...меў спакусу і магчымасць атрымаць мацнейшы пасад у большым, але чужым княстве. Але гэта была для яго іншая краіна, наскрозь прасякнутая Візантыяй. Ягонае роднае палягала ў іншых абшарах – у лясах, туманах і ў моры Балта, ягонымі святынямі былі капішчы і варажба… Але і шанаванне Стваральніка не забываў ён – заклаў велічную Сафію. Ягонае імя прыгадаюць нашчадкі праз сотні і тысячы летаў. Ягонае імя будзе вечна насіць вецер над нашымі замшэлымі камянямі…”
– Што змоўк, чытай далей!
– Вада размыла.
●
– Эй, Баян, а заспявай Сагу пра Эймунда!
– Князёўначкі мае дарагія, іх жа дзве. У адной апяваецца бітва між Полацкам і Кіевам, а ў другой Эймунд разам з Рагнарам скрадае Інгігерд?
– Вядома пра Інгігерд, нашто нам пра бітву, ты нам пра каханне спявай! Пра тое, як Інгігерд так памірыла Брачыслава і Яраслава, што яны разам кіравалі Кіевам і ніводнага разу не ваявалі ўсе 24 гады да смерці Брачыслава. Але важней пра таемнае каханне Эймунда і Інгігерд, як яны першы раз сустрэліся ў начым лесе, як Эймунд выкраў яе для Брачыслава ў якасці закладніцы, але сам закахаўся, як яны пакахалі адзін аднога і абыходзілі выведнікаў Яраслава, як Эймунд атрымаў вялізныя ўладанні, і Інгігерд ездзіла на спатканні да ягонага града.
– Спяваць па-нарманску ці па-славенску? Па-нарманску не памятаю як гучаць імёны Брачыслава і Яраслава, а па-славенску не памятаю як імя Інгігерд.
– Спявай па-нарманску, гэта ў вас там у Кіеве ўсё па візантыйскай модзе, а ў нас паўночны край, нарманы навокал, нават не ведаю града ці гарадзішча, дзе іх няма! Пачынай – пра каханне па-нарманску!
●
Як і калісьці было пад Пскова і ля Ноўгарада, усе дружыннікі па камандзе паскідалі рыштунак, выцягнулі з похваў кінжалы і паўторквалі перад сабой вастрыём дагары. Усе прашапталі закляцці і моўчкі звярнулі позіркі да неба ў чаканні, калі поўня выйдзе з-за хмары... Начны вецер гудзеў у голых галінах дрэваў, дудары чакалі з поўнымі мяхамі... А ўдалечыні за лесам блішчэў адбіткамі вогнішчаў паходны стан кіеўскіх князёў.
●
Залу запоўніў чарговы выбух гучнага смеху дружыннікаў.
– А скажы жрэц, твой Бог бярэ ў сваё Царства ўдалых вояў?... Не?! Толькі закаханых жабракоў і стрыманых рабоў?... А што робяць выратаваныя ў тваім Раі? Спяваюць і любяць? Дык, гэта ж Вальгала наадварот! А вось скажы, калі твайго Бога забілі рамеі, якім чынам і колькі разоў ён ім адпомсціў? Ніяк? Ён палюбіў сваіх забойцаў? Дзіўна… А з якімі багамі ён сябраваў, а з якімі ваяваў? Ні з кім?... Што?! Гэта неверагодна! Ты хлус! На нябёсах не могуць быць толькі ягоны Бацька і Дух? А астатніх багоў яны што, пазабівалі? Як астатніх не было? А нашыя багі, а багі славаў, готаў, рамеяў?
У залу ўвайшла князёўна. Дружына замоўкла, конунг узняўся. Князёўна цяжка прысела ў крэсла, трымаючы руку на жываце, агледзела чалавека ў жабрачым мяху пасярод залы і запытала:
– Хто гэты нябога?
– Вандроўнік, каралева, імя мае Торвальд. Пэўна, нарман. Вызнае толькі аднаго Бога – называе яго Адзіным і ўпарта цвердзіць, што астатніх няма і не было.
Чалавеча ў жабрачым мяху зрабіў крок наперад:
– Вы моліцеся ў пустыя нябёсы і ўся вашая вера падман.
У зале павісла цішыня. Князёўна пасміхнулася:
– Ты ці вар’ят, ці вельмі смелы, калі кажаш такое... Не, не трэба яго на ахвярнік. Хай ідзе далей, яго заб’юць у весях. І дакладна зробяць гэта ў гонар багоў і дзеля літасці іхняй... А зараз пакіньце нас усе і выганіце гэтага недарэку з града.
Грукат ног і бразгатанне кальчуг. Князёўна павярнулася да конунга:
– Хутка на свет з’явіцца нашае першае дзіця. Шаноўны, багамі мне прызначаны муж, едзь да вяшчункі, каб паваражыла на хлопчыка ці дзяўчынку і запытала ў багоў імя і лёс. Але гэтым разам кіруй да самай старой – выедзь праз паўднёвую браму Полгарда і па заходняй дарозе да святой крыніцы, там пакінь каня і дружыну і ідзі праз гушчар на поўнач...