Я заплакаў ад крыўды і шкадавання толькі тады, калі плыў па-сабачы на нізкі бераг Ліпы. А што, у вадзе слёз не відаць.
Касцюкоўскае возера
Касцюкоўскае возера я пераплыў гадоў у адзінаццаць. Дзе на спіне, дзе па-сабачы, але пераплыў і выпаўз, лёг на далёкім беразе. А вось бацька майго аднакласніка не здолеў, хоць і быў мараком, хоць і насіў цяльняшку. Праўда, былы марак-чарнаморац перад заплывам віна напіўся. Ён ішоў да вады, пахістваўся і распранаўся, кашулю кінуў на траву, саколку сцягнуў праз галаву, потым, каля вады чаравікі зняў і штаны-клёш.
Летні вечар задушлівы, гарачы, цёмны. Вось марак і вырашыў паказаць сваім сябрам, як трэба плаваць. Ён забег у ваду і адразу паплыў. І яго сябры, і мы — падлеткі, бачылі, як марак размахвае рукамі і хутка аддаляецца. Потым плёханне сціхла. Колькі часу ўглядаліся ў цемру, у алейны спакой чорнабэзавай вады, у кроплі ліхтароў, на тым беразе, за полем.
Пошукі тапельца пачаліся раніцай. Спрабавалі злавіць невадам. Цягаліцягалі, але марна. Адно некалькі карасёў улезла ў сетку. Людзей на беразе сабралася, як на базары. Расказвалі, як марак ішоў, як плыў, напрамак паказвалі. Апоўдні прыехалі гомельскія вадалазы. У іх шэрыя балоны з кіслародам, чорныя ласты, маскі, ліхтарыкі. Але праз дзве гадзіны вадалазы змерзлі, кісларод скончыўся, тапельца не знайшлі.
Адзін з сяброў марака працягваў пошукі, бо быў п’яны. Казалі, што неўзабаве і ён не ўсплыве. Але раптам ён закрычаў, каб хутка падалі прасціну, бо ён стаіць на назе тапельца. Падалі стракатую радзюжку, бо прасціны не было. Выцягнулі не тапельца, а чорную слізкую пакрышку. Хоць і стаяла спёка, але ў возеры не купаліся, рыбу не лавілі.
Тапельца знайшла цётка, якая павяла на той бераг казу, бо там трава нестаптаная. Марака гайдалі хвалі пад самым берагам у маладым трыснягу.
Праз два дні пасля пахавання тапельца на возеры пачалі купацца, лавіць рыбу. Вось тады я і пераплыў яго. Дзе на спіне, дзе па-сабачы.
Карасёў, злоўленых у касцюкоўскім возеры, дзеці, можа, з год называлі «чарнаморцамі».
Летні дождж
Дождж пайшоў ноччу. У чатыры, нават крыху раней, я выйшаў на ганак. Дождж шапацеў, а ганак быў слізкі і халодны. Калі ідзе дождж, то рыба ні на рацэ, ні на возеры не ловіцца. Неба аднолькава шэрае, што на ўсходзе, што на захадзе. Крыўдна. У мяне ўсё падрыхтавана, рыбацкі рыштунак, заплечнік і боты чакаюць на верандзе. Кляну гідрамет, які абяцаў навальніцу, з кароткачасовым начным дожджом.
Праходзіць гадзіна, за ёй другая. На вуліцы светла. На калюгах з’яўляюцца бурбалкі. Крычыць певень, ціўкаюць пташкі. Хутка апранаюся, іду да ракі. Дажджу амаль няма. Радуюся і спадзяюся, бо пасля дажджу рыба павінна брацца. Рака ціхая, сонная, каламутная. Раскладаю вуды, чапляю чарвякоў, закідаю. Тут зноў пачынае церушыць дождж. Спадзяюся, што ён кароткачасовы. Праз гадзіну чарвякі распаўзаюцца з бляшанкі, выслізгваюць з мокрых пальцаў. Рыба не ловіцца. Хаваюся пад дрэвы. Пад асінай кроплі буйныя, і пад елкай буйныя. Разумею, што гэты кароткачасовы дождж не скончыцца да вечара, ніколі не скончыцца. Мокра сядзець, мокра стаяць, і цыгарэты вільготныя ў мокрых пальцах. І што я раблю на рацэ, пад дажджом?
Той дождж скончыўся вечарам, а палове дзявятай. Я ў гумовых ботах, з рыдлёўкай, пайшоў капаць чарвякоў пад суседаў хлеў. Калі накапаў і вярнуўся, то дачка з жонкай радасна паведамілі, што ноччу зноў чакаюцца кароткачасовыя дажджы.
Размовы
Не сакрэт, што рыбакі размаўляюць з рыбай, з ракой, возерам, вудай, з чарвяком, конікам, кручком, паплаўком. Без гэтага не атрымліваецца.
«Сама і вінаватая. Торгалася, кідалася, вось рот падрала. Ну, давай плыві, малая. Скажы сваім старэйшым, што чарвяк дужа смачны і свежы.» — кажу маленькай плотачцы, апускаю яе ў ваду і расціскаю пальцы. Плотачка знікае ў глыбіні.
«Што ты так закруціўся? Супраціўляцца пачаў, пальцы мне выварочваеш? Я цябе з сабой не для гэтага ўзяў, каб ты тут звіваўся. Там, у вадзе, выгінайся, выпружвайся. Ідзі, папрацуй вадалазам!» — кажу чарвяку, разглядаю, як ён трымаецца на кручку, а потым закідваю пад ліст гарлачыка.
«Ты чаго, што не так? Другі раз жылку блытаеш. Дарма за цябе грошы аддаў. Працуй, лаві рыбу. Вось так. Зноў драбяза. — звяртаюся да спінінга і закідваю ў лодку маленькага шчупачка. — А ты што робіш? Кату цябе сорамна несці. Плыві, жаўтапузы».
З вялікай рыбай размовы сур’ёзныя, але заўсёды шчырыя. Да вялікай рыбіны і павага вялікая. Нават, калі яна адрываецца, і дазваляе толькі ўбачыць сябе на некалькі імгненняў. А калі атрымліваецца дакрануцца, то можна і мацюкнуцца. Вядома, рыбіна не адкажа. Але тут не на рыбіну, а на сябе крыварукага. На няўдачу.