— Святы Божа! — усклікнула місіс Саўэрберы, набожна падымаючы вочы да столі. — Вось што значыць быць памяркоўнай!
Памяркоўнасць місіс Саўэрберы да Олівера выяўлялася ў тым, што яна, не шкадуючы, давала яму са стала тое, чаго ніхто болей не еў або не хацеў есці. І таму ў яе згодзе з уласнай волі ўзяць на сябе цяжкія абвінавачанні, высунутыя містэрам Бамблам, было шмат пакоры і самаадрачэння, хоць трэба сказаць шчыра, што ў памяркоўнасці яна не завінавацілася ні словам, ні справай.
— Ах, — сказаў містэр Бамбл, калі людзі зноў апусцілі вочы на падлогу, — цяпер адзіна правільным будзе пакінуць яго ў каморы на дзень ці два, пакуль ён не выгаладаецца, а потым забраць яго адтуль і трымаць на кашы, пакуль не скончыцца яго вучнёўства. Ён з кепскай сям’і. Спадчынная запальчывасць, місіс Саўэрберы! І нянька, і доктар казалі, што яго маці прыцягнулася сюды, нягледзячы на перашкоды і пакуты, якія жанчын добрага нораву давялі б да смерці на некалькі тыдняў раней.
У гэтым месцы разваг містэра Бамбла Олівер, які чуў даволі, каб улавіць, што далей згадваецца яго маці, зноў пачаў грукаць у дзверы з такім шаленствам, што заглушаў усе гукі.
У гэты крытычны момант вярнуўся Саўэрберы. Калі яму расказалі пра напад Олівера, і гэта з перабольшаннямі, якія, паводле разліку абедзвюх лэдзі, мусілі б распаліць ягоны гнеў, ён вокамгненна адамкнуў дзверы каморы і за шкірку вывалак свайго бунтоўнага вучня.
Падчас бойкі Оліверу парвалі адзенне. Яго твар быў у сіняках і драпінах, а валасы збіліся ў каўтун і падалі на лоб. Твар па-ранейшаму заставаўся чырвоны ад шаленства, і калі хлопчыка выцягнулі з ягонай вязніцы, то ён кінуў ваяўнічы позірк на Ноэ і зусім не выглядаў на спалоханага.
— Вось ты які файны хлопец, га? — сказаў Саўэрберы, патрос Олівера і даў яму поўху.
— Ён абзываў маю маці, — адказаў Олівер.
— Ну і што з таго, няўдзячны ты малы нягоднік? — сказала місіс Саўэрберы. — Яна заслужыла яшчэ горшага.
— Не заслужыла, — адказваў Олівер.
— Заслужыла, — паўтарыла місіс Саўэрберы.
— Гэта хлусня! — закрычаў Олівер.
Місіс Саўэрберы залілася слязьмі.
Гэтая плынь слёзаў не пакінула містэру Саўэрберы выбару. Калі б ён хоць на момант прамарудзіў з суворым пакараннем, то, як гэта ўжо зразумела кожнаму дасведчанаму чытачу, ён быў бы, згодна з усімі прэцэдэнтамі шлюбных сварак, названы быдлам, пачварай, не мужам, а чорт ведае чым, агіднай пародыяй на мужчыну і яшчэ шмат якімі мянушкамі, пералічэнне якіх магло б нашмат павялічыць памеры гэтага раздзела. Трэба аддаць містэру Саўэрберы належнае: наколькі распаўсюджвалася ягоная ўлада — а яна распаўсюджвалася на малы прасцяг — ён добра ставіўся да хлопчыка. Можа быць, гэта было ў яго інтарэсах, а можа гэта было так таму, што таго недалюблівала ягоная жонка. Аднак слёзны патоп не пакінуў яму выйсця, і ён адмяцеліў Олівера так, што задаволіў нават місіс Саўэрберы, а ўжыванне містэрам Бамблам яго прыходскай палкі, па сутнасці, стала непатрэбным. Рэшту дня Олівер правёў у каморцы за кухняй пад замком у кампаніі з помпай ды лустай хлеба, а перад сном місіс Саўэрберы, зрабіўшы пад дзвярыма колькі зусім не суцяшальных для памяці яго маці заўваг, зазірнула на кухню і пад насмешкі ды кпіны Ноэ і Шарлот загадала хлопчыку ісці наверх у свой убогі ложак.
Застаўшыся адзін пасярод непрыветнай цішы і спакою ў цёмнай краме трунара, Олівер даў волю пачуццям; можна сабе ўявіць, якія пачуцці абудзіліся ў зусім яшчэ дзіцячай душы Олівера. З пагардай выслухоўваў ён крыўдныя рэплікі, без адзінай слязінкі выносіў лупцоўку, таму што адчуваў, што яго сэрца поўніцца гонарам, які даў бы яму сілы маўчаць да апошняга, нават калі б яго пачалі смажыць жыўцом. Але цяпер, калі яго ніхто не чуў і не бачыў, ён упаў на калені і, хаваючы твар у руках, заплакаў так, як мала хто ў такім узросце меў падставу плакаць; такія слёзы пасылае Бог дзеля выкуплення грахоў нашых.
У такой паставе Олівер заставаўся доўгі час. Калі ён узбіўся на ногі, свечка ў падсвечніку ўжо дагарала. З перасцярогай аглядаючыся і ўважліва ўслухоўваючыся, ён паціху адамкнуў дзверы і выглянуў на вуліцу.
Была халодная, цёмная ноч. Хлопчыку здалося, што зоры сёння далей ад зямлі, чым калі-небудзь раней; ветру не было, і змрочныя цені, адбіткі дрэваў на зямлі, выглядалі прывіднымі і мёртвымі — настолькі нерухомымі яны былі. Олівер ціха зачыніў дзверы; у слабым святле свечкі ён завязаў у насоўку тое-сёе са свайго адзення, сеў на ўслончык і стаў чакаць ранку.
Як толькі праз аканіцы прабіўся першы прамень святла, Олівер устаў і зноў адамкнуў дзверы. Нясмелы позірк навокал, — нейкі момант вагання, — і вось ён зачыніў за сабой дзверы і выйшаў на вуліцу.