Нёман
Чым большыя грошы гатовы выдаткаваць на рыштунак рыбак, на новую вуду ці спінінг, тым больш пераборлівым той рыбак робіцца. Капрызліва выбірае, адкладае, прыглядаецца, прымерваецца, кратае, узважвае, крывіцца, моршчыцца, перажывае. А потым раптам бярэ ў руку спінінг, узмахвае ім, робіць ледзь заўважны рух, як падсякае нябачную рыбу, і на твары з’яўляецца задавальненне. Ён ідзе з гэтым спінінгам праз краму, быццам берагам ракі.
У вачах туман і чаканне. Лёгка аддае грошы, бо спінінг сам «лёг у руку», бо рыбак у яго паверыў, а гэта, ці не самае галоўнае — паверыць у прыладу і даверыцца ёй...
Бачыў, як на высокім беразе Нёмана наракалі сталічныя рыбакі на свае фірмовыя спінінгі, бо не злавілі ні рыбіны. А мясцовы падлетак са сваім прымітыўным, можа, тым спінінгам яго бацька некалі лавіў, выцягваў рыбіну за рыбінай. Мужчыны хадзілі за падлеткам, як вучні за настаўнікам, паўтаралі яго дзеянні, а ён, як ні стараўся, а так і не змог растлумачыць сакрэт свайго ўмельства. І спінінг абы-які, і катушка прымітыўная, і жылка блыталася праз раз, і блешня ніякая, а шчупакоў малец выцягваў і выцягваў.
Ведаю, што ён верыў у свой спінінг, у сваю раку, у свой бераг і сваю ўдачу.
Палкоўнік
Можа, тыя, хто даўно бегае, ці гуляе ў парку па-над Свіслаччу, яшчэ памятаюць старога. Ён стаяў з вудай і каля шэрай ратонды, і насупраць другой бальніцы, побач з Траецкім, і недалёка ад плаціны, у дзіцячым парку, дзе шумлівы вадаспад. Шмат дзе ён стаяў і глядзеў на раку. Гарадскія рыбакі казалі, што гэты драбнатвары, сівенькі дзядок — палкоўнік. Ён прыходзіў да ракі рана, сыходзіў у другой палове дня. З рыбакамі амаль не размаўляў, адно вітаўся. Ніколі я не бачыў яго з рыбай.
Калі ішоў дождж, то гэты дзядок стаяў побач з ракой у доўгай вайсковай плашч-накідцы. Стаяў спінаю да ветру, а па калянай тканіне бегла вада, цёмны плашч здаваўся жалезным. Кавалак батона размякаў на шурпатым парапеце. Г ады тры і я сустракаў Палкоўніка ці не штодня ў парку, але ні разу не бачыў яго са злоўленай рыбінай, хаця торба заўсёды была пры ім.
У Палкоўніка была тайна, якую я раскрыў і пра якую не расказаў знаёмым рыбакам. Пра тайну дазнаўся выпадкова, а потым двойчы пераконваўся, што не памыляюся. Хаця, якая гэта тайна? Ён глядзеў на раку. Зяблікі і вераб’і дзяўблі ягоны хлеб. Паплавок гайдаўся на хвалях, вуда ляжала на парапеце. Кручка на ягонай вудзе не было.
Палкоўніка збіла машына, на скрыжаванні Камуністычнай і Багдановіча, калі раніцай ён ішоў да ракі. Ён лавіў адзіноту.
Чорны лінок
Чым глыбей залазілі ў багну, тым лепш лавілася рыба. Чым далей залазілі ў багну, тым больш на нагах было чорна-карычневых, пругкіх, як гума, і слізкіх п’явак. Некаторыя, якія не паспелі прысмактацца, аддзіраліся лёгка, а тых, якія не хацелі аддзірацца, даводзілася прыпякаць запалкай. Занятак, скажу табе — не з прыемных. Падносіш адну запалку, а другую напагатове трымаеш. П’яўка ад полымя падсыхае, сціскаецца, чарнее, а потым пачынае выгінацца, курчыцца, як пластмаса. Нарэшце адвальваецца. На скуры застаецца след — чырвоная плямка, з дробных кропак-дзірачак і пухліна. Пасля запалкі, нават калі і моцна была прысмакталася п’яўка, кроў не цячэ. Здаралася, што пакуль зловіш дзясятак карасёў, да ног прылепіцца столькі ж і тлустых п’явак. Мы падцягвалі трусы, завязвалі з бакоў вузламі, стаялі ў штанах, але п’яўкі лезлі пад тканіну, у пах. Не было тады ні ў мяне, ні ў сябра Валодзькі высокіх гумовых ботаў, а жаданне налавіць карасёў, далезці да самых патаемных месцаў на закінутых тарфяных кар’ерах, якія ператварыліся зноў у балота, было.
Я адпальваў п’явак Валодзьку, а ён мне, бо самому рабіць гэта нязручна, цяжка выкручвацца. Адпальваеш і лічыш: «Адна. Трэцяя. Сёмая. Цяпер ты мне...» Запалкі падаюць, падхапіць не паспеў. Скрыначка і запалкі мокрыя. Даводзіцца чорны і пругкі пухір зразаць ножыкам, а гэта зусім кепска і доўга.
Але карасі трапляліся на тых кар’ерах добрыя, здаралася і большыя за далонь. Аднойчы мне пашчасціла і я злавіў ліня. Ён быў слізкі, як п’яўка, і чорны, як мокры торф.
Менавіта на тым балоце, у 1935 годзе, здымалі фільм «Палескія рабінзоны».
Кропля
Мне не пашанцавала, бо пасля другога разу, толькі прыплыў на патрэбнае месца, вялікая залаціста-чырвоная блешня адарвалася. У тую блешню я верыў і ў швагра верыў. Памятаю краму, у якой давялося набыць вялікі набор толькі дзеля яе адной — залацістай і важкай. Цяпер яе не было. Возера было, лодканадзіманка, маленькі тэрмас з кавай, цыгарэты і запальнічка, цёплае травеньскае надвор’е было. Чаромха на берагах возера, яе пах прыносіў цёплы вецер, а блешні не было. Я прывязаў белую і каламутную, якая мне зусім не падабалася, да якой душа не ляжала. Пакурыў, тытунёвы сіні дым з’явіўся па-над вадой і знік, выпіў кавы, памыў накрыўку, і пачаў кідаць спінінг. Але той травеньскі дзень — быў мой. На цьмяную і непрывабную блешню злавіў трох ладных шчупакоў, два адарваліся побач з лодкай. Задаволены, выплыў на бераг, перакуліў лодку, каб высахла, а сам, з тэрмасам і цыгарэтамі пайшоў на пагорак, каб пасядзець, адпачыць і дачакацца швагра з машынай (жоўтая блешня, лодка і спінінг належалі яму). Вечар цёплы. Я прылёг на ватоўку і заснуў. Пахла маладой травой, вадой, чаромхай, а рукі пахлі рыбай. Калі я расплюшчыў вочы, то швагер сядзеў побач. Ён з восені не курыў, але трымаў мой пачак у адной руцэ, а запальнічку ў другой. Ён глядзеў на возера. Так глядзеў, як глядзяць у апошні раз. Ціха дыхаў. Потым сказаў, што хоча пакідаць спінінг, калі я не супраць і згодны пачакаць. Я прызнаўся, што ўтапіў яго любімую блешню, а ён не стаў ні сварыцца, ні здзіўляцца. Цяжка падняўся і пайшоў да лодкі. Перакуліў яе і паплыў, але хутка вярнуўся. Кожны ўзмах спінінгам прыносіў боль.