Выбрать главу

Каб апынуцца ў гэтым месцы, наведвальнік мусіць прабрацца скрозь блытаніну вузкіх, гразкіх вуліц, на якіх жывуць самыя грубыя і самыя бедныя з жыхароў берагавой лініі і гандлююць таварамі, на якія тут можа быць попыт. У крамах кучамі наваленыя самыя танныя і нізкаякасныя прадукты харчавання, на дзвярах крам, на парэнчах, ля вокнаў вісіць самае грубае і няўклюднае адзенне. Натыкаючыся на беспрацоўных рабочых самай нізкай кваліфікацыі, грузчыкаў, вугальшчыкаў, распусных жанчын, дзяцей у рыззі і ўсялякі зброд з прыстані, наведвальнік з цяжкасцю пракладвае сабе дарогу пад уражаннем самых непрыемных краявідаў і пахаў з вузкіх завулкаў, якія адгаліноўваюцца налева і направа, і аглушаемы грукатам цяжкіх павозак, якія развозяць горы тавараў са складоў, што месцяцца на кожным рагу. Дасягнуўшы, нарэшце, вуліц больш аддаленых, якія месцяцца менш кучна, чым тыя, па якіх ён ішоў, ён пройдзе міма хісткіх франтонаў, што навісаюць над тратуарам, слабых сценаў, якія, здаецца, хістаюцца, калі праходзіш паўз іх, міма напаўразбураных комінаў, балансуючых паміж стаяннем і падзеннем, міма вокнаў, закратаваных іржавымі жалезнымі прэнтамі, якія час і бруд амаль што з’елі, — міма ўсіх магчымых сведчанняў жабрацтва і разбурэння.

У такім вось суседстве, за Докхэдам у Саўтуорку, месціцца выспа Джэкаба, акружаная глейкім ровам глыбінёй у шэсць ці восем футаў і шырынёй футаў у пятнаццаць ці дваццаць падчас прыліву; роў гэты называўся раней Міл Паўнд, а цяпер вядомы як Фолі Дыч. Гэтая перасохлая старыца, або адгалінаванне Тэмзы, у час прыліву заўсёды можа напаўняцца вадой, калі адкрыць шлюзы ля Лід Мілз, ад якой яна і запазычыла сваё старое найменне. У такі час чужы чалавек, гледзячы з аднаго з драўляных масткоў, перакінутых цераз роў ля Міл-Лэйн, убачыць па абодва бакі насельнікаў дамоў, якія апускаюць з задніх дзвярэй і вокнаў цэбры, вёдры, усемагчымы дамашні посуд і падымаюць наверх ваду, а калі яго вока адхіліцца ад гэтай дзеі на ўласна дамы, то той краявід выкліча ў яго найвялікшае здзіўленне. Хісткія драўляныя галерэі, агульныя для пяці-шасці дамоў, з дзіркамі ў насціле, праз якія бачны глей, вокны, разбітыя і заклееныя, з жэрдкамі, што тырчаць адтуль і на якіх сушаць бялізну, якой ніколі няма; пакоі, такія маленькія, такія брудныя, такія цесныя, што паветра падаецца празмерна заражаным нават для таго бруду і гідоты, якія тут затаіліся; драўляныя веранды, якія наважыліся высунуцца над глейкім дном і пагражаюць абрынуцца ў гразь, — з некаторымі гэта ўжо здарылася; замазаныя брудам муры і напаўразбураныя фундаменты; усе агідныя прыкметы жабрацтва, усялякі бруд, гніллё, гніючыя адкіды — усё гэта ўпрыгожвае берагі Фолі Дыч.

На выспе Джэкаба склады даўно без дахаў і пустыя, муры сыплюцца, вокны ўжо болей не вокны, дзверы вываліліся на вуліцу, коміны чорныя, але дыму над імі няма. Гадоў трыццаць-сорак таму, калі людзі тут яшчэ не зведалі цяжбаў і стратаў у Канцлерскім судзе, гэтае паселішча квітнела, цяпер, аднак, на выспе жабрацкія краявіды. У дамоў няма гаспадароў, іхузломваюць і засяляюць тыя, хто мае дастаткова нахабства; там яны жывуць, і там яны паміраюць. Досыць важкія матывы трэба мець, каб хавацца тут, цяжкія нягоды могуць выштурхнуць чалавека ад людской супольнасці на выспу Джэкаба.

У верхнім пакоі аднаго з гэтых дамоў — асабняку даволі вялікіх памераў, досыць зруйнаваным ва ўсіх адносінах, акрамя дзвярэй і вокнаў, якія былі добра ўмацаваныя; задняя сцяна таго асабняка прымыкала, як і было апісана раней, да рова — сабралася трое мужчын, якія раз-пораз кідалі адзін на аднаго збянтэжаныя і чакальныя позіркі; нейкі час яны сядзелі ў абсалютным і змрочным маўчанні. Адзін з іх быў Тобі Крэкіт, другі — містэр Чытлінг, трэцім быў рабаўнік пяцідзесяці гадоў, са зламаным у адной з боек носам, твар яго таксама быў знявечаны жахлівым шнарам, відаць, таго самага паходжання. Гэты чалавек уцёк з катаргі. Звалі яго Кэгз.

— Я хацеў бы, мілы мой, — сказаў Тобі, павярнуўшыся да містэра Чытлінга, — каб ты нагледзеў сабе іншую нару, калі ў дзвюх старых загорача, замест таго, каб прыпаўзаць сюды.

— Чаму ты гэтага не зрабіў, балван? — азваўся Кэгз.

— Я думаў, што вы крыху больш узрадуецеся, пабачыўшы мяне, а вы вось як... — адказаў містэр Чытлінг з меланхалічным выразам твару.

— Бачыце, у чым справа, джэнтльмен, — сказаў Тобі, — калі чалавек трымаецца так на адлегласці, як я, і дзякуючы гэтаму мае ўтульны дамок, вакол якога ніхто не шнырыць і не разнюхвае, то досыць неспадзявана і непрыемна мець гонар быць наведаным маладым джэнтльменам (няхай сабе і дастаткова рэспектабельным ды кампанейскім, каб пагуляць з ім у карты), які знаходзіцца ў такіх абставінах, як вашыя.