poste! Sed mi faros ĝin nur tiam, se la tempo montros, ke
ĝi estas efektive necesa. Nun mi laborados, mi skribados
1 teksto: egalcu 2 teksto: postulata. 3 teksto: oportuna.
Aldono al la Dua Libro 1888. — N-ro 3
verkojn, mi kreados vortojn, — sed ĉion kiel privata amiko
de P lingvo internacia, kaj ĉiu alia povas ĝin fari kun la egala
kompetenteco.
5. Je la demando, kiam mi eldonos vortarojn returnitajn
(nacia-internaciajn), kiam mi eldonos mian broŝuron en ĉiuj
aliaj lingvoj, ĉu mi eldonos lernolibrojn sistemajn kaj vastajn,
librojn, gazetojn etc. — mi jam nun ne bezonas respondi; ĉar,
konante nun la lingvon internacian ne malpli ol mi mem, kaj
estante nun egala morala kaj materiala mastro de la lingvo
kiel mi mem, — ĉiu povas nun mem eldoni ĉiajn necesajn
verkojn, ne atendante ĝis mi ĝin faros. Mi faros, kion mi
povas, kaj ĉiu alia amiko de P lingvo faru ankaŭ, kion li povas;
mi mem ne povas eldoni eĉ la centan parton de tio, kio estas
bezonata.
6. Multaj petas, ke mi komencu eldonadi la adresarojn de
la „promesintoj“, por ke la amikoj de P lingvo internacia sciu/U/n.^
pri alia kaj povu korespondi inter si. Tiujn adresarojn mi
kredeble efektive komencos eldonadi, sed nur tiam, kiam mi
vidos, ke la homoj efektive komprenis la gravecon de P promesoj kaj prenas la aferon sufiĉe serioze. Sed nun estas
bedaŭrinde ankoraŭ multaj, kiuj vive laborante por la afero
kaj tute bone korespondante en la lingvo internacia, ne sendis
ankoraŭ sian 1 „promeson“!
7. Multaj min demandas, per kio ili povas esti utilaj al la
afero de P lingvo internacia, kiel ili devas labori kaj kiel oni
povas la plej certe progresigi la aferon. Mia respondo nun
devas esti: ĉiu laboru tiel, kiel li trovos la plej bona, ĉar la
sorto de P afero estas nun egale en la manoj de ni ĉiuj. Celon
ni ĉiuj havas unu kaj klaran: ke la nombro de P amikoj de
P lingvo internacia, la nombro de P personoj uzantaj tiun
lingvon kaj laborantaj por ĝi — konstante kresku, kaj ke la
lingvo mem ĉiam pli riĉiĝu. Por tio ni ne bezonas kondukanton:
ĉia persono, ĉia rondeto, ĉia societo laboru laŭ sia bontrovo,
en sia sfero kaj laŭ siaj fortoj, — kaj malgraŭ la disĵeteco de
P laboro (se ĝi nur estos ĉie sufiĉe energia) post la plej mallonga tempo ni vidos, ke nia komuna celo estas alvenita 2 ,
ke la lingvo internacia fortiĝis kaj estas uzata de la tuta mondo.
Tie ĉi mi nur uzos la bonan okazon kaj esprimos per kelkaj
vortoj mian personan penson pri tio, kiel ni devas faradi:
a) Antaŭ ĉio (kaj tio ĉi estas la plej grava) ni devas labori
diligente kaj ne malvarmiĝante por la afero kaj tute ne zorgante
1 telcsto: ilian. 2 tiel en la teksto!
37
I. Antaŭparoloj
tion, kion diras aŭ faras aliaj. Estas multaj, kiuj, komprenante
bone la utilecon de 1’ afero, alfalis al ĝi en la komenco tre
varmege, certe kredante, ke post kelkaj monatoj la tuta mondo
jam estos plena de la lingvo internacia; sed kiam post kelka
tempo ili vidis, ke la mondo estas ankoraŭ trankvila, ke la
plej granda parto de V mondo eĉ ankoraŭ ne scias pri la afero,
ke la gazetoj ne alportas ĉiutage sensaciajn novajojn pri la
irado de V afero, — ili tute malvarmiĝis por la afero. De la
efemera laboro de tiaj amikoj la afero ne sole nenion gajnas,
sed kontraŭe, ĝi nur perdas. Sed efektivaj amikoj de V afero
ne rigardas, ĉu la afero jam faris multon da bruo kaj ĉu ĝi
estas jam sufiĉe „en modo a ; profunde kredante, ke la afero
estas utila kaj havas estontecon, ili laboras senbrue, sed diligente kaj konstante, ĉiu en sia urbo, en sia lando kaj laŭ siaj
fortoj, — kaj danke la laboron de tiuj ĉi amikoj mi esperas,
ke P afero baldaŭ kaj sen bruo vastiĝos en la tuta mondo.
b) Oni devas energie kolekti „promesojn“, ne timante la
altecon de la nombro. Mi ripete turnas la okulojn de 1’ amikoj
sur tiun ĉi punkton, ŝajne fantazian, sed efektive tre gravan.
Ĉiu el la promesoj aparte havas signifon tre malgrandan, kaj
tial multaj ne volas kolekti, dirante, ke promesojn oni devas
sendi en granda nombro aŭ tute ilin ne sendi. Mi ripetas,
ke tia parolado estas tute malprava. Ne estimante apartajn
unuojn, ni neniam venos al grandaj nombroj, ĉiu promeso aparte
havas signifon la plej malgrandegan, sed unu post unu ilia
nombro grandiĝos, kaj tiam ili prezentos grandegan forton
kaj decidos por unu fojo la gravan demandon de lingvo internacia. Se miaj vortoj estas ne sufiĉe kredigaj, kaj vi restas
skeptikaj, ne forgesu almenaŭ, ke malutilon la promesoj en
ĉia okazo ne portas, se ili eĉ neniam venos al la esperata
nombro, sed utilon ili ĉe feliĉaj rezultatoj povas alportigrandegan.
c) Grandegan utilon alportos al V afero tiuj, kiuj riĉigos
la literaturon de V lingvo internacia. Nenio povas tiel bone
imponi al la amaso, kiel faktoj kaj konstantaj signoj de vivo.
Oni devas senĉese eldonadi ĉiam novajn verkojn pri la lingvo
internacia, kaj la plej grava — en tiu lingvo. La kampo tie
ĉi estas granda, eldoni oni povas kaj devas multe. Antaŭ ĉio
la amikoj devas eldoni la gramatikon kaj la vortaron en ĉiuj
lingvoj de la mondo. Eldoninte la gramatikon kaj la vortaron
en la lingvo de iu popolo, vi ne sole donos al tiu popolo la
eblon aliĝi al la homara afero, sed unutempe (danke la vortareton) vi per unu fojo donas al la tuta mondo la eblon
korespondi libere kun ĉiu ano de tiu popolo. La eldonado
38
Aldono al la Dua Libro 1888. — N-ro 3
de la malgranda vortareto en ĉia aparta lingvo postulas malmulte da laboro kaj tre malmultege da mono. Oni devas eldoni vortarojn returnitajn; ĉar estas jam eldonitaj vortaroj
rektaj, la pretigado de vortaroj returnitaj estas laboro tre
facila kaj malmulte kosta. Laŭ la mezuro de la progresado
kaj riĉiĝado de P lingvo oni devas eldonadi pli plenajn vortarojn, kaj estus bone, ke en ili la novaj vortoj, kreitaj de
P aŭtoroj mem, estus donitaj kune kun ilia franca traduko.
Oni devas eldoni pli vastajn lernolibrojn, laŭ bonaj metodoj,
kun multaj ekzemploj kaj pecoj por traduki, — ĉar la lernolibroj, kiujn mi eldonis mem, estas tre malgrandaj, kunpremitaj
kaj faritaj nur por homoj pli malpli instruitaj. Fine, por ke
la lingvo eble pli rapide fortiĝu kaj riĉiĝu, oni devas eldoni
kiel eble pli multe da verkoj en la lingvo internacia, originalaj
aŭ tradukitaj; kaj tiuj personoj aŭ rondetoj, kiuj havas la eblon,
devas komenci eldonadi gazetojn kaj jurnalojn en la lingvo
internacia.
E1 ĉiuj specoj de verkoj, pri kiuj mi parolis, mi mem povas
eldoni nur tre malgrandan parton, ĉar mi havas tro malmulte
da tempo kaj tro malgrandajn kapitalojn. Ĉiu el la amikoj
de P lingvo aparte povas ankaŭ eldoni nur malmulte. Sed se
ĉiu el ni faros tiun malmulton, kiun li povas, tiam la literaturo
de P lingvo internacia rapide vastiĝos.
Por ke ĉiuj povu scii pri ĉiu nova 1 eldonita verko mi petas
ĉiun, kiu eldonos ion pri la lingvo internacia aŭ en tiu ĉi
lingvo, sendi al mi unu ekzempleron de sia verko; ĉar komencante de Aŭgusto 1888 mi eldonados ĉiumonate nomarojn de
ĉiuj verkoj pri la lingvo internacia, kiuj eliris de la komenco
ĝis tiu tempo. Apud ĉiu verko estos dirita, kiu ĝin eldonis,
kiom ĝi kostas kaj kie oni ĝin povas ricevi. Alsendinte la
koston de poŝta transsendo, ĉiu povas en ĉiu tempo ricevi
de mi la plej novan nomaron de P verkoj. La eldonantojn de
P verkoj mi petas ankaŭ, ke en la fino de ĉia verko aŭ verketo,