Albowiem teraz widzę, że wojna niekiedy może być formą pokoju — że wojny domowe i wojny zjednoczeniowe były zmaganiami podzielonego imperium, próbującego scalić się na nowo, aby wrócił pokój. Nie są to łatwe sprawy. Druga Republika nie jest tak pełna cnót, jak uważał ojciec, a zarazem dawne imperium nie wydaje się na wskroś zepsute. Jedyną rzeczą nie podlegającą dyskusji jest to, że trwająca dwa tysiące lat hegemonia Rzymu — najpierw jako Cesarstwa, potem Republiki — choć nękały ją różne zawirowania, uchroniła nas od znacznie gorszych nieszczęść. A gdyby nie było Rzymu? Gdyby każdy swobodny region wojował z sąsiadami w nadziei na zbudowanie imperium, jakie udało się stworzyć Rzymianom? Okropność! Tymczasem bogowie dali nam Rzymian, a Rzymianie pokój — może nie idealny, ale najlepszy, na jaki stać świat daleki od doskonałości. Takie jest dziś moje zdanie.
W każdym razie, cesarze umarli, podobnie jak wszyscy bohaterowie tej opowieści, nawet moja siostra Freja. Natomiast ja, starzec żyjący w czasach Drugiej Republiki, wracam myślami do przeszłości i próbuję doszukać się w niej jakiegoś sensu. Nadal posiadam podarunek od Kwintusa Fabiusa: osobliwy sztylet z ciekawym, pofalowanym ostrzem, pochodzący z barbarzyńskich wysp na Pacyfiku. Od czasu do czasu wyjmuję go i oglądam. W świetle lampy widzę na nim blask dawnych wspaniałości. Słaby wzrok nie pozwala mi przyjrzeć się malutkiemu cesarskiemu godłu, które ktoś wyrył na rękojeści, kiedy dowódca statku kupieckiego przywiózł go z Południowych Mórz i wręczył ówczesnemu cesarzowi, czterysta lub pięćset lat temu. Gdzieś na żelazie muszą też być drobne literki SPQR. Zorientowałem się, że umieścił je tam kędzierzawy wieśniak, który wykonał tę niezwykłą, groźną broń. I on bowiem był obywatelem Rzymu. Tak samo jak — można powiedzieć — my wszyscy w epoce Drugiej Republiki.
Robert Silverberg
Roma Eterna
2009
Wydanie oryginalne
Data wydania: 2003
Tytuł oryginału: Roma Eterna
Wydanie polskie
Data wydania: 2009
Projekt i opracowanie graficzne okładki: Tomasz Maroński
Przełożył: Dariusz Kopociński
Wydawca: Agencja „Solaris”
Małgorzata Piasecka
11-034 Stawiguda, ul. Warszawska 25 A
tel./fax 089 54131 17
e-maiclass="underline" agencja@solarisnet.pl
ISBN 978-83-7590-023-1