Выбрать главу

Так, характер политической структуры лангобардского государства времен Ротари подтверждает вышеприведенные данные об успехах процесса социального расслоения лангобардского общества. Разложение родового быта и общинных распорядков; расслоение в среде свободных; мобилизация земельной собственности и рост отношений поземельной и личной зависимости; значительная роль промежуточных зависимых слоев населения (альдиев, либелляриев) и посаженных на землю рабов, а также тенденция к их слиянию в один класс; предпосылки образования господствующего класса из смешения остатков старой родовой знати с новой должностной путем возникновения патроната и земельных пожалований бенефициального типа: наконец, роль этой знати в политической структуре лангобардского государства, также постановка королевской и герцогской власти, - всё это, вместе взятое, свидетельствует о там, что общественный строй лангобардов времен Ротари находится на стадии эволюции от родоплеменного общества к классово-феодальному.

Примечания

1. Paulus Diaconus, Histor. Langob., II. 6, 8, 26.

2. Paulus Diaconus, Histor. Langob., III, 31: "Hic multos Romanorum viros potentes alios gladius extinxit. alios ab Italia exturbavit".

3. Paulus Diaconus, Histor. Langob. II, 32: "His diebus multi nobilium Romanorum ob cupiditatem interfecti sunt. Reliqui per vero hospites divisi, ut tertiam partem suarum frugum Langobardis persolvent, tributari efficiuntur".

4. Marius Aventicensis (под 569 г.): Anno VIII Cons. Just. col. 413: "Hoc anno dux Langobardorum nomine Cleb, genti ipsius rex, ordinatus est; et plures seniores et mediocresab ipso interfecti sunt".

5. Marius Aventicensis (под 569 г.): "Alboinus rex Langobardorum cum omni exercitu relinquens atque incendes Pannoniam cum malierbus vel omni populo suo in fara ltaliam occupavit".

6. Edictus Rothari, 177: "Si quis liber homo potestater habeat infra dominium regni nostri cum fara sua megrare ubi voluerit etc." (См. Edictus caeteraeque Langobardorum Leges, ed. Bluhme, 1869).

7. Paulus Diaconus, ор. cit., II, 26: "Certum est autem tunc Alboin multos secum ех diversis ipsi ceperat, gentibus ad Italiam adduxisse. Unde usque eorum in quibus habitant vicos Gepidos, Vulgares. Sarmates, Pannonis, Suevos, Noricos sive, alliis hujusceniodi nominibus apellamus".

8. Ср. Paulus Diaconus, ор. cit., II, 32: "...Langobardorum duces septimo aanno ad adventu Alboini et totus gentis spoliatis ecclesiis, interfectis, civitatibus subrutis populusque qui more segetum excrevant, extinctis, exceptis his reregionibus, quas Alboin ceperat ex maxima parte capta et а Langobardis subiugata est."

9. Caesar, Соmm. d. В. G., VI, 22: "Sed magistratus ac principes in annos singulos gentibus congnationibusque horninum, qui tum una coierunt, et quo loci visum est agri attribuunt"..

10. Paulus Diaconus, ор. cit., II, 32.

11. Paulus Diaconus, ор. cit., III, 16 (текст см. ниже).

12. Paulus Diaconus, ор. cit., 11, 32: "...Langobardorum duces... spoliatis ecclesis, secordotibus interfectis, aivitatibus subrutis... populusque qui more segetum excreverant, extinetis etc". А может быть, прав П.Г. Виноградов, вспоминающий в связи с анализом этих событий известный текст Цезаря (Comm. d. В. G. VI, 23): "в мирное время у них нет общего правительства, но старейшины отдельных областей и округов творят суд и улаживают споры": "in расе apud eos nihil est communi magistratus, sed principes regionium atque pagorum inter suos ius dicunt controversias quo minnunt". (Ср. П. Виноградов, Происхождение феодальных отношений в Лангобардской Италии, СПб., 1880, стр. 141). Продолжая его мысль, можно было бы еще напомнить данные Тацита о превращении власти военного вождя в королевскую власть и о военных союзах Маробода и Цивилиса (см. "Анналы" и "Истории" Тацита).