От, пані Катажына — ну што з імі зробіш. I потым, што гэта за мова?! Ці ж можна размаўляць на гэткай туземнай мове?! На сцэне трэба па-французску або па-польску.
Кацярына. А па мне, паночку, няма лепш той мовы, на якой маці калыханку пела.
Пшэбыеўскі. Маці! Калыханку! Не, не. Ні пець, ні танцаваць! Не тая парода. Трэба выпісваць італьянак.
Кацярына. Занадта складана пан усё прыдумаў — вось і не атрымліваецца. А што пець ды скакаць — нашы дзяўчаты не горш за італьянак могуць.
Пшэбыеўскі. О пані! Мастацтва — тонкая рэч. Тут патрэбна парода. Віва — кантабіле, тэмпо — брыо.
Кацярына. А вось пагляньце — ваша брыла.
Кацярына збірае танцорак і музыкаў, і пачынаецца танец, усе спяваюць.
Дзяўчаты акружаюць пана, танцуюць з ім. Кацярына пяе.
Танец працягваецца, усе пяюць.
Кацярына зноў побач з панам, спявае.
Пасля гэтых слоў Пшэбыеўскі грозна топае нагой, усе разбягаюцца.
Пшэбыеўскі. То цо такое пані мувіць!
Кацярына. А гэта песня такая.
Пшэбыеўскі. Ах, то песня?
Кацярына. Песня, песня.
Пшэбыеўскі. Песня добрая. Гэткія песні трэба запісаць і выдаць ксёнжкай у Варшаве. То туземны фальклор.
Кацярына. Пан так навукова кажа, што і зразумець цяжка.
Пшэбыеўскі. Але. Да навукі я маю розум. А пані Катажына вельмі добра скакала. Зусім як тая козачка. (Хоча абняць Кацярыну.)
Кацярына. Козачкі не толькі скачуць, яны яшчэ і бадаюцца.
Пшэбыеўскі. О, пані Катажына, я толькі меў намер падзякаваць за танец.
Кацярына. Пан казаў, што мы не ўмеем танцаваць.
Пшэбыеўскі. О, я толькі меў на ўвазе, што гэткія танцы не для сцэны. Мастацтва — тонкая рэч. Вось калі будзе гатова мая опера…
Кацярына. А калі ж яна будзе гатова?
Пшэбыеўскі. О! Такое грандыёзнае прадстаўленне мае быць толькі па асаблівым выпадку. Напрыклад, для вяселля. Як пані Катажына адносіцца да вяселля?
Кацярына. Гэта справа добрая. Ды вось жаніха няма.
Пшэбыеўскі. Жаніха можна знайсці.
Кацярына. Цяжка знайсці такога, якога хочацца.
Пшэбыеўскі. А якога пані хоча?
Кацярына. Каб быў прыгожы…
Пшэбыеўскі. То ці ж я не прыгожы — такіх шчыблетаў ні ў кога ў акрузе няма, а фрак з самога Парыжа.
Кацярына(убок). Добры фрак, ды сам дурак. (Пшэбыеўскаму.) Яшчэ каб разумны быў.
Пшэбыеўскі. О, па розуму мне тут роўных няма.
Кацярына. Вось гэта праўда, цяжка пару знайсці.
Пшэбыеўскі. Другі раз ну проста распірае ад розуму, не ведаеш, што і рабіць.
Кацярына. Падзяліліся б з кім.
Пшэбыеўскі. А я так і раблю, я парады ўсім тады даю. Вось і панне Катажыне хачу даць.
Кацярына. Якую ж гэта параду пан хоча мне даць?
Пшэбыеўскі. Выходзьце, пані Катажына, замуж.
Кацярына. Дзякуй, так і зраблю. Толькі вось каго жаніхом абраць — парады ў пана пытаць не стану.
Уцякае, пан бяжыць следам.
Пшэбыеўскі. За мяне, за мяне, як крулеву апрану, у Варшаву завязу.
Кацярына выскоквае ў дзверы, а пан сутыкаецца з Несцеркам.
Несцерка. Дзень добры, паночку.
Пшэбыеўскі. От, халера ясна, збегла.
Несцерка. Э, паночку, дзеўку голымі рукамі не зловіш.
Пшэбыеўскі. Тады сеткай зловім, залатой. Як адвязу ў Варшаву… Кажы, што новага.
Несцерка. Ох, паночку, што ні навіна, то не радасць.
Пшэбыеўскі. За дрэнныя весткі — сам ведаеш, якая ўзнагарода.
Несцерка. Што рабіць, як лепшых няма. I так заходзіў, і гэтак. I з ёю гутарыў, і з бацькам. Убіла сабе ў галаву гэтага Андрэя — за яго, або ў ваду, кажа, — і ўсё тут.
Пшэбыеўскі. А што ж бацька — тысячу мне вінен, — сілком хай цягне да касцёла. За гэтыя грошы дзве такія Катажыны купіць можна.
Несцерка. Ён не супраць, але ж пан хацеў паціхеньку абвянчацца.
Пшэбыеўскі. Але. Катажына, хаця і прыгажуня, а мяшчаначка, не з рукі мне, Пшэбыеўскаму, пры ўсім народзе. Вось пажыве ў Варшаве, стане паненкаю…
Несцерка. А сілком, паціху, — не атрымаецца. Дзеўка не конь, вупраж не накінеш.
Пшэбыеўскі. Захочаш пакатацца — запражэш. Дзе ж твая хвалёная хітрасць?
Несцерка. Пры мне, паночку, пры мне. Вы казалі, што вам абы да касцёла, а там ужо ваш клопат.
Пшэбыеўскі. От, пасля касцёла дзеўка мякчэй становіцца.
Несцерка. Вось я і прыдумаў…
Пшэбыеўскі. Ну дык расказвай, што ты прыдумаў.
Несцерка. Даведаўся я, паночку, што Кацярына чакае Андрэя з дня на дзень. I хочуць да касцёла…
Пшэбыеўскі. То разбой! Я паклічу варту!
Несцерка. Э, паночку. Толькі спалохаеце. А вось мы ёй вестачку пададзім — як ад Андрэя. А пан пераапранецца — ды замест яго пад вянец. А там — воля ваша, мой клопат — да касцёла.
Пшэбыеўскі. От праўда, галота на выдумкі хітрая.
Несцерка. Хай пан загадае запрэгчы тройку — увечары я пад’еду па Кацярыну, у мяне ўжо ўсё дамоўлена.
Пшэбыеўскі. Малайчына! Толькі зробім гэта заўтра. Усё падрыхтаваць трэба.
Несцерка. Як пан скажа. А тады б няшкода перакусіць ды выпіць.
Пшэбыеўскі. Пшэбыеўскі ведае, як мужычка ўзнагародзіць. За тое, што добра прыдумаў — добра і пагуляеш. Я ведаю, што вашаму брату трэба. (Адкрывае заслону — за ёю стол з ежай і віном.) Пі, гуляй, а заўтра праспішся — і за работу.
Несцерка. Было б сказана — нам забыць нядоўга.
Пшэбыеўскі(прыпыняе Несцерку). Толькі памятай: аб нашых задумах ніхто не павінен ведаць.
Несцерка. Што гэта пан як быццам некага баіцца?
Пшэбыеўскі. А ты што, нікога не баішся?
Несцерка. А каго ж мне баяцца?..
Пшэбыеўскі. Ды вось прыходзіў раніцой бургамістр, цябе шукаў, казаў, трэба, маўляў, у астрог пасадзіць.