxta errorem suum proposuerunt, unum cristianum offerre diis, ceciditque sors super dictum commendatorem, impositumque equo suo cremare voluerunt, qui perfusus cruore ex vulneribus rubicundus apparuit, alligantque ad 4 vibices cum manibus et pedibus et circumposito igne suffocatus est. Cuius anima requiescat etc. petit cronica longo sermone. et aliorum eciam occisorum, puta Wygandi de Margborg fratris Quervert etc., qui cum 60 est occisus et eciam ultra 70 nobiles; eciam 200 equos pagani obtinuerunt. Signiferum de Sambia capiunt vocabulo Mericus. Alii revertuntur ut poterant ad patriam.
In hyeme conveniunt prefecitus de Insterburg, frater Alff de Czudendorf, collega commendatoris de Balga cum prefecto de Tapiow in copiam et pertranseunt desertum usque ad flumen Drause vulgariter et pauci occurerunt eis, de quibus captivant aliquos, alii evaserunt, et ductu racionis revertuntur ad sua cum parvo profectu.
Dux Schirgal misit quendam dictum vulgariter Granden anno 1390. cum 60 viris inveniuntque castrum Sweygruwen inavisatum, ad quod profecti erant, ubi suburbium incinerando, vim castro intulerunt, unum occiderunt et 6 captivabant et regrediuntur domum. Quos prefectus de Ynsterburg cum 28 per sequitur usque in tercium diem et orto sole 4 ex eis occiderat duos conductores similiter, alios vero captos per tabs suspenderat. Omnem quoque eorum rapinam cum XVI equis detulera tin terram.
Frater Eghardus Rawe Marschalkus statuit reysam venienque in Ynsterburg propter temporis et aure intemperiem rediit domum.
Deinde temporis qualitate arridente Commendator de Ragnita cum aliis a Marschalco ei in succursum missis, sc. prefectis de Ynsterburg et de Girdow intrantque inavisatam terram Kaltanenen, ubi ultra 400 occiderat atque captivaverat, aliis evadentibus et in reversione Lithwani sequuntur cristianos et ex eis 4 perdiderunt et cum gracia domum redierunt.
Eeodem tempore divulgata est diversitas animorum inter Wytaud et Schirgal. Wytaud petit graciam magistri, ad quam post consultacionem factam eum suscepit. Comes de Reneke, [326] frater Marquart in captivitate detinetur, qui ex parte Schirgal Wytaud manum dederat. Suaseruntque ei et inducunt ad cristianismum. Marquardus dictus intimavit magistro, quomodo per astucia Wille castrum posset vinci. Sudemunt, talia senciens, celeriter adiit regem Karibol, avisans eum dicens, quomodo Wytaud cum cristianis Wiliam vincere vellet; unde armato iam castro, Wytaud venit et V fratres ei occurrunt, quos suscepit venitque in Prussiam, a captivitate quidem eos deduxit.
Cumque venisset in Gartyn, misit fratrem suum Ywanum et ducem Andream cum litteris sigillatis admagistrum dicens: omnia, que dudum promisisset, firmiter velle tenere. Magister vero remisit ei Amoldum Borgeler Commendatorem de Balga, fratrem Marquardum Saltzbach, dominum Thomam Surwille, prefectum de Rastenburg et veniunt in Garten per interpretem Komot Czolner dictum, ut commissa Magistri Wytaudo proponant. Et conveniunt prope flumen vulgariter Licke et faciunt ibidem inter Witaudum et ordinem perpetuam pacem.
Quo facto, Magister de longinquis vocat suos ad reysam contra Lithwanos; unde Marschalkus predictus precepto Magistre de Garten proficiscitur per Nergam in Lithwaniam; Witaud cum suis venit eis in succursum, transeuntes in litore Lilhanico et vi[328]cerunt Meischengallen et deinde Kernow, quod Lithwani soli succenderant et abierunt. Multi quoque ordinis et hospitum sunt occisi; eciam paganorum multi in captivitatem ducuntur et convertunt se ad Prussiam. Vexillum sancti Georgii tenuit dominus Appil Vochs de Flanken, Comes de Morse vulgariter et domicellus de Marka vulgariter insignia militaria susceperunt, deque paganis 2000 portarunt.