Чэкіст асцярожна высветліў яе асобу, але тут усё было, як ва ўсіх: Яна Адамаўна Нябога нарадзілася ў Нясвіжы, у гэтым самым доме, гадавалася-вучылася, бацькі загінулі, сваякоў параскідала вайною…
Аднойчы Вікенцій Дамінікавіч злавіў сябе на тым, што па вечарах, вяртаючыся са службы, ён штораз углядаецца ў шыбы бакавога пакойчыка і цешыцца думкай, што Януся, напэўна, яму ўзрадуецца. Раз на тыдзень ён прыносіў гасцінцы з чэкісцкага спецразмеркавальніка. Дзяўчына прымала іх без падзякі, седзячы ля вакна – прыўкрасная, маўклівая і безабаронная. Пяткевіч муліўся, нерваваўся, худнеў, пакуль аднойчы не адчуў, што Яна стала часткай ягонага жыцця. Неяк ён паспрабаваў сказаць ёй пра пачуцці, але ў яго не атрымалася нават банальнага «Я кахаю цябе»: словы засохлі ў горле і выклікала горкі кашаль.
У пяцідзясятым надарылася катастрофа: аднойчы ўвечары дзяўчына села ў фатэль каля вакна, ды так і не паднялася. Януся не рэагавала на гукі, святло, пахі і ўсе штучныя раздражняльнікі дактароў – ад малаточка неўрапатолага да электрычных разрадаў. Але эмалевыя вочы яе заставаліся расплюшчанымі, і вочы гэтыя ўпарта і чакальна глядзелі ў сад. Яна не ела, не піла, не падымалася па натуральных патрэбах, але, здавалася, крыху дыхала і зрэдку нават торгала вейкамі.
Пяткевіч перасадзіў яе ў інвалідны вазок, карміў вітамінамі і добрасумленна вывозіў на шпацыр. За спінай з’едліва шапталіся, але прамовіць нешта ўголас ніхто не наважваўся. Чэкіст вазіў яе ў Мінск і ў Маскву, але найдасведчанейшыя дактары толькі нізалі плячыма: маўляў, незвычайная хвароба, ніколі не сутыкаліся, лепш здайце яе ў спецінтэрнат ад граху падалей…
За адзінаццаць гадоў на твары Янусі не з’явілася аніводнай зморшчыны. Вопратка на ёй чамусьці не пэцкалася і не парахнела, а цела не патыхала нічым: яны проста закрылася пялёсткамі, рыхтык начная кветка. Гадоў дзвесце таму яе, напэўна б, вызналі святой. Але цяпер былі іншыя часы, і суседзі казалі цішком: «Ну, прачнецца яна калі-небудзь, акруціцца са сваім кагэбістам, з’ездзіць з ім у Сочы і пойдзе капаць бульбу, як і ўсе мы тут…»
Два тыдні таму засвяцілася надзея. На апошнім З’ездзе партыі сам таварыш Мікіта Сяргеевіч Хрушчоў урачыста паабяцаў: наступнае пакаленне савецкіх людзей будзе жыць пры камунізме. А пры камунізме, як свята верыў Вікенцій Дамінікавіч, усе праблемы чалавецтва будуць вырашаныя і ўсе хваробы пераможаныя – у тым ліку і самыя незвычайныя. Адно пакаленне вызначалася дваццацігадовым прамежкам; Вікенцій Дамінікавіч меў усе падставы спадзявацца на лепшае.
Але цяпер усім спадзяваннем настаў канец…
…Раніцою начальнік райаддзела КГБ затэлефанаваў у паліклініку і паведаміў, што наглынаўся на пажары атрутнага дыму, але будзе лекавацца саматужкі. Набраў абласное Упраўлення і паведаміў тое ж самае, дадаўшы, што па хуткім часе напіша пра антысавецкую дыверсію падрабязны рапарт. Звязаўся з падначаленымі, адключыў тэлефон, зашморгнуў парцьеры. Спаліў у печцы некаторыя фотаздымкі, напісаў тэстамент, у якім паабяцаў далёкаму сваяку ўсю рухомую і нерухомую маёмасць у тым разе, калі ён возьме на сябе клопат пра інваліда І групы гр. Нябогу Я. А.
Пагаліўся новым лязом, надушыўся адэкалонам «Русский лес», апрануў парадную форму з дзяржаўнымі ўзнагародамі. Пачысціў табельны «макараў», зарадзіў адным набоем і выклаў праваруч.
І, нарэшце, выцягнуў з-пад ложка скрыню каньяку, якую трымаў на святкаванне саракагоддзя, і дзве чаркі: адну сабе, а другую – мармуроваму бюсту на століку.
– Ну што, Фелікс Эдмудавіч, – камітэтчык акуратна адкаркаваў пляшку. – Не спраўдзіў я тваіх спадзяванняў, ты ўжо выбачай. Давай усё ж вып’ем за хуткую перамогу камунізму, якой мне ўжо не пабачыць. Але ж мая Януся абавязкова дажыве да яго – праўда?
Глава 18
– Блядзі вы, дарагія таварышы па партыі, – Мікіта Сяргеевіч Хрушчоў прамакнуў насоўкай лысіну і пранізліва зашморгаў мяккім старэчым носам. – Брудныя прадажныя блядзі, рабалепныя перад Захадам. Учора вы страцілі Кубу. Сёння партбілеты прасерыце. А заўтра што – Савецкі Саюз?