— Гэта вельмі добра, лэдзі Шэвені-Гарэ, што вы не даяце волі сваім пачуццям. Я разумею, якім страшным шокам гэта было, і…
Лэдзі Шэвені-Гарэ перабіла яго.
— Праўда, спачатку было як шок, — пагадзілася яна. Яе тон быў лёгкі, гутарковы. — Але, ведаеце, ніякай смерці ў сапраўднасці няма, ёсць толькі Змена. — Яна дадала: — На самай справе, Гервазы стаіць зараз якраз за вашым левым плячом. Я выразна бачу яго.
Левае плячо маёра Рыдла злёгку ўздрыгнула. Ён з недаверам паглядзеў на лэдзі Шэвені-Гарэ.
Яна ўсміхнулася яму загадкавай, шчаслівай усмешкай.
— Вы не верыце, вядома! Мала хто верыць! А мне свет духаў такі ж рэальны, як гэты. Але, калі ласка, пытайцеся ў мяне, што хочаце, і не бойцеся ўсхваляваць мяне. Я зусім не засмучана. Разумееце, усё — Лёс. Чалавек не можа мінуць сваёй Кармы[7]. Усё супадае — люстра — усё.
— Люстра, мадам? — запытаўся Пуаро.
Яна слаба кіўнула галавой у той бок.
— Але. Яно разбіта, вы бачыце. Сімвал! Ведаеце верш Тэнісана? Я любіла чытаць яго дзяўчынай, хоць, вядома, тады не разумела глыбіннага сэнсу. «Раскалолася люстра ад краю да краю. Праклён мяне спасцігае!» — крыкнула лэдзі з Шэлата». Вось што здарылася з Гервазы. Праклён спасцігнуў і яго. Я думаю, вы ведаеце, што большасць вельмі старых родаў носяць на сабе праклён… Раскалолася люстра. Ён ведаў, што быў асуджаны! Праклён збыўся!
— Але, мадам, не праклён раскалоў люстра, — гэта была куля!
Лэдзі Шэвені-Гарэ ўсё тым жа саладжавым голасам сказала:
— Гэта ж тое самае… Гэта лёс.
— Але ваш муж застрэліўся.
Лэдзі Шэвені-Гарэ паблажліва ўсміхнулася.
— Ён не павінен быў так рабіць, зразумела. Але Гервазы быў заўсёды нецярплівы. Ён ніколі не ўмеў чакаць. Яго час прыйшоў — ён ступіў насустрач. Усё так проста…
Маёр Рыдл раздражнёна выкашляўся і рэзка сказаў:
— Дык вы не былі здзіўлены, што ваш муж скончыў жыццё самагубствам? Вы чакалі, што так здарыцца?
— О, не! — Яе вочы акругліліся. — Нельга заўсёды прадбачыць будучыню. Гервазы, несумненна, быў вельмі дзіўны чалавек, незвычайны чалавек. Ён быў зусім не падобны ні на кога. Ён быў адным з Вялікіх і цяпер народжаны зноў. Я ведала гэта даўно. Думаю, ён сам гэта ведаў. Яму цяжка было прыстасоўвацца да дурных і дробных стандартаў штодзённага жыцця. — Пазіраючы цераз плячо маёра Рыдла, яна дадала: — Ён усміхаецца зараз. Ён думае, якія ўсе мы неразумныя. Такія мы і ёсць, сапраўды. Проста як дзеці. Прыкідваемся, што свет існуе на самай справе і што гэта мае значэнне… Жыццё — толькі адна з вялікіх Ілюзій.
Адчуваючы, што ён прайграе бітву, маёр Рыдл у роспачы запытаўся:
— Вы зусім не можаце дапамагчы нам высветліць, чаму ваш муж скончыў жыццё самагубствам?
Яна паціснула сваімі тонкімі плячыма.
— Сілы рухаюць намі — яны рухаюць намі… Вы не можаце зразумець. Вы рухаецеся толькі ў матэрыяльнай сферы.
Пуаро кашлянуў.
— Гаворачы пра матэрыяльную сферу, ці ведаеце вы што-небудзь, мадам, пра тое, як ваш муж размеркаваў свае грошы?
— Грошы? — Яна здзіўлена паглядзела на яго. — Я ніколі не думаю пра грошы. — У яе голасе гучала пагарда.
Пуаро пераключыўся на іншую тэму:
— У які час вы спусціліся сёння ўніз на абед?
— Час? Які ён, Час? Бясконцы, вось вам адказ. Час бясконцы.
Пуаро сказаў:
— Але ваш муж, мадам, быў даволі пунктуальны ў часе — асабліва, як мне казалі, калі датычылася абедзеннага часу.
— Ах, мілы Гервазы… — Яна памяркоўна ўсміхнулася. — Ён быў такі дурненькі з той пунктуальнасцю. Але гэта рабіла яго шчаслівым. І таму мы ніколі не пазніліся.
— Вы былі ў сталовай, мадам, калі пачуўся першы гонг?
— Не, я была тады ў маім пакоі.
— Ці памятаеце вы, хто быў у сталовай, калі вы сышлі ўніз?
— Амаль усе, мне здаецца, — няўпэўнена сказала лэдзі Шэвені-Гарэ. — Гэта мае значэнне?
— Магчыма, не, — пагадзіўся Пуаро. — Тады што-нішто яшчэ. Ці казаў вам калі-небудзь ваш муж, што яго, як ён падазрае, абкрадваюць?
Лэдзі Шэвені-Гарэ, здавалася, не дужа цікавіла гэта пытанне.
— Абкрадваюць? Не, я не думаю.
— Абкрадваюць, ашукваюць, абіраюць нейкім чынам?..
— Не, я не думаю… Гервазы вельмі ўгневаўся б, калі б хтосьці адважыўся на такое.
— Прынамсі, ён нічога не гаварыў вам?
— Не, не. — Лэдзі Шэвені-Гарэ адмоўна паківала галавой, па-ранейшаму без вялікай цікавасці. — Я памятала б…
— Калі апошні раз вы бачылі свайго мужа жывога?
— Ён заглянуў, як звычайна, спускаючыся ўніз перад абедам. Мая служанка была там. Ён проста сказаў, што ідзе ўніз.
— Прыгадайце, пра што ён больш за ўсё гаварыў апошнія некалькі тыдняў?
7
Карма — з рэлігіі індуізму: вучэнне аб пераўвасабленні душ, вера ў тое, што ўсе ўчынкі чалавека вызначаюць яго лёс у будучым, пасля пераўвасаблення.